Οι προσβλημένες ή αδύναμες βαλβίδες της καρδιάς είναι επιρρεπείς σε μια πάθηση που ονομάζεται ενδοκαρδίτιδα (endocarditis).
Η ενδοκαρδίτιδα είναι μια μόλυνση του ενδοκαρδίου, της μεμβράνης που περιβάλλει τις τέσσερις κοιλότητες και τις βαλβίδες της καρδιάς. Συνήθως η φλεγμονή προκαλείται από τη μόλυνση μιας βαλβίδας με βακτήρια ή άλλους μικροοργανισμούς.
Η ενδοκαρδίτιδα προκαλείται όταν υπάρχουν βακτήρια στην κυκλοφορία του αίματος. Ορισμένα βακτήρια (και άλλοι μικροοργανισμοί) έχουν την τάση να κάθονται, και να πολλαπλασιάζονται, σε ανώμαλες βαλβίδες όπου υπάρχει αναταραχή της ροής του αίματος.
Παρόλο που υπάρχουν αποτελεσματικές θεραπείες, η ενδοκαρδίτιδα είναι μια σοβαρή και μερικές φορές θανατηφόρα ασθένεια. Συνήθως οδηγεί σε μια χειρότερη πάθηση των βαλβίδων εξαιτίας της μεγάλης καταστροφής που υφίσταται η βαλβίδα.
Η αντιμετώπιση της ενδοκαρδίτιδας μπορεί να απαιτεί την ενδοφλέβια χορήγηση αντιβιοτικών για τέσσερις με έξι ή περισσότερες εβδομάδες, συνήθως σε συνδυασμό με χειρουργική επέμβαση.
Ορισμένα βακτήρια που προκαλούν ενδοκαρδίτιδα αποκτούν αντίσταση στα αντιβιοτικά, ίσως λόγω της υπερβολικής χρήσης τους σε περιπτώσεις άλλων μικρών λοιμώξεων και της μεγάλης χρήσης αντιβιοτικών στις ζωοτροφές. Οι γιατροί ανησυχούν γι’ αυτή την τάση και σήμερα γίνονται μελέτες για νέα φάρμακα.
H πρόληψη και η αντιμετώπιση γίνεται συνήθως με αντιβιοτικά. Τα αντιβιοτικά μπορούν να μειώσουν τον κίνδυνο της λοιμώδους ενδοκαρδίτιδας καταστρέφοντας ή ελέγχοντας τα βλαβερά βακτήρια.
Πολλοί ειδικοί συμβουλεύουν τη χρήση αυτών των αντιβιοτικών πριν από επεμβάσεις κατά τις οποίες τα βακτήρια μπορεί να εισχωρήσουν στο αίμα, να μεταφερθούν στην καρδιά και να προκαλέσουν μόλυνση.
Τα συμπτώματα
Τα συμπτώματα μπορεί να αρχίσουν με ήπιο είτε με οξύ τρόπο (υποξεία και οξεία ενδοκαρδίτιδα). Τόσο στη μια όσο και στην άλλη περίπτωση, υπάρχει πυρετός (το βασικό σύμπτωμα), αδυναμία κόπωση.
Αν ο πυρετός συνεχίζεται για μεγάλο χρονικό διάστημα και υπάρχει συγχρόνως συγγενή καρδιοπάθεια μπορεί να υποδηλώνει βακτηριακή ενδοκαρδίτιδα. Λόγω της φλεγμονής των τμημάτων της καρδιάς, ο καρδιολόγος μπορεί να ακούσει χαρακτηριστικούς ήχους σαν φυσήματα κατά την ακρόαση. Για να επιβεβαιώσει τη διάγνωση, ο γιατρός κάνει εξετάσεις που μπορούν να αποκαλύψουν τη νόσο, όπως καλλιέργεια αίματος και υπερηχογράφημα καρδιάς.
