Η ψωρίαση (psoriasis) είναι μια χρόνια, μη μεταδοτική αυτοάνοση ασθένεια που επηρεάζει το δέρμα και τις αρθρώσεις. Είναι μια αρκετά διαδεδομένη δερματολογική πάθηση. Η ψωρίαση είναι ίσως ένα από τα πιο γνωστά δερματολογικά νοσήματα, μετά τα εκζέματα και τις ακμές. Αφορά το 2-3% του γενικού πληθυσμού. Στην αιτιοπαθογένειά του μεγάλο ρόλο παίζει η κληρονομικότητα. Παράγοντες που το επιδεινώνουν θεωρούνται ο ψυχολογικός, η κατανάλωση οινοπνεύματος και το κάπνισμα.
Η ψωρίαση οφείλεται σε δυσανάλογη παραγωγή των κυττάρων της επιδερμίδας, ενώ παράλληλα, η απομάκρυνση παραμένει στα ίδια επίπεδα. Έτσι, τα νέα κύτταρα, μη βρίσκοντας χώρο, επικάθονται το ένα στο άλλο, δημιουργώντας κηλίδες στο δέρμα, χρώματος κόκκινου σκεπασμένου από λεπτές πλάκες λεπιδώδους υφής, χρώματος ασημί ή λευκού.
Η ψωρίαση εμφανίζεται συχνά στους αγκώνες και τα γόνατα, αλλά και οπουδήποτε ακόμα και στα γεννητικά όργανα. Τα νύχια των χεριών και των ποδιών πλήττεται συχνά (ψωριασική δυστροφία των νυχιών) και μπορεί να θεωρηθεί ως μεμονωμένο εύρημα. Η ψωρίαση μπορεί επίσης να προκαλέσει φλεγμονή των αρθρώσεων, η οποία είναι γνωστή ως ψωριασική αρθρίτιδα. Δέκα έως δεκαπέντε τοις εκατό των ατόμων με ψωρίαση έχουν ψωριασική αρθρίτιδα. Η αιτία της ψωρίασης, δεν είναι γνωστή, αλλά πιστεύεται ότι υπάρχει γενετική συνιστώσα. Παράγοντες που μπορεί να επιδεινώσει την ψωρίαση περιλαμβάνουν το άγχος, την υπερβολική κατανάλωση αλκοόλ και το κάπνισμα. Το όνομα προέρχεται από την ελληνική λέξη ψώρα που σημαίνει φαγούρα.
Στην ψωρίαση, τα δερματικά κύτταρα, αντί να αντικαθίστανται κάθε μήνα στις προσβεβλημένες περιοχές αναπαράγονται κάθε 3 έως 6 ημέρες. Ως αποτέλεσμα, ο αριθμός των δερματικών κυττάρων αυξάνεται σημαντικά. Καθώς ο αριθμός των νέων κυττάρων που δημιουργούνται τόσο γρήγορα είναι μεγάλος, συσσωρεύονται μέσα στο δέρμα σχηματίζοντας επηρμένες, λεπιδώδεις αλλοιώσεις ή πλάκες. Στη συνηθέστερη μορφή της ψωρίασης (κατά πλάκας ψωρίαση), αποκολλώνται τα επιφανειακά κύτταρα εύκολα από την επιφάνεια του δέρματος δημιουργώντας λευκά ή ασημί “λέπια“. Τα κύτταρα κάτω από την επιφάνεια του δέρματος προσκολλώνται μεταξύ τους και δημιουργούν αλλοιώσεις οι οποίες παρουσιάζουν ευαισθησία, είναι κόκκινες και πιθανώς αιμορραγούν. Η φλεγμονή του δέρματος επίσης οφείλεται στον αυξημένο αριθμό των φλεγμονωδών κυττάρων (λευκοκύτταρα).
H προδιάθεση για την ανάπτυξη ψωρίασης είναι κληρονομική. Ένα παιδί που ο ένας γονέας του έχει ψωρίαση παρουσιάζει 1 στις 4 πιθανότητες να εμφανίσει ψωρίαση.
