H καρδιά είναι ένα κοίλο όργανο περίπου στο μέγεθος της γροθιάς σας, που βρίσκεται αριστερά του στέρνου και κάτω από τα πλευρά σας. Η καρδιά εργάζεται σκληρά και δυναμικά και διοχετεύει το αίμα σε όλα τα μέρη του σώματος, σε κάθε κύτταρο, μυ, οστό και όργανο.
Στη διάρκεια της ζωής σας η καρδιά χτυπάει περίπου μία φορά το δευτερόλεπτο και αρκετά πιο συχνά, όταν εκτελείτε σωματικές δραστηριότητες. Ζυγίζει περίπου μισό κιλό, αλλά αντλεί 5 ή περισσότερα λίτρα αίμα το λεπτό. Κάθε ημέρα η καρδιά διοχετεύει περίπου 8.000 λίτρα αίματος μέσα στο κυκλοφορικό σύστημα.
Το αίμα που αντλεί η καρδιά παρέχει σε κάθε κύτταρο το οξυγόνο και τα θρεπτικά συστατικά που χρειάζεται. Το κυκλοφορικό σύστημα μέσα από το οποίο περνάει το αίμα αποτελείται από δύο βασικούς τύπους αγγείων. Οι αρτηρίες και οι κλάδοι τους μεταφέρουν αίμα πλούσιο σε οξυγόνο από την καρδιά στους ιστούς σε ολόκληρο το σώμα. Οι φλέβες και οι κλάδοι τους μεταφέρουν αίμα που περιέχει απόβλητα, όπως διοξείδιο του άνθρακα, πίσω στην καρδιά και στη συνέχεια στους πνεύμονες.
Οι πνεύμονες αφαιρούν το διοξείδιο του άνθρακα και παρέχουν εκ νέου οξυγόνο.
Αν η άντληση από την καρδιά και η επακόλουθη κυκλοφορία του αίματος σταματήσει για περισσότερο από λίγα λεπτά, η ζωή τελειώνει. Στην πραγματικότητα πολύ συχνά το πρώτο σημάδι μιας πάθησης της καρδιάς και των αιμοφόρων αγγείων (καρδιαγγειακή) είναι ο ξαφνικός θάνατος. Αυτός είναι και ένας πολύ σοβαρός λόγος που δίνεται τόσο μεγάλη σημασία στην πρόληψη των καρδιαγγειακών παθήσεων.
Η καρδιά σας
Η καρδιά βρίσκεται μέσα σε ένα λεπτό σάκο ινώδους ιστού που ονομάζεται περικάρδιο. Έχει τρία στρώματα ιστού: το επικάρδιο, το μυοκάρδιο και το ενδοκάρδιο.
Το επικάρδιο είναι μία λεπτή, γυαλιστερή μεμβράνη που καλύπτει την επιφάνεια της καρδιάς. Κάτω από το επικάρδιο βρίσκεται ένα παχύ στρώμα μυός που ονομάζεται μυοκάρδιο.
Το εσωτερικό μέρος της καρδιάς καλύπτεται από μία λεία, γυαλιστερή μεμβράνη που ονομάζεται ενδοκάρδιο. Καλύπτει το εσωτερικό των κοιλοτήτων της καρδιάς, τις βαλβίδες και τους μυς στις κοιλότητες που συνδέονται με τις βαλβίδες.
Η καρδιά αποτελείται από τέσσερις κοιλότητες. Οι άνω δύο κοιλότητες ονομάζονται δεξιός και αριστερός κόλπος. Οι δυο κατώτερες κοιλότητες, οι κοιλίες, είναι μεγαλύτερες, με πιο χοντρά τοιχώματα και εκτελούν την εργασία της άντλησης του αίματος στους πνεύμονες και στο υπόλοιπο σώμα.
Το μεσοκοιλιακό διάφραγμα είναι ένα μυώδες τοίχωμα που χωρίζει το δεξιό από τον αριστερό κόλπο και τη δεξιά από την αριστερή κοιλία. Το διάφραγμα εμποδίζει το αίμα να περάσει από τη μία πλευρά της καρδιάς στην άλλη. Ο δεξιός κόλπος και η δεξιά κοιλία αναφέρονται ως δεξιά καρδιά. Ο αριστερός κόλπος και η αριστερή κοιλία ονομάζονται αριστερή καρδιά.
