Ένα παιδί 3 ετών θυμάται τα πρόσφατα γεγονότα αλλά να χάνει αυτές τις αναμνήσεις λίγα χρόνια μετά. Σύμφωνα με πρόσφατη μελέτη, οι παιδικές αναμνήσεις αρχίζουν να “σβήνουν” γύρω στην ηλικία των 7ετών.
Το φαινόμενο της «βρεφικής αμνησίας» είχε κεντρίσει την περιέργεια του Σίγκμουντ Φρόιντ, ο οποίος κατέληξε στο συμπέρασμα ότι οι αναμνήσεις των πρώτων χρόνων απωθούνται στο ασυνείδητο γιατί έχουν σεξουαλικό περιεχόμενο και προκαλούν ντροπή και άγχος.
Νευρογένεση
Μια νέα θεωρία παρουσιάστηκε στο επιστημονικό περιοδικό Science και αποδίδει τη βρεφική αμνησία στη γρήγορη παραγωγή νέων νευρώνων στον εγκέφαλο: οι νέοι νευρώνες φαίνεται ότι απορυθμίζουν τα νευρικά κυκλώματα στα οποία βρίσκονται αποθηκευμένες προηγούμενες αναμνήσεις. Τα πειράματα πραγματοποιήθηκαν σε τρωκτικά και μένει να αποδειχθεί εάν το ίδιο ισχύει στον άνθρωπο.
Ο εγκέφαλος των θηλαστικών διατηρεί μια περιορισμένη ικανότητα να παράγει νέους νευρώνες -μια διαδικασία γνωστή ως νευρογένεση– ακόμα και μετά την ενηλικίωση. Η διαδικασία αυτή αφορά κυρίως τον ιππόκαμπο, μια μικρή περιοχή του εγκεφάλου που παίζει κρίσιμο ρόλο στη μνήμη και τη μάθηση.
Στον άνθρωπο και σε άλλα είδη, ο ρυθμός νευρογένεσης είναι πολύ υψηλότερος στα βρέφη από ό,τι στους ενήλικες. Οι νέοι νευρώνες στον ιππόκαμπο επιτρέπουν τη μάθηση και το σχηματισμό νέων αναμνήσεων, ταυτόχρονα όμως δείχνουν να διαγράφουν τις προηγούμενες, πρώτες αναμνήσεις.
Ερευνητές στον Καναδά και την Ιαπωνία προσπάθησαν να διαλευκάνουν το μηχανισμό της βρεφικής αμνησίας σε ενήλικα τρωκτικά. Σε πρώτη φάση, δημιούργησαν αναμνήσεις στα πειραματόζωα υποβάλλοντας τα σε ήπιο ηλεκτροσόκ κάθε φορά που βρίσκονταν σε ένα συγκεκριμένο χώρο. Τα τρωκτικά θυμούνταν την εμπειρία και απέφευγαν τον επικίνδυνο χώρο.
Στην επόμενη φάση, οι ερευνητές χρησιμοποίησαν φάρμακα για να αυξήσουν τη νευρογέννεση σε ορισμένα ποντίκια και να την καταστείλλουν σε άλλα. Το πείραμα έδειξε ότι η ενίσχυση της νευρογένεσης οδήγησε σε διαγραφή της προηγούμενης ανάμνησης, όπως συμβαίνει στη βρεφική αμνησία, ενώ η καταστολή της παραγωγής νέων νευρώνων έφερε το αντίθετο αποτέλεσμα. Το πείραμα επαναλήφθηκε σε δύο άλλα είδη τρωκτικών, το ινδικό χοιρίδιο και το «ντέγκου» της Χιλής, τα οποία γεννιούνται με πιο ώριμο εγκέφαλο και δεν εμφανίζουν βρεφική αμνησία. Όταν όμως οι ερευνητές αύξησαν τεχνητά το ρυθμό της νευρογένεσης σε νεαρά ινδικά χοιρίδια και ντέγκου, οι πρώτες αναμνήσεις τους φάνηκαν να ξεθωριάζουν.
Οι ερευνητές τονίζουν ότι ο μηχανισμός που προτείνουν για τη βρεφική αμνησία δεν αποκλείει άλλες θεωρίες που έχουν προταθεί για το φαινόμενο, όπως η έλλειψη γλωσσικών δεξιοτήτων και η ατελής συναισθηματικής ανάπτυξης των βρεφών.