Το «γονίδιο της ψωρίασης» δεν έχει ταυτοποιηθεί, αλλά η ψωρίαση μπορεί να μοιράζεται κοινά στοιχεία με τα γονίδια που συνδέονται με άλλα αυτοάνοσα και φλεγμονώδη νοσήματα. Αυτό μπορεί να εξηγεί γιατί τα άτομα με ψωρίαση μπορεί να έχουν επίσης και άλλες ασθένειες, όπως αρθρίτιδα, φλεγμονώδη νόσο του εντέρου, διαβήτη τύπου 1, σκλήρυνση κατά πλάκας και μια δερματική ασθένεια που μερικές φορές συγχέεται με την ψωρίαση, την ατοπική δερματίτιδα.
Στο 75% των ασθενών η ψωρίαση εμφανίζεται πριν από την ηλικία των 40 ετών, αλλά γενικά μπορεί να εμφανιστεί σε οποιαδήποτε ηλικία. Η ψωρίαση μπορεί να φαίνεται ότι προσβάλλει επιφανειακά μόνο το δέρμα, αλλά στη νόσο υπάρχει συμμετοχή του ανοσοποιητικού συστήματος.
Η ψωρίαση μπορεί να έχει μια πορεία εντελώς απρόβλεπτη, χρόνια, με υφέσεις και εξάρσεις. Οι ερυθηματολεπιδώδεις πλάκες μπορεί να προκαλέσουν μεγάλη ψυχολογική επιβάρυνση στον ασθενή, με αποτέλεσμα ο δείκτης ποιότητας ζωής των ψωριασικών, να είναι χειρότερος και από αυτόν άλλων σοβαρών ομάδων.
Οι αιτίες της ψωρίασης
Ψωριασική αρθρίτιδα
Η Ψωριασική αρθρίτιδα είναι ένας τύπος φλεγμονώδους αρθρίτιδας που συσχετίζεται με την ψωρίαση. Οι ασθενείς με Ψωριασική Αρθρίτιδα μπορεί να έχουν προσβολή του δέρματος ή και των ονύχων, λεπιδώδεις δερματικές βλάβες, γραμμώσεις και βοθρία (βαθουλώματα) στα νύχια, πόνο στις αρθρώσεις, δυσκαμψία και οίδημα στα δάκτυλα που τα κάνει πρησμένα. Όπως η ψωρίαση και η ρευματοειδής αρθρίτιδα, η Ψωριασική Αρθρίτιδα είναι νόσος του ανοσοποιητικού συστήματος.
Στην Ψωριασική Αρθρίτιδα, το ανοσοποιητικό σύστημα συσχετίζεται με ανώμαλο πολλαπλασιασμό των δερματικών κυττάρων, με αποτέλεσμα αυτά να εμφανίζονται σαν κόκκινες, λεπιδώδεις πλάκες στην επιφάνεια του δέρματος (ψωρίαση). Στην Ψωριασική Αρθρίτιδα, η φλεγμονή προσβάλλει και τις αρθρώσεις σας, προκαλώντας οίδημα και πόνο. Αν δεν αντιμετωπιστεί θεραπευτικά, η Ψωριασική Αρθρίτιδα μπορεί να οδηγήσει σε παραμόρφωση ή καταστροφή των αρθρώσεων και αναπηρία. Αν πιστεύετε ότι ίσως έχετε συμπτώματα που υποδηλώνουν πιθανή Ψωριασική Αρθρίτιδα, μιλήστε στο ρευματολόγο ή δερματολόγο σας το συντομότερο δυνατόν.
Για πολλούς ανθρώπους που πάσχουν από Ψωριασική Αρθρίτιδα, τα συμπτώματα ίσως είναι ήπια. Όμως, εκτιμάται ότι στους μισούς ασθενείς με Ψωριασική Αρθρίτιδα, η αρθρίτιδα εξελίσσεται σε βαριά μορφή, παρόμοια με ρευματοειδή αρθρίτιδα.Καθώς ο χρόνος περνάει χωρίς την κατάλληλη θεραπεία, η καταστροφή των αρθρώσεων μπορεί να είναι μη αναστρέψιμη.
Η μελέτη των παραμέτρων νοσηρότητας, που γίνεται συστηματικά στο Ιατρείο Ψωρίασης του Πανεπιστημιακού Γενικού Νοσοκομείου «Αττικόν», παρουσιάστηκε σε μορφή στρογγυλού τραπεζιού, από διακεκριμένους επιστήμονες όλων των ειδικοτήτων. Σκοπός της παρουσίασης ήταν η ανάδειξη της επίπτωσης των παραπάνω νόσων στον πληθυσμό των Ελλήνων ασθενών με ψωρίαση, αλλά και η πιθανή τους βελτίωση μετά την χρήση των στοχευμένων «βιολογικών» θεραπειών. Στο στρογγυλό τραπέζι συμμετείχαν διακεκριμένοι Έλληνες Πανεπιστημιακοί από τους χώρους της Δερματολογίας, της Καρδιολογίας, των Λοιμώξεων, της Ενδοκρινολογίας, της Πνευμονολογίας και της Ρευματολογίας.
