Η σήψη του δοντιού (τερηδόνα) είναι μία βακτηριακή πάθηση του δοντιού. Είναι μία από τις πιο κοινές παθήσεις του ανθρώπου.
Η τερηδόνα προσβάλλει κυρίως τα παιδιά και τους νεαρούς ενήλικες, αν και αποτελεί πρόβλημα για πολλούς ανθρώπους σε όλη τη διάρκεια της ζωής τους. Αποτελεί το κύριο αίτιο της απώλειας των δοντιών. Σχεδόν τα μισά παιδιά σήμερα στις αναπτυγμένες χώρες έχουν κάποια μορφή τερηδόνας μέχρι την ηλικία των 4 ετών και μερικά ακόμα νωρίτερα παρά τις μεγάλες βελτιώσεις στην πρόληψη μέσω των τακτικών οδοντιατρικών εξετάσεων, της χρήσης φθορίου και της βελτιωμένης υγιεινής του στόματος.
Πριν από δεκαετίες λίγοι άνθρωποι είχαν ακόμα τα δόντια τους μετά τη μέση ηλικία. Η βελτιωμένη υγιεινή των δοντιών και η πρόοδος στην οδοντιατρική έχουν κάνει σήμερα δυνατή τη διατήρηση των δοντιών για τους περισσότερους ανθρώπους για πολύ μεγαλύτερο χρονικό διάστημα.
Ωστόσο, αυτό έχει ως αποτέλεσμα ένα νέο πρόβλημα που ονομάζεται τερηδόνα της ρίζας. Η τερηδόνα της ρίζας είναι η σήψη της ρίζας του δοντιού. Ένα ισόβιο πρόγραμμα κατάλληλης οδοντικής φροντίδας, κατάλληλης διατροφής και καλής στοματικής υγιεινής μπορεί να βοηθήσει στην πρόληψη της τερηδόνας της ρίζας.
Τα μέρη του δοντιού
Στο κέντρο του δοντιού βρίσκεται ο πολφικός θάλαμος και ο οδοντικός πολφός. Ο οδοντικός πολφός περιλαμβάνει τα νεύρα και τα αιμοφόρα αγγεία που τροφοδοτούν και τρέφουν το δόντι. Τα νεύρα και τα αιμοφόρα αγγεία εισέρχονται στο δόντι από την πλευρά των ριζών.
Ο οδοντικός πολφός περιβάλλεται από σκληρή οδοντίνη που αποτελεί το μεγαλύτερο μέρος του δοντιού. Η οδοντίνη, που αποτελείται από εκατομμύρια μικροσκοπικά κύτταρα που σχηματίζουν ένα κυλινδρικό σχήμα, είναι ευαίσθητη στη θερμοκρασία και στην αφή.
Το μέρος του δοντιού που φαίνεται, η μύλη του δοντιού, εκτείνεται έξω ακριβώς από τη γραμμή των ούλων μέχρι την άκρη του δοντιού. Καλύπτεται από αδαμαντίνη, που είναι το πιο σκληρό μέρος του δοντιού και προστατεύει τις εσωτερικές στοιβάδες. Δεν έχει αίσθηση και δεν μπορεί να θεραπευτεί μετά από έναν τραυματισμό.
Η ρίζα, το μέρος του δοντιού κάτω από τα ούλα, καλύπτεται από οστέινη ουσία, που είναι πιο σκληρή από τα οστά αλλά όχι τόσο σκληρή, όσο η αδαμαντίνη. Αυτός ο σκληρός ιστός συνδέεται με τον περιοδοντικό σύνδεσμο που κρατάει το δόντι στη θήκη του
Η διαδικασία σήψης
Η τερηδόνα είναι το αποτέλεσμα της αλληλεπίδρασης τριών παραγόντων: της ανάπτυξης βακτηρίων, της ζάχαρης των τροφών και της ευάλωτης επιφάνειας του δοντιού.
