Επτά στους 7 πάσχοντες από διαβήτη τύπου 2 δεν ρυθμίζουν καλά το “ζάχαρο” του αίματος, δηλαδή τη γλυκόζη του, με συνέπεια να διατρέχει αυξημένο κίνδυνο να παρουσιάσει σοβαρές επιπλοκές.
Να σημειωθεί ότι υπάρχουν δύο μορφές διαβήτη οι οποίες έχουν τελείως διαφορετικές αιτίες αλλά καταλήγουν στο ίδιο αποτέλεσμα, σε αυξημένο ζάχαρο: o διαβήτης τύπου 1 είναι ένα αυτοάνοσο νόσημα και αφορά το 5% των ατόμων με διαβήτη και ο διαβήτης τύπου 2 όπου η ορμόνη ινσουλίνη έχει χάσει την ικανότητά της να βάζει τη γλυκόζη μέσα στα σωματικά κύτταρα. Ο διαβήτης τύπου 2 συνδέεται με την παχυσαρκία και το λιπαρό συκώτι (το 80% αυτής της μορφής διαβήτη είναι παχύσαρκοι).
Στην Ελλάδα, το 8-9% του πληθυσμού πάσχει από διαβήτη τύπου 2 ενώ μόνο οι μισοί από αυτούς δεν το γνωρίζουν (το 3-4%). Το 70% των Ελλήνων διαβητικών έχουν αρρύθμιστο ζάχαρο και το 65% εκδηλώνουν επιπλοκές.
Ο κίνδυνος εμφάνισης επιπλοκών μειώνεται κατά 60-70%, όταν ρυθμίζεται καλά το ζάχαρο του αίματος ενώ η επιπλοκές στις περίπτωση του διαβητικού ποδιού μειώνονται κατά 85%. Σημαντική ενέργεια για τη ρύθμιση της γλυκόζης στο αίμα είναι η μείωση της κατανάλωσης της ζάχαρης και γενικότερα των υδατανθράκων.
Το ζάχαρο
Η γλυκόζη (ζάχαρο του αίματος) είναι ένα πολύτιμο «καύσιμο» για όλα τα κύτταρα του σώματος όταν βρίσκεται σε φυσιολογικά επίπεδα στο αίμα.
Όταν όμως επί χρόνια η γλυκόζη είναι σε μεγαλύτερη συγκέντρωση στο αίμα από το κανονικό λειτουργεί σαν ένα αργό δηλητήριο: από τη μια καταστρέφει την ικανότητα των κυττάρων του παγκρέατος να παράγουν ινσουλίνη (ορμόνη που βάζει τη γλυκόζη μέσα στα κύτταρα) και από την άλλη ενεργοποιεί μια αλληλουχία χημικών αντιδράσεων που προκαλούν μη αναστρέψιμες παθολογικές καταστάσεις στα αγγεία καταστρέφοντας το ενδοθήλιο (το εσωτερικό του τοιχώματος των αγγείων). Μόλις συμβεί αυτό, αρχίζει η σταδιακή καταστροφή των νεύρων και διαφόρων οργάνων και ιστών.
Οι βλάβες δεν προκαλούνται από τη μια στιγμή στην άλλη: μπορεί να περάσουν μήνες ή και χρόνια μέχρι να φανούν, γεγονός που σημαίνει ότι υπάρχει ο χρόνος για να ρυθμίσει κάποιος καλά το “ζάχαρο” του αίματος και να προστατεύσει την υγεία του από τις καταστροφές.
Να σημειωθεί ότι στους υγιείς το ζάχαρο νηστείας (όταν κάποιος είναι νηστικός) είναι 70-100 mg/dl και η γλυκοζυλιωμένη αιμοσφαιρίνη (αντικατοπτρίζει τα επίπεδα του σακχάρου τους τελευταίους 2-3 μήνες) είναι κάτω από το 6%.
Οι επιπλοκές
Επειδή το αυξημένο “ζάχαρο” κυκλοφορεί σε όλο το σώμα, οποιοδήποτε όργανο και ιστός μπορεί να πληγεί. Έτσι ο διαβήτης τύπου 2 γίνεται μεταξύ άλλων αιτία για εμφράγματα (καρδιακές προσβολές), εγκεφαλικά, απώλεια της όρασης ή τύφλωση, νεφροπάθεια, βλάβες στα νεύρα και εξασθένηση του ανοσοποιητικού συστήματος κάτι που αυξάνει τον κίνδυνο λοιμώξεων.
Ενοχοποιείται επίσης για κακή κυκλοφορία του αίματος και κακή επούλωση των πληγών, η οποία όταν συμβαίνει στα πόδια προκαλεί το επονομαζόμενο διαβητικό πόδι, το οποίο είναι η συχνότερη αιτία ακρωτηριασμών των ποδιών σε όλο τον κόσμο.
