Δεν είναι μυστικό ότι η απόρριψη πληγώνει. Και φαίνεται ότι για τον εγκέφαλο ο πόνος, είτε προέρχεται από σωματικό τραύμα είτε από κοινωνική απόρριψη, είναι το ίδιο πράγμα. Ένα διαζύγιο, το τέλος μιας ρομαντικής σχέσης, η απώλεια ενός αγαπημένου προσώπου μάς προκαλεί πραγματικό ψυχικό πόνο, αποκαλύπτει μια νέα μελέτη. Και όταν κάποιος μας φέρεται ή μας μιλάει άσχημα ο εγκέφαλος μας συμπεριφέρεται σαν να μας έχει κλοτσήσει.
Σύμφωνα με μελέτη ερευνητών της Ιατρικής Σχολής του Πανεπιστημίου του Μίσιγκαν, η οποία δημοσιεύθηκε στην ιατρική επιθεώρηση Molecular Psychiatry, ο εγκέφαλος ενεργοποιεί τον ίδιο παυσίπονο μηχανισμό για την ανακούφιση του ψυχικού πόνου που οφείλεται στην κοινωνική απόρριψη, με αυτόν που ενεργοποιεί στην περίπτωση του σωματικού πόνου από κάποιο τραύμα.
Σύμφωνα με τους ερευνητές, όταν ο οργανισμός βιώνει σωματικό πόνο, ο εγκέφαλος απελευθερώνει οπιοειδείς ουσίες ανάμεσα στους νευρώνες, κάνοντας πιο ήπια τα σήματα του πόνου.
Στο πλαίσιο των δοκιμών, οι ειδικοί ζήτησαν από 18 ενηλίκους να κοιτάξουν μια λίστα 500 φωτογραφιών του αντίθετου φύλου και να διαλέξουν 40 που θεωρούν θεωρούν πιο θελκτικές – ό,τι δηλαδή θα έκαναν αν ήθελαν να γνωρίζουν κάποιον μέσω ενός site γνωριμιών.
Στη συνέχεια και ενώ οι εθελοντές υποβάλλονταν σε τομογραφία εκπομπής ποζιτρονίων (PET scan), οι ερευνητές τους ανακοίνωναν ότι το άτομο που είχαν επιλέξει κατά την προηγούμενη άσκηση, δεν ενδιαφερόταν για αυτούς. Εκείνη τη στιγμή, οι επιστήμονες εξέτασαν το σύστημα υποδοχέων των οπιοειδών που παράγει ο εγκέφαλος. Η απεικόνιση έδειξε ότι τα άτομα που είχαν δεχθεί απόρριψη εμφάνιζαν έντονη δραστηριότητα του συστήματος υποδοχέων οπιοειδών, με άλλα λόγια ο εγκέφαλός τους παρήγαγε φυσικά παυσίπονα προκειμένου να καταπολεμήσει τον ψυχικό πόνο. Φάνηκε επίσης ότι κάποιοι εθελοντές των οποίων ο χαρακτήρας ήταν έντονα προσαρμοστικός, εμφάνιζαν αυξημένη παραγωγή των φυσικών παυσίπονων.
Κάτι πολύ ενδιαφέρον είναι ότι πριν από την έναρξη του πειράματος, οι εθελοντές είχαν ενημερωθεί για το γεγονός ότι τα προφίλ γνωριμιών δεν ήταν αληθινά. Παρόλα αυτά, το συναίσθημα της κοινωνικής απόρριψης που βίωσαν, ήταν αρκετό ώστε να ενεργοποιήσει τη συγκεκριμένη αντίδραση του οργανισμού.
Η απόρριψη ως προσαρμογή
«Πρόκειται για την πρώτη μελέτη που “βουτάει” στον ανθρώπινο εγκέφαλο και δείχνει ότι το σύστημα υποδοχέων οπιοειδών ενεργοποιείται κατά την απόρριψη», εξηγεί ο δρ Ντέιβιντ Χσου. «Κάτι τέτοιο θα μπορούσε να σημαίνει ότι η απελευθέρωση των συγκεκριμένων ουσιών έχει πιθανότατα προστατευτικό ή προσαρμοστικό χαρακτήρα απέναντι στην κοινωνική απόρριψη. Σε γενικές γραμμές τα οπιοειδή απελευθερώνονται στα ζώα σε περιόδους στρες ή απομόνωσης – ωστόσο, στους ανθρώπους δεν είχε παρατηρηθεί κάτι τέτοιο μέχρι τώρα».
Προηγούμενες μελέτες έχουν δείξει ότι η απόρριψη κάνει κακό στην υγεία. Αλλά σύμφωνα με τον Χσου, δεν θα πρέπει να καταφεύγουμε σε φάρμακα για επιδιορθώσουμε τις ραγισμένες καρδιές μας. Η αίσθημα της απόρριψης έχει κάποιο λόγο που υπάρχει. Δεν είναι και πολύ ανθρώπινο αν κάποιος δεν αισθάνεται άσχημα όταν τον απορρίπτουν. Αν καταφέρει κάτι τέτοιο, υπάρχει ο κίνδυνος της αλλοτρίωσης.
Το αρνητικό συναίσθημα που νιώθουμε όταν μας απορρίπτουν μας κάνει τελικά να προσαρμοζόμαστε καλύτερα στις κοινωνικές καταστάσεις διότι αυτή η αρνητική αυτή εμπειρία μας προστατεύει από το να κάνουμε λάθη. Το ερώτημα βέβαια είναι τι μπορούν να κάνουν αυτοί που δεν μαθαίνουν από τα λάθη τους και δεν μπορούν να προσαρμοστούν με αποτέλεσμα να αισθάνονται συνεχώς τον πόνο της απόρριψης.
