Μια “τανάλια” σφίγγει επίμονα το σβέρκο σας. Με τον καιρό, το σφίξιμο αυτό γίνεται πόνος (αυχεναλγία), ύστερα εμφανίζονται πονοκέφαλοι, μουδιάσματα και συχνά ζαλάδες.
Πρόκειται για το λεγόμενο αυχενικό σύνδρομο (neck pain) που αποτελεί μια εκδήλωση πόνων στον αυχένα και στη γύρω περιοχή. Ο γενικός όρος ‘σύνδρομο’ χρησιμοποιείται για να περιγράψει ένα σύνολο συμπτωμάτων που αφορούν μια συγκεκριμένη περιοχή του σώματος, αλλά με διαφορετική αιτία προέλευσης. Έτσι ο όρος αυχενικό σύνδρομο αναφέρεται στα πιασίματα και τον πόνο του αυχένα.
Δεν πρόκειται για μια συγκεκριμένη πάθηση, αλλά μια ομάδα ενοχλημάτων γύρω από τον αυχένα, πού περιλαμβάνει αυχεναλγία, δυσκαμψία, αντανακλώμενο πόνο, νευραλγία, πονοκέφαλο, και ζάλη.
Επειδή από τη λειτουργική διαταραχή των σπονδύλων του αυχένα μπορούν να πιεστούν ή να ερεθιστούν τα νεύρα, γι’ αυτό ο πόνος στην περιοχή του αυχένα μπορεί να ακτινοβολεί στην πλάτη ανάμεσα στις ωμοπλάτες, στους ώμους, τα χέρια, ακόμα μέχρι τα δάκτυλα των χεριών. Επίσης, μπορεί ο πόνος να συνοδεύεται από μυϊκή αδυναμία, αισθητικές διαταραχές (μούδιασμα, βελόνιασμα, κάψιμο) και μειωμένη κινητικότητα. Ο πόνος μπορεί να είναι οξύς ή χρόνιος. Συχνά αναφέρονται ζαλάδες, ίλιγγοι, πονοκέφαλοι ακόμα και ‘θολούρα’ στα μάτια.
Το αυχενικό σύνδρομο εμφανίζεται διαφορετικά σε κάθε παθόντα. Tα κλινικά ευρήματα έχουν σημασία για την πρόγνωση, τη διάγνωση όσο και την αντιμετώπιση του προβλήματος. Βέβαια οι απεικονιστικές εξετάσει βοηθούν σε πολύ μεγάλο ποσοστό τον γιατρό να κρίνει. Ειδικά η μαγνητική τομογραφία έχει συμβάλλει τα μέγιστα στην παροχή πληροφοριών για τον πάσχοντα.
Συμπτώματα
Τα κυριότερα συμπτώματα του αυχενικού συνδρόμου είναι:
• άλγος στην περιοχή του αυχένα
• κεφαλαλγίες
• άλγος στον ώμο
• άλγος στο βραχίονα ή / και στο χέρι
• περιορισμός της κινητικότητας της αυχενικής μοίρας
• μείωση της μυϊκής ισχύος στα άνω και κάτω άκρα
• διαταραχή στη βάδιση («σπαστικό βάδισμα»)
• αιμωδίες (μουδιάσματα) στα άνω άκρα
• μυϊκή αδυναμία στα κάτω άκρα
• ζάλη, αστάθεια
• καρηβαρία (βαρύ κεφάλι)
• ίλιγγος με έμετο
Το αυχενικό σύνδρομο ταλαιπωρεί κατά πλειοψηφία όσους κάνουν καθιστική δουλειά (οι οποίοι συνήθως δεν κάθονται στη σωστή θέση), όσους βρίσκονται με τις ώρες ακίνητοι, μπροστά από ένα κομπιούτερ, και όσους δεν γυμνάζονται. Επτά στα 10 άτομα κάποια στιγμή θα εμφανίσουν το αυχενικό σύνδρομο, ενώ ένα στα έξι άτομα υποφέρει από χρόνιο πόνο του αυχένα. Το αυχενικό σύνδρομο δεν πρέπει να μένει χωρίς αντιμετώπιση γιατί μπορεί να χειροτερέψει.