Άλλα συμπτώματα εκτός από τον πυρετό την αδυναμία και την κόπωση είναι:
- Ρίγος
- Εφίδρωση
- Νέο φύσημα στην καρδιά ή αλλαγή φυσήματος που προϋπήρχε
- Πόνος στις αρθρώσεις και τους μυς
- Δυσκολία στην αναπνοή και επίμονος βήχας
- Απώλεια βάρους, ωχρότητα στο δέρμα
- Ευαισθησία στην περιοχή του σπλήνα (αριστερό μέρος της κοιλιάς κάτω από τα πλευρά)
- Αίμα στα ούρα και κόκκινες κηλίδες στο δέρμα ή κάτω από τα νύχια.
Αιτίες
H αιτία της ενδοκαρδίτιδας μπορεί να είναι ορισμένα βακτήρια που συχνά υπάρχουν στο στόμα και στην άνω αναπνευστική περιοχή. Τα βακτήρια αυτά μπορεί να εισχωρήσουν στο αίμα στη διάρκεια οδοντικής ή χειρουργικής επέμβασης, όπως η εξαγωγή ενός δοντιού ή η αφαίρεση των αμυγδαλών.
Ωστόσο, οι περισσότερες μορφές ενδοκαρδίτιδας δεν οφείλονται στα παραπάνω. Συχνά ακολουθεί μετά από μικροτραυματισμό των ούλων ή οφείλεται σε κακή οδοντική υγιεινή.
Αν διατρέχετε κίνδυνο ενδοκαρδίτιδας, πρέπει να φροντίζετε σωστά τα ούλα και τα δόντια σας.
Τα βακτήρια της εντερικής περιοχής, που ονομάζονται εντερόκοκκοι, εισχωρούν πολλές φορές στο αίμα στη διάρκεια μιας εξέτασης ή χειρουργικής επέμβασης του προστάτη, της ουροδόχου κύστης, του πρωκτού ή των γυναικείων οργάνων της λεκάνης.
Ενδοκαρδίτιδα μπορεί επίσης να εμφανίσουν τα άτομα που παίρνουν ναρκωτικά και χρησιμοποιούν μολυσμένες σύριγγες.
Τα άτομα με αδύναμο ανοσοποιητικό σύστημα προσβάλλονται από ενδοκαρδίτιδα εξαιτίας άλλων οργανισμών, όπως οι μύκητες.
Ποιος κινδυνεύει από ενδοκαρδίτιδα;
Αν η καρδιά σας είναι φυσιολογική και υγιής, οι πιθανότητες να προσβληθείτε από ενδοκαρδίτιδα είναι ελάχιστες. Τα βακτήρια έχουν την τάση να προσκολλώνται και να πολλαπλασιάζονται σε βαλβίδες με δυσμορφίες ή κατεστραμμένες από ρευματικό πυρετό.
Κινδυνεύετε να πάθετε ενδοκαρδίτιδα αν:
• Γεννηθήκατε με πρόβλημα στην καρδιά ή στις βαλβίδες.
• Οι βαλβίδες της καρδιάς σας έχουν δημιουργήσει ουλώδη ιστό λόγω ρευματικού πυρετού ή άλλων ασθενειών.
• Έχετε τεχνητή βαλβίδα.
Η έντονη πρόπτωση της μιτροειδούς βαλβίδας είναι η πιο συνηθισμένη καρδιακή πάθηση που σχετίζεται με την ενδοκαρδίτιδα. Ενδοκαρδίτιδα μπορεί να παρουσιάσουν και άτομα με ηπιότερες μορφές πρόπτωσης.
Πρόληψη
Οδοντικές επεμβάσεις και εγχειρήσεις στο στόμα ή στην αναπνευστική περιοχή. Πριν κάνετε οποιαδήποτε επέμβαση στο στόμα (ακόμα και έναν απλό καθαρισμό στον οδοντίατρο) ή το λαιμό σας η οποία μπορεί να προκαλέσει αιμορραγία, ο γιατρός ή ο οδοντίατρος θα σας δώσει να πάρετε αμοξυκιλλίνη. Πρέπει να πάρετε το φάρμακο μία ώρα πριν από την επέμβαση.