Ψωρίαση και ήλιος
Η θεραπεία της ψωριασης εξαρτάται από την έκταση της νόσου, τον τύπο της ψωρίασης, την ηλικία και την φυσική κατάσταση του ασθενούς, την πιθανότητα άλλων εκλυτικών παραγόντων όπως stress και κατανάλωση οινοπνεύματος. Η τοπική θεραπευτική αγωγή της ψωριασης περιλαμβάνει την τοπική εφαρμογή πίσσας, σαλικυλικού οξέως, τοπικών στεροειδών, διθρανόλης, βιταμίνης D3 και παραγώγων αυτής (όπως καλσιποτριολης) και όλες αυτές οι θεραπείες είναι δυνατόν να χρησιμοποιηθούν σε συνδυασμό μεταξύ τους.
Πολλοί ασθενείς παρατηρούν ότι η ψωρίασή τους βελτιώνεται ή και καθαρίζει τελείως μετά από έκθεση στον ήλιο. Είναι λοιπόν λογικό να χρησιμοποιούνται τεχνικές μέθοδοι παραγωγής υπεριωδους ακτινοβολίας (φωτοθεραπεια) όταν λείπει το φυσικό ηλιακό φως. Η υπεριώδης ακτινοβολία Β (290-320 nm) φωτοθεραπεια TLO1 είναι η πιο κατάλληλη. Σε περιπτώσεις βαριάς ψωρίασης όπως στην ερυθροδερμική μορφή ή την γενικευμένη φλυκταινώδη μορφή ή ακόμα και την υποξεια μορφή ψωρίασης αλλά και την εκτεταμένη κοινή ψωρίαση μπορούν να χρησιμοποιηθούν διάφορες συστηματικές θεραπείες. Μεταξύ αυτών η μεθοτρεξάτη, η ετετρινάτη και η φωτοχημειοθεραπεία (PUVA), αλλά επίσης η κυκλοσπορίνη και πιο πρόσφατα οι βιολογικές θεραπείες.
Gel κατά της ψωρίασης
Πολλές θεραπείες, η εφαρμογή των οποίων πρέπει να γίνεται συχνά κατά τη διάρκεια της ημέρας, μυρίζουν, αφήνουν λεκέδες σε ρούχα και κλινοσκεπάσματα και απαιτούν ενασχόληση για μεγάλα χρονικά διαστήματα, προκαλούν επιπλέον επιβάρυνση και άγχος στους ασθενείς. Δεν είναι τυχαίο που το 40% των ασθενών δεν συμμορφώνεται με τη θεραπεία με αποτέλεσμα να μην επιτυγχάνεται το επιθυμητό θεραπευτικό αποτέλεσμα.
Πρόσφατα κυκλοφόρησε μία νέα μορφή gel, το οποίο μπορεί να χρησιμοποιηθεί μία φορά ημερησίως. Το νέο gel είναι ένας συνδυασμός δύο ουσιών, της καλσιποτριόλης και της βηταμεθαζόνης. Η νέα μορφή είναι ένα άνυδρο gel (oleogel) που προσφέρει μαλακτικές ιδιότητες. Δεν περιέχει αλκοόλ και έτσι δεν ερεθίζει και δεν ξηραίνει το δέρμα. Σε μελέτες που έγιναν φάνηκε ότι οι ασθενείς βρήκαν τη νέα μορφή αισθητικά αποδεκτή, καθώς εφαρμόζεται εύκολα και γρήγορα. Απορροφάται πολύ καλά από το δέρμα χωρίς να αφήνει λιπαρότητα και κατά συνέπεια χωρίς να λεκιάζει τα ρούχα ή τα σεντόνια.