Ο διαβήτης είναι επίσης μια βασική αιτία για τη στυτική δυσλειτουργία στους άνδρες. Μάλιστα, πολλοί άνδρες μαθαίνουν ότι πάσχουν από διαβήτη τύπου 2 όταν απευθύνονται στον γιατρό λόγω της στυτικής δυσλειτουργίας.
Ουλίτιδα, περιοδοντίτιδα και εγκέφαλος
Το αυξημένο “ζάχαρο” μπορεί επίσης να προκαλέσει ουλίτιδα και περιοδοντίτιδα καθώς και απώλεια των δοντιών, ενώ πρόσφατες μελέτες έδειξαν ότι “επιτίθεται” ακόμα στον εγκέφαλο, περιορίζοντας την παροχή αίματος σε αυτόν και προκαλώντας τόσο πολλές βλάβες, ώστε μπορεί να τον συρρικνώσει. Ορισμένες μελέτες αφήνουν υπόνοιες ότι το υψηλό “ζάχαρο” μπορεί να συνδέεται με την άνοια και τη νόσο Αλτσχάιμερ. Κι αυτό παρότι η γλυκόζη είναι το αγαπημένο καύσιμο του εγκεφάλου.
Ορισμένες μελέτες υποδηλώνουν ότι τα τμήματα του εγκεφάλου που επηρεάζονται περισσότερο από το αυξημένο ζάχαρο είναι αυτά που ρυθμίζουν την ομιλία, τη λήψη αποφάσεων, τη διεκπεραίωση δραστηριοτήτων και τη μνήμη. Άλλες μελέτες δείχνουν ότι διπλασιάζει τον κίνδυνο κατάθλιψης, ενώ υπάρχουν αναφορές πως σχετίζεται ακόμα και με αυξημένο κίνδυνο εμφάνισης καρκίνου (λ.χ. στο ήπαρ και στο πάγκρεας) καθώς και διαταραχών ύπνου, απώλειας της ακοής και γαστρεντερικών διαταραχών.
Ο διαβήτης μπορεί επίσης να δημιουργήσει ξηρότητα, εξανθήματα και ξεφλούδισμα του δέρματος.
Η ρύθμιση
Αυξημένο κίνδυνο επιπλοκών διατρέχουν οι πάσχοντες από διαβήτη που έχουν υψηλές τιμές σακχάρου και γλυκοζυλιωμένης αιμοσφαιρίνης – μιας πρωτεϊνης στο αίμα που συμβολίζεται HbA1c και δείχνει πόσο καλά ρυθμισμένο είναι το σάκχαρο τους τελευταίους 2-3 μήνες.
Άτομα με τιμές γλυκοζυλιωμένης αιμοσφαιρίνης πάνω από 8,5% έχουν 60 φορές μεγαλύτερο κίνδυνο να εμφανίσουν επιπλοκές σε μάτια, νεφρά και νεύρα σε σύγκριση με άτομα που έχουν τιμές HbA1c μικρότερες ή ίσες από 7%.
Συνεπώς, όσο πιο κοντά στο 7% ή κάτω από αυτό είναι η HbA1c τόσο πιο καλά ρυθμίζει το σάκχαρό του και τόσο λιγότερο κινδυνεύει από επιπλοκές.
Διατροφή: Αποφύγετε τους υδατάνθρακες
Επί πολλά χρόνια η επίσημη άποψη ήταν ότι ότι η υπερβολική κατανάλωση οποιουδήποτε τροφίμου μπορεί να προκαλέσει παχυσαρκία, η οποία με τη σειρά της οδηγούσε σε διαβήτη τύπου 2.
Σήμερα γνωρίζουμε ότι η ειδικά η ζάχαρη (υδατάνθρακες) και όχι το λίπος ή οι πολλές θερμίδες από διάφορες τροφές είναι αυτή που αυξάνει σημαντικά τον κίνδυνο εκδήλωσης διαβήτη τύπου 2. Αυτό ισχύει είτε κάποιος είναι αδύνατος, είτε είναι υπέρβαρος. Να σημειωθεί ότι η επιτραπέζια ζάχαρη αποτελείται από ένα μόριο γλυκόζης και ένα μόριο φρουκτόζης.
Η κατανάλωση ζάχαρης και γενικότερα υδατανθράκων διαδραματίζει σημαντικό ρόλο στον διαβήτη τύπου 2 γιατί επηρεάζει το πάγκρεας με τρόπους με τους οποίους δεν το επηρεάζουν άλλες τροφές ή η παχυσαρκία.