Αν είστε αλλεργικοί στην πενικιλίνη (η αμοξυκιλλίνη είναι ένα είδος πενικιλίνης), μπορείτε να πάρετε άλλο αντιβιοτικό, όπως η κλινδαμισίνη ή η αζιθρομισίνη. Αν κινδυνεύετε και από αυτά, ο γιατρός μπορεί να σας συστήσει ένα ενδοφλέβιο αντιβιοτικό.
Ουρολογικές και γαστρεντερικες επεμβάσεις ή εξέταση με εργαλεία. Οι ουρολογικές επεμβάσεις περιλαμβάνουν επεμβάσεις στην ουροδόχο κύστη, ενδοουρηθρική εκτομή του προστάτη και γυναικολογικές επεμβάσεις. Οι γαστρεντερικές επεμβάσεις είναι, για παράδειγμα, η αφαίρεση αιμορροΐδων, η αφαίρεση πολυπόδων ή η εκτομή του παχέος εντέρου.
‘Οταν ο κίνδυνος ενδοκαρδίτιδας είναι μεγάλος, τα μικρόβια που υπάρχουν στο έντερο μπορεί να είναι ανθεκτικά στα αντιβιοτικά τύπου πενικιλίνη. Ο γιατρός μπορεί να χορηγήσει ένα συνδυασμό ενδοφλέβιων αντιβιοτικών λίγο πριν και οκτώ ώρες μετά την επέμβαση. Για τα άτομα όχι υψηλού κινδύνου, αρκούν τα αντιβιοτικά από το στόμα.
Μολύνσεις των πνευμόνων και του δέρματος. Αν πάθετε μόλυνση στους πνεύμονες ή στο δέρμα, ο γιατρός θα σας δώσει αγωγή με αντιβιοτικά για να προλάβει το ενδεχόμενο της ενδοκαρδίτιδας.
Γενική πρόληψη. Η σωστή καθημερινή στοματική υγιεινή και οι τακτικές επισκέψεις στον οδοντίατρο είναι σημαντικές. Πρέπει να βουρτσίζετε καθημερινά τα δόντια και τα ούλα σας, να χρησιμοποιείτε νήμα και να πηγαίνετε τακτικά στον οδοντίατρο.
Πρόπτωση της μιτροειδούς βαλβίδας και ενδοκαρδίτιδα
Η πρόπτωση της μιτροειδούς βαλβίδας είναι μια συνηθισμένη πάθηση στο μικρό αριθμό ατόμων με προδιάθεση ενδοκαρδίτιδας. Η πρόπτωση της μιτροειδούς βαλβίδας χωρίς ανεπάρκεια (διαρροή), που ο γιατρός ακούει σαν φύσημα ή έχει δει σε ηχοκαρδιογράφημα, δεν έχει σχέση με την ενδοκαρδίτιδα και δεν απαιτεί αντιβίωση πριν τις οδοντικές ή χειρουργικές επεμβάσεις.
Από την άλλη πλευρά, η πρόπτωση της μιτροειδούς βαλβίδας με πάχυνση των υμένων ή διαρροή (ανεπάρκεια) είναι ένας παράγοντας επικινδυνότητας για ενδοκαρδίτιδα και απαιτεί προληπτική αντιβίωση.
Η αντιμετώπιση
Η αντιμετώπιση της ενδοκαρδίτιδας είναι κυρίως με φάρμακα. Χορηγούνται αντιβιοτικά σε μεγάλες δόσεις, για διάστημα που καθορίζεται από το υπεύθυνο μικρόβιο. Η επιλογή του αντιβιοτικού γίνεται αρχικά προσαρμόζεται ανάλογα με το αποτέλεσμα της καλλιέργειας αίματος. Το βακτήριο που ονομάζεται πρασινίζων στρεπτόκοκκος και βρίσκεται φυσιολογικά στο στόμα μας ευθύνεται για το 50% των περιπτώσεων της βακτηριακής ενδοκαρδίτιδας.
Η θεραπεία απαιτεί νοσηλεία σε νοσοκομείο και συνεργασία μεταξύ καρδιολόγων καρδιοχειρουργών και λοιμωξειολόγων.