Οι αιτίες του αυχενικού συνδρόμου
Οι αιτίες του αυχενικού συνδρόμου είναι πολλές και διαφορετικές. Οι ποικίλες εκδηλώσεις της αυτής κατάστασης εξηγούνται εν μέρει από την πολυπλοκότητα των δομών της σπονδυλικής στήλης στην περιοχή. Εκτός από τους τραυματισμούς και άλλα προβλήματα «μηχανικής προέλευσης» μπορούν να προκαλούν ενοχλήσεις στον αυχένα και τα άνω άκρα. Για παράδειγμα, η κακή στάση του σώματος προκαλεί μυοσυνδεσμικού τύπου αυχεναλγία, ενώ η αυχεναλγία μπορεί να οφείλεται ακόμη και σε αυχενική δισκοκήλη ή δισκοπάθεια, ριζοπάθεια, σύνδρομο οπίσθιων αρθρώσεων, αυχενική σπονδυλοαρθρίτιδα ή αλλιώς σπονδύλωση σε μηχανική αστάθεια, καθώς και σε ανεπάρκεια της σπονδυλοβασικής αρτηρίας. Η σπονδυλική στήλη αποτελεί ενιαία και πολύπλοκη δομή, της οποίας το ένα τμήμα επηρεάζει το άλλο. Έτσι, κάποιο πρόβλημα, όπως η σκολίωση, για παράδειγμα, επιβαρύνει την περιοχή του αυχένα προκαλώντας αυχεναλγία.
Σε περίπτωση που υπάρχει αυχενική σπονδυλοαρθρίτιδα, η οποία συνήθως αφορά άτομα που έχουν περάσει τη μέση ηλικία, οι σπονδυλικές αρτηρίες που διέρχονται μέσα από τους πρώτους 6 αυχενικούς σπονδύλους πιέζονται από τα οστεόφυτα ή εμφανίζουν σπασμό μετά από κινήσεις του κεφαλιού με αποτέλεσμα να μειώνεται η αιμάτωση του εγκεφάλου. Σαν συνέπεια εμφανίζονται επεισόδια ζάλης, αυχενογενούς ιλίγγου και μερικές φορές τάση για λιποθυμία. Ιδιαίτερα εμφανίζονται τα συμπτώματα αυτά όταν συνυπάρχουν και αλλοιώσεις από τις αρτηρίες (σε καπνιστές, σε άτομα με αυξημένη χοληστερόλη κ.ά).
Μπορούμε να κατατάξουμε τις αιτίες του αυχενικού συνδρόμου σε τέσσερις γενικές κατηγορίες:
1. Δισκοπάθεια – κήλη μεσοσπονδύλιου δίσκου.
2. Αρθρίτιδα των αυχενικών σπονδύλων.
3. Δισκοπάθειες αυχενικών μεσοσπονδυλίων δίσκων.
4. Σπασμός των μυών της περιοχής του αυχένα – από κακή στάση ή ψύξη από τη χρήση κλιματιστικού κτλ.
Η τελική διάγνωση και η εκτίμηση της σοβαρότητας του συνδρόμου γίνεται με απεικονιστικές μεθόδους οι οποίες, με σειρά φθίνουσας σπουδαιότητας είναι οι ακόλουθες: απλές ακτινογραφίες, μαγνητική και αξονική τομογραφία, ηλεκτρομυογράφημα, σπινθηρογράφημα οστών και εργαστηριακές εξετάσεις.
Η στάση του σώματος στο γραφείο και η άσκηση
Ο πόνος στον αυχένα πολλές φορές είναι το μακροχρόνιο αποτέλεσμα κακής στάσης και θέσης του σώματος, ιδίως σε κινήσεις που χρειάζεται να κρατήσουμε ένα αντικείμενο μακριά από το σώμα (είναι γνωστό ότι όσο πιο μακριά από το σώμα κρατάς ένα αντικείμενο, τόσο πιο βαρύ το νιώθεις). Η κακή στάση του σώματος αποτελεί και αυτή κατά κάποιο τρόπο μία «νόσο» της σύγχρονης ζωής. Γεγονός είναι ότι πλέον όλο και περισσότεροι εργαζόμενοι κάθονται -ιδιαίτερα αυτοί που κάνουν δουλειά γραφείου και χρησιμοποιούν υπολογιστή- σκυμμένοι προς τα εμπρός για πολλές ώρες μάλιστα. Η εργονομία του χώρου εργασίας είναι πολύ σημαντική για την πρόληψη του αυχενικού συνδρόμου.
Ορισμένες οδηγίες που αφορούν την εργονομία μπορούν να φανούν χρήσιμες. Δηλαδή κάποιοι εξωτερικοί παράγοντες, όπως είναι η εργονομική διάταξη των αντικειμένων στο χώρο της δουλειάς, επηρεάζουν το μυοσκελετικό σύστημα. Καλό είναι, λοιπόν, οι εργαζόμενοι να γνωρίζουν ότι η καρέκλα που κάθονται πρέπει να είναι σε σωστή θέση, όπως επίσης ο ηλεκτρονικός υπολογιστής και το πληκτρολόγιο, ώστε να επιβαρύνεται όσο το δυνατόν λιγότερο ο αυχένας. Ιδού ορισμένες συμβουλές:
Μερικές απλές συμβουλές για τη στάση του σώματος:
1. Ας προσπαθήσουμε η θέση του κεφαλιού και του αυχένα να είναι σε μια ευθεία. Δηλαδή το κεφάλι να μην προβάλει προς τα μπροστά ενώ καθόμαστε.