Το στόμα σας, όπως και πολλά άλλα μέρη του σώματος σας, φιλοξενεί βακτήρια. Αυτά τα βακτήρια μετατρέπουν μερικά από τα σάκχαρα και τους υδατάνθρακες που τρώτε σε οξύ. Τα βακτήρια και τα οξέα που σχηματίζονται γίνονται μέρος της κολλώδους ουσίας που ονομάζεται οδοντική πλάκα, που προσκολλάται στην επιφάνεια του δοντιού. Εκτός από τα βακτήρια η πλάκα αποτελείται από σάλιο και υπολείμματα τροφής.
Μπορείτε να αισθανθείτε την πλάκα, όταν περνάτε τη γλώσσα σας πάνω από την επιφάνεια των δοντιών σας αρκετές ώρες μετά από ένα βούρτσισμα. Η υφή είναι ελαφρώς άγρια και είναι ιδιαίτερα αισθητή πάνω στην πίσω επιφάνεια του δοντιού. Η πλάκα προσκολλάται περισσότερο στις κοιλότητες και στα αυλάκια (σχισμές) των γομφίων και των προγομφίων, στις περιοχές ακριβώς πάνω από τη γραμμή των ούλων, μεταξύ των δοντιών και στα όρια των σφραγισμάτων.
Το οξύ που σχηματίζεται στην πλάκα προκαλεί τη σήψη, καθώς επιτίθεται στα άλατα στην επιφάνεια της εξωτερικής αδαμαντίνης του δοντιού. Η διάβρωση που προκαλείται από την πλάκα οδηγεί σε μικροσκοπικά ανοίγματα (κοιλότητες) στην αδαμαντίνη, τα οποία δεν μπορείτε αρχικά να τα εντοπίσετε. Το πρώτο σημείο της σήψης μπορεί να είναι μία αίσθηση πόνου, όταν τρώτε κάτι γλυκό, πολύ παγωμένο ή πολύ ζεστό.
Όταν διαπεραστεί η αδαμαντίνη, η πιο μαλακή οδοντίνη που βρίσκεται από κάτω γίνεται ευάλωτη. Η οδοντίνη περιέχει μικροσκοπικούς πόρους που οδηγούν στον οδοντικό πολφό, στο κέντρο του δοντιού.
Αν τα βακτήρια φτάσουν τον ευαίσθητο οδοντικό πολφό, αυτός παθαίνει φλεγμονή. Τα αιμοφόρα αγγεία μέσα στον πολφό πρήζονται και, επειδή δεν υπάρχει χώρος μέσα στο συμπαγές δόντι, για να διογκωθούν, εσείς νιώθετε πόνο.
Επιπλέον, το σώμα σας στέλνει λευκά αιμοσφαίρια, για να αντισταθούν στην επέκταση των βακτηρίων από το δόντι στον περιβάλλοντα ιστό. Αυτού του είδους η βακτηριακή μόλυνση μπορεί να οδηγήσει σε απόστημα του δοντιού. Η σήψη του δοντιού χρειάζεται χρόνο, για να αναπτυχθεί, συχνά 1 με 2 χρόνια στα μόνιμα δόντια αλλά λιγότερο στα παιδικά δόντια.
Ο αρχικός σχηματισμός του οξέος συμβαίνει μέσα στα πρώτα 20 λεπτά μετά το γεύμα. Ευτυχώς δεν είστε τελείως ευάλωτοι στις επιπτώσεις του οξέος και των βακτηρίων. Οι χημικές ουσίες και οι μηχανισμοί του στόματος σας παρέχουν ένα συγκεκριμένο βαθμό προστασίας. Το σάλιο σας και οι ενέργειες της γλώσσας σας καθαρίζουν κάποιο από το καταστροφικό υλικό. Η σημερινή οδοντιατρική μπορεί επίσης να σας παρέχει θεραπεία και μέτρα πρόληψης, για να μειώσετε τα αποτελέσματα των οδοντικών κοιλοτήτων.