Τέσσερις εύκαμπτες δομές, που ονομάζονται βαλβίδες, διατηρούν τη ροή του αίματος στη σωστή κατεύθυνση μέσα από την καρδιά προς τους πνεύμονες και στη συνέχεια στο σώμα.
Διπλή αντλία
Μπορείτε να φανταστείτε την καρδιά σαν μία διπλή αντλία που λειτουργεί με παράλληλο τρόπο. Μία αντλία, η δεξιά καρδιά, δέχεται αίμα από όλα τα μέρη του σώματος μέσα από δύο μεγάλες φλέβες που ονομάζονται άνω κοίλη φλέβα και κάτω κοίλη φλέβα. Το αίμα που κατευθύνεται στη δεξιά καρδιά έχει μόλις παραδώσει οξυγόνο και θρεπτικά συστατικά στο σώμα. Επειδή έχει λιγότερο οξυγόνο αυτό το αίμα, ονομάζεται μη οξυγονωμένο αίμα.
Η δεξιά καρδιά διοχετεύει αυτό το αίμα στους πνεύμονες, όπου λαμβάνει επιπλέον οξυγόνο από τις κυψελίδες των πνευμόνων. Το αίμα τότε φεύγει από τους πνεύμονες, επιστρέφει στην καρδιά και φτάνει στον αριστερό κόλπο. Από εκεί αντλείται σ’ ολόκληρο το σώμα μέσω της αορτής που είναι το μεγαλύτερο αιμοφόρο αγγείο στο σώμα. Η αορτή χωρίζεται σε διάφορους κλάδους που παρέχουν αίμα στα διάφορα μέρη του σώματος.
Αυτά τα μέρη της καρδιάς συνεργάζονται, για να δημιουργήσουν τη λειτουργία της διπλής αντλίας που κάνει η καρδιά. Παραλαμβάνει αίμα από τις φλέβες, το διοχετεύει στους πνεύμονες και το αντλεί στο σώμα μέσα από τις αρτηρίες. Ο κύκλος επαναλαμβάνεται χιλιάδες φορές κάθε μέρα.
Καρδιακός κύκλος
Στη δεξιά πλευρά της καρδιάς η τριγλώχινα βαλβίδα επιτρέπει τη ροή του αίματος από το δεξιό κόλπο στη δεξιά κοιλία και εμποδίζει τη ροή του αίματος στην αντίθετη κατεύθυνση.
Από τη δεξιά κοιλία το αίμα αντλείται μέσα από την πνευμονική βαλβίδα προς τους πνεύμονες, όπου δεσμεύει οξυγόνο και απελευθερώνει διοξείδιο του άνθρακα και άλλα απόβλητα στις κυψελίδες των πνευμόνων.
Από τον αριστερό κόλπο το αίμα ρέει μέσα από τη μιτροειδή βαλβίδα στην αριστερή κοιλότητα. Από την αριστερή κοιλότητα το αίμα αντλείται μέσα από την αορτική βαλβίδα και στη συνέχεια σε ολόκληρο το σώμα, όπως στον εγκέφαλο και σε άλλα όργανα και μέλη.
Σε αυτό τον κύκλο οι κόλποι αποτελούν τις αρχικές αντλίες και οι κοιλίες τις κύριες αντλίες που είναι υπεύθυνες για την κυκλοφορία του αίματος. Ενώ πολλά άτομα μπορούν να ζήσουν χωρίς αποτελεσματική λειτουργία των κόλπων, αν σταματήσει η λειτουργία των κοιλιών, ο θάνατος επέρχεται μέσα σε λίγα λεπτά.
Συστολή και διαστολή
Η σύσπαση των κοιλιών, που σπρώχνει το αίμα προς τους πνεύμονες και τα άλλα μέρη του σώματος, ονομάζεται συστολή. Η χαλάρωση τωνκοιλιών, για να επιτραπεί στο αίμα να εισέλθει στην καρδιά, ονομάζεται διαστολή. Οι δεξιές και αριστερές κοιλότητες συσπώνται και χαλαρώνουν ταυτόχρονα.
Ο ρυθμός με τον οποίο συστέλλεται και διαστέλλεται η καρδιά ποικίλλει ανάλογα με τις σωματικές δραστηριότητες που εκτελούνται. Όταν ξεκουράζεστε, η καρδιά σας αντλεί πιο σιγά. Όταν τρέχετε ή ανεβαίνετε σκάλες, ο ρυθμός της καρδιάς αυξάνεται, για να παρέχει στους μυς και στους υπόλοιπους ιστούς το αναγκαίο οξυγόνο.