2. Καλό θα είναι κάθε 60 λεπτά να σηκωνόμαστε από την καρέκλα μας και με ίσιο τον κορμό μας να περπατάμε για λίγο.
3. Όταν γράφουμε ή εργαζόμαστε μπροστά από την οθόνη ενός υπολογιστή, να διανέμουμε το βάρος των χεριών μας. Αυτό γίνεται όταν ακουμπάμε τα χέρια μας στα χερούλια της καρέκλας. Αποφορτίζουμε έτσι τους μύες της ωμικής ζώνης και του αυχένα.
4. Όταν νιώσουμε τις πρώτες ενοχλήσεις καλό θα είναι να τεντώσουμε το κεφάλι μας προς τα πίσω αργά και μετά προς τα μπροστά. Θα μας ανακουφίσει.
Δείτε εδώ περισσότερες συμβουλές για ένα εργονομικό γραφείο.
Σημαντικό ρόλο στην αντιμετώπιση και θεραπεία του αυχενικού συνδρόμου, παίζουν οι ασκήσεις για τον αυχένα. Μακράν καλύτερη άσκηση είναι η κολύμβηση (μόνο ύπτιο και ελεύθερο) αφού το σωματικό βάρος αντισταθμίζεται από την άνωση του νερού. Έτσι οι αρθρώσεις δέχονται σαφώς μικρότερη φόρτιση. Άξια αποφυγής θεωρούνται όλα εκείνα τα αγωνίσματα που η μεταβολή της στάσης του σώματος και του κέντρου βάρους αυτού μετατοπίζονται (πχ. τένις). O πόνος είναι ένας «σύμβουλος» για το τι πρέπει να αποφεύγει κανείς.
Θεραπεία-αντιμεπτώπιση αυχενικού συνδρόμου
Η αντιμετώπιση κάθε περίπτωσης αυχενικού συνδρόμου εξαρτάται πάντα από την ακριβή αιτία. Απλές μορφές, όπως αυτές που οφείλονται σε μυϊκή κόπωση ή μυϊκή θλάση και διάστρεμμα, υποχωρούν με απλή φαρμακευτική αγωγή (αναλγητικά ή και αντιφλεγμονώδη) μέσα σε διάστημα ημερών ή εβδομάδων. Είναι σημαντικό σε αυτές τις περιπτώσεις να αποφεύγεται η ακινητοποίηση του αυχένα με αυχενικό κολάρο και να ενθαρρύνεται η πλήρης κινητοποίηση, καθώς αυτό έχει αποδειχθεί ότι επιταχύνει την αποκατάσταση.
Η αντιμετώπιση των μορφών του αυχενικού συνδρόμου που οφείλονται σε εκφυλιστική νόσο της σπονδυλικής στήλης είναι πιο μακροχρόνια. Βασίζεται κυρίως στη φαρμακευτική αγωγή και στη φυσικοθεραπεία, η οποία στοχεύει τόσο στη λύση του μυϊκού σπασμού που συνυπάρχει και στην κινητοποίηση όλων των αρθρώσεων της αυχενικής σπονδυλικής στήλης όσο και στην ενδυνάμωση του μυϊκού συστήματος του αυχένα και στη βελτίωση της θέσης της αυχενικής σπονδυλικής στήλης.
Θα πρέπει οπωσδήποτε να αποφεύγονται βίαιοι χειρισμοί και άλλες βίαιες μέθοδοι κινητοποίησης, καθώς αυτό μπορεί να οδηγήσει σε δυσάρεστα αποτελέσματα. Είναι εξαιρετικά σημαντικό να γνωρίζουμε ότι η εκφυλιστική νόσος είναι χρόνια πάθηση, που παρουσιάζεται με εξάρσεις και υφέσεις και έτσι πολλές φορές μπορεί να εμφανιστούν υποτροπές έπειτα από επιτυχή αντιμετώπιση του προβλήματος.
Σε -λίγες σχετικά- περιπτώσεις όπου το πρόβλημα οφείλεται σε πίεση νεύρου από κάποια δισκοκήλη, τη λύση δίνει η χειρουργική θεραπεία (δισκεκτομή για αποσυμπίεση του νεύρου). Πρόκειται για επέμβαση με πολύ μεγάλα ποσοστά επιτυχίας όταν εκτελείται από εξειδικευμένο χειρουργό, η οποία σήμερα γίνεται με νοσηλεία μιας μόνο ημέρας και δεν απαιτεί περαιτέρω πρόγραμμα αποκατάστασης. Στην περίπτωση αυτή η ανακούφιση από τα συμπτώματα είναι άμεση και μόνιμη. Όταν υπάρχει και πίεση του νωτιαίου μυελού (μυελοπάθεια), η χειρουργική αντιμετώπιση είναι συνήθως επείγουσα.
