Οι καταναλωτές βρίσκονται σήμερα αντιμέτωποι με ένα σωρό διαφημίσεις προιόντων που υποτίθεται ότι βελτιώνουν την υγεία ή τις αθλητικές επιδόσεις. Τα προϊόντα αυτά αφορούν συμπληρώματα διατροφής, ενεργειακά ποτά, ρούχα και παπούτσια. Οι ισχυρισμοί υγείας των εταιρειών που παράγουν αυτά τα προϊόντα πρέπει να συνοδεύονται με στοιχεία από αποδείξεις και όχι να παραπλανούν τον καταναλωτή υπερβάλλοντας για το τι πραγματικά μπορεί να κάνει ένα προϊόν. Αντί γι’ αυτό όμως μερικές από τις διαφημίσεις, και ιδιαίτερα αυτές που αφορούν τα ενεργειακά ποτά έχουν παραπλανήσει στο παρελθόν το κοινό. Για παράδειγμα, ο ισχυρισμός για ορισμένα ενεργειακά ποτά ότι δεν περιέχουν υδατάνθρακες ή πρόσθετα μόρια, δεν ήταν αληθής.
Αυτά υποστηρίζει μία νέα βρετανική επιστημονική έρευνα, ενόψει και των Ολυμπιακών Αγώνων του Λονδίνου, η οποία έρχεται να απομυθοποιήσει τους ισχυρισμούς των κατασκευαστριών εταιριών, οι οποίοι φαίνεται πως ανήκουν όχι σπάνια στη σφαίρα περισσότερο του μάρκετινγκ παρά των πραγματικών δεδομένων. Σύμφωνα με την μελέτη, οι ισχυρισμοί υγείας είναι δύσκολο να επαληθευθούν, καθώς υπάρχει έλλειψη αξιόπιστων στοιχείων που να τους υποστηρίζουν. «Είναι ουσιαστικά αδύνατο στο κοινό να κάνει ενημερωμένες επιλογές σχετικά με τις ωφέλειες και τις ζημιές των διαφημιζόμενων αθλητικών προϊόντων, με βάση τα διαθέσιμα στοιχεία», γράφουν οι ερευνητές.
Οι ερευνητές του Κέντρου Στοιχειοθετημένης Ιατρικής (Centre for Evidence-Based Medicine) του Τμήματος Επιστημών Πρωτοβάθμιας Υγείας του πανεπιστημίου της Οξφόρδης, με επικεφαλής τον Καρλ Χένεγκαν, που έκαναν τη σχετική δημοσίευση στο βρετανικό ιατρικό περιοδικό “British Medical Journal”, αναφέρουν ότι υπάρχει «εντυπωσιακή έλλειψη στοιχείων» που να θεμελιώνει τους ποικίλους ισχυρισμούς της πλειονότητας αυτών των προϊόντων, τα οποία απευθύνονται τόσο σε επαγγελματίες αθλητές, όσο και σε κάθε ερασιτέχνη που αναζητά να ενισχύσει τις επιδόσεις του κατά τη σωματική άσκησή του.
Το εικονικό φάρμακο
Η μελέτη, που παρουσιάστηκε και από το BBC, το οποίο συνέβαλε στη σχετική έρευνα, επισημαίνει πως οι μισές ιστοσελίδες αυτών των προϊόντων δεν παρέχουν καθόλου στοιχεία για αυτούς τους διαφημιστικούς ισχυρισμούς περί καλύτερης απόδοσης ή ταχύτερης αποκατάστασης του οργανισμού μετά την άσκηση, ενώ για όσα προϊόντα αναφέρονται τέτοια στοιχεία, στις μισές περιπτώσεις δεν είναι δυνατό να αξιολογηθούν κριτικά.
Δεν υπάρχουν συστηματικές επιστημονικές έρευνες που να υποστηρίζουν τους ισχυρισμούς των εταιρειών. Αλλά και όσες εταιρείες αναφέρουν ότι υπάρχουν έρευνες, οι μισές από αυτές δεν είναι τυχαιοποιημένες, δηλαδή τα δείγματα δεν είναι τυχαία. Η απουσίας ερευνών ποιότητας είναι ανησυχητική. Από την άλλη μεριά είναι γνωστό ότι ορισμένα θετικά αποτελέσματα που αναφέρουν οι εταιρείες μπορεί να οφείλονται στο λεγόμενο placebo effect (εικονικό αποτέλεσμα) το οποίο μπορεί να είναι ιδιαιτέρως αποτελεσματικό. Για παράδειγμα σε μια μελέτη δόθηκε σε ποδηλάτες ένα ποτό λέγοντάς τους ότι περιείχε υδατάνθρακες ενώ στην πραγματικότητα ήταν νερό. Οι επιδόσεις τους αποδείχθηκε ότι ήταν 2% καλύτερες.
Τα συμπεράσματα της έρευνας, σύμφωνα με τη «Γκάρντιαν», δείχνουν ότι πολλοί χρήστες και καταναλωτές τέτοιων προϊόντων απλώς παρασύρονται από τη στρατηγική μάρκετινγκ ορισμένων εταιριών. Για παράδειγμα, μερικές εταιρίες παραγωγής ενεργειακών ποτών έχουν πείσει αρκετούς αθλούμενους ότι αυτά είναι πολύ καλύτερα από το απλό νερό, προωθώντας τη λεγόμενη «επιστήμη της ενυδάτωσης» και με τον τρόπο αυτό καταφέρνοντας να δημιουργήσουν μία ανθούσα παγκόσμια αγορά με τζίρο που εκτιμάται ότι θα φθάσει τα 1,6 δισεκατομμύρια δολάρια το 2016. Από την άλλη, μερικά από αυτά τα ποτά, που γίνονται όλο και πιο δημοφιλή και στα παιδιά, περιέχουν αρκετή ζάχαρη.
Αναξιόπιστοι ισχυρισμοί και στα αθλητικά είδη
Εξάλλου, οι ερευνητές δεν βρήκαν αξιόπιστα στοιχεία που να επιβεβαιώνουν τη διαφήμιση των εταιριών αθλητικών υποδημάτων ότι ορισμένα προϊόντα τους βοηθάνε σημαντικά στην αποφυγή των τραυματισμών. Μία πρόσφατη αμερικανική μελέτη, η μεγαλύτερη του είδους της, δεν βρήκε καμία διαφορά στον κίνδυνο τραυματισμού ανάμεσα σε όσους φοράνε ειδικά σχεδιασμένα αθλητικά παπούτσια και σε όσους φοράνε απλά αθλητικά.