“Είναι σημαντικό να βρούμε την κατάλληλη θεραπεία στην κατάλληλη μορφή για τον κάθε ασθενή”’, δήλωσε ο Αναπληρωτής Καθηγητής δερματολογίας και πρόεδρος της δερματολογικής εταιρείας κύριος Δημήτρης Ρηγόπουλος. “Το gel αποδείχθηκε ότι αντιμετωπίζει πολύ καλά τα συμπτώματα της νόσου δηλαδή το ερύθημα, την απολέπιση και το πάχος της πλάκας. Είναι όμως εξίσου σημαντικό για εμάς τους δερματολόγους να βλέπουμε ότι μία θεραπεία είναι εύκολη και ευχάριστη στη χρήση”.
Σύμφωνα με τον κ. Ρηγόπουλο, ένα από τα μεγαλύτερα προβλήματα στη θεραπεία της ψωρίασης είναι η μη συμμόρφωση των ασθενών. “Το θετικό είναι ότι η έρευνα μας δίνει νέα όπλα να αντιμετωπίσουμε την ψωρίαση. Οι ασθενείς μπορούν να είναι πιο αισιόδοξοι για το ότι μπορούν να ζουν καλά με την ψωρίαση”, προσθέτει.
Ψωρίαση-παθοφυσιολογία
H ψωρίαση υποχωρεί με τη δίαιτα;
Όσοι έχουν ψωρίαση φαίνεται πως έχουν και υψηλότερα επίπεδα λεπτίνης (της ορμόνης που παράγεται από τα λιποκύτταρα και σκοπό έχει που διατηρεί τον άνθρωπο λεπτό) σύμφωνα με μια έρευνα από την Ταϊβάν. Η έρευνα περιέλαβε 77 ασθενείς με ψωρίαση, ενώ η ομάδα σύγκρισης περιλάμβανε 81 ανθρώπους χωρίς ψωρίαση. Οι ερευνητές συνέλεξαν πληροφορίες για την υγεία των συμμετεχόντων και ανέλυσαν δείγματα αίματος για επίπεδα λεπτίνης. Οι παχύσαρκοι έχουν κανονικά ή υψηλά επίπεδα λεπτίνης αλλά αυτό δεν τους βοηθά να ελέγχουν το βάρος ίσως διότι στην περίπτωσή τους η ορμόνη έχει χάσει τη δράση της (υποτίθεται ότι έχουν αυτό που ονομάζεται αντίσταση στη λεπτίνη).
Σύμφωνα με τη μελέτη, ασθενείς με ψωρίαση είχαν περισσότερες πιθανότητες σε σχέση με τους ανθρώπους της ομάδας ελέγχου να εμφανίσουν παχυσαρκία, να έχουν υψηλή αρτηριακή πίεση και αυξημένα επίπεδα σακχάρου ή διαβήτη τύπου 2. Υψηλά επίπεδα λεπτίνης ανακαλύφτηκαν σε μεγαλύτερο ποσοστό σε γυναίκες και εθελόντριες που ήταν παχύσαρκες, είχαν υψηλή αρτηριακή πίεση, μεταβολικό σύνδρομο ή ψωρίαση.
Αφού οι ερευνητές έλαβαν υπόψη παράγοντες όπως το φύλο, τον Δείκτης Μάζας Σώματος και τους παράγοντες κινδύνου για καρδιαγγειακά, κατέληξαν ότι η ψωρίαση σχετίζεται με υψηλά επίπεδα λεπτίνης. Ανακάλυψαν επιπλέον, ότι τα υψηλά επίπεδα λεπτίνης σε ασθενείς με ψωρίαση σχετίζονταν με αυξημένο κίνδυνο ανάπτυξης μεταβολικού συνδρόμου, εύρημα που συνδέει τη χρόνια φλεγμονή της ψωρίασης με μεταβολικές διαταραχές.
Η απώλεια βάρους έχει αναφερθεί πως μειώνει τα επίπεδα λεπτίνης (μερικοί παχύσαρκοι παράγουν περισσότεροι λεπτίνη ίσως επειδή το σώμα τους προσπαθεί να ελέγξει το βάρος, αλλά χωρίς επιτυχία αφού η ορμόνη στη περίπτωσή τους έχει χάσει τη δράση της) και βελτιώνει την ευαισθησία στην ινσουλίνη, ενώ μπορεί ενδεχομένως να περιορίσει την πιθανότητα ανάπτυξης μεταβολικού συνδρόμου και καρδιαγγειακής νόσου. Ενδεχομένως λοιπόν η απώλεια κιλών μπορεί να αποτελέσει μέρος της γενικής αγωγής κατά της ψωρίασης, ειδικά σε ασθενείς με παχυσαρκία.