Φυσικός βηματοδότης
Σε αντίθεση με άλλους μυς στο σώμα σας οι οποίοι, για να πάρουν το ηλεκτρικό ερέθισμα που χρειάζονται για να λειτουργήσουν, εξαρτώνται από νεύρα του εγκεφάλου ή του νωτιαίου μυελού, η καρδιά έχει το δικό της σύστημα παραγωγής ηλεκτρικών ερεθισμάτων, ένα φυσικό βηματοδότη που μεταδίδει ηλεκτρικά σήματα που κάνουν την καρδιά να συστέλλεται. Πρόκειται για το φλεβόκομβο.
Αυτά τα ηλεκτρικά σήματα οδεύουν μέσα από ένα δίκτυο εξειδικευμένων ινών της καρδιάς διεγείροντας έτσι τους κόλπους να συσταλούν και να μεταφέρουν αίμα στις κοιλίες και τις κοιλίες να συσταλούν και να μεταφέρουν αίμα έξω προς τους πνεύμονες και το υπόλοιπο σώμα.
Με κάθε χτύπο το αίμα κυκλοφορεί προς όλα τα μέρη του σώματος. Ο συνηθισμένος ρυθμός της καρδιάς είναι περίπου 72 χτύποι το λεπτό και με κάθε χτύπο 60 έως 90 ml αίματος αντλούνται προς την αορτή. Με αυτό το ρυθμό η καρδιά χτυπάει περίπου 104.000 φορές την ημέρα.
Τα αιμοφόρα αγγεία σας
Το αγγειακό σύστημα αποτελείται από τα αιμοφόρα αγγεία του σώματος σας. Όσο πιο μακριά βρίσκονται τα αιμοφόρα αγγεία από την καρδιά, τόσο πιο μικρά γίνονται. Η αορτή, η κύρια αρτηρία του σώματος, παραδίδει αίμα από την καρδιά στις μεγαλύτερες αρτηρίες.
Αρτητίες και φλέβες
Η καρδιά αντλεί σε δύο στάδια. Οι κοιλίες χαλαρώνουν κατά τη διαστολή, ώστε να μπορέσει το αίμα να εισέλθει στην καρδιά. Συσπώνται κατά τη συστολή, για να αντλήσουν το αίμα προς τα έξω.
Στη συνέχεια αυτές οι αρτηρίες διακλαδίζονται σε μικρότερες αρτηρίες που γίνονται πολύ μικρά αρτηρίδια. Αυτά γίνονται τελικά τόσο μικρά, που επιτρέπουν το πέρασμα ενός μόνου κυττάρου αίματος τη φορά. Αυτά τα πιο μικρά αγγεία ονομάζονται τριχοειδή αγγεία. Τα τριχοειδή αγγεία παραδίδουν οξυγόνο και θρεπτικά συστατικά στους ιστούς και συλλέγουν τα απόβλητα, όπως το διοξείδιο του άνθρακα, από τα κύτταρα σας.
Το αίμα ξεκινάει το δρόμο της επιστροφής προς την καρδιά μέσα από πολύ μικρές φλέβες που ονομάζονται φλεβίδια. Το αίμα ρέει από τα φλεβίδια σε ολοένα και μεγαλύτερες φλέβες, μέχρι να φτάσει στο δεξιό κόλπο. Οι φλέβες δεν είναι τόσο μυώδεις και ελαστικές όπως οι αρτηρίες, γιατί η πίεση στον αυλό τους είναι μικρότερη απ’ όση στις αρτηρίες.
Όπως όλοι οι μύες του σώματος έτσι και η καρδιά χρειάζεται οξυγόνο και θρεπτικά συστατικά από το αίμα, για να επιβιώσει. Η καρδιά έχει το δικό της ζευγάρι αρτηριών που ονομάζονται στεφανιαίες αρτηρίες. Αυτά τα εξειδικευμένα αιμοφόρα αγγεία διακλαδίζονται από την αορτή αμέσως μετά την έκφυσή της από την καρδιά. Η δεξιά στεφανιαία αρτηρία παρέχει αίμα στο κάτω και πίσω μέρος της καρδιάς. Η αριστερή στεφανιαία αρτηρία παρέχει στο επάνω, στο εμπρός και στο αριστερό μέρος καθώς και σε μία περιοχή στο πίσω μέρος της καρδιάς.
