Γράφει η Αναστασία Μοσχοβάκη, Ιατρός Ειδική Παθολόγος
H λυγαριά (επιστημονική ονομασία Vitex agnus castus) έχει χρησιμοποιηθεί από τους αρχαίους χρόνους για την θεραπεία των γυναικείων παθήσεων. Ο Ιπποκράτης, ο Διοσκουρίδης και ο Θεόφραστος υπογραμμίζουν την χρησιμότητα του βοτάνου σε γυναικείες παθήσεις και κατά τον τοκετό για την υποβοήθηση εξόδου του πλακούντα.
Το βότανο (στα αγγλικά – chasteberry) χρησιμοποιήθηκε ευρέως σε αμηνόρροια, δυσμηνόρροια, εμμηνόπαυση, μηνορραγία (βαριά εμμηνόρροια), παθήσεις μαστού, πονοκέφαλο, καταρροή, χολέρα, κολικούς, διάρροια, δυσπεψία, διαταραχές του ωτός, πυρετό, καρδιακές παθήσεις, ημικρανία, αιμορροΐδες, διαταραχές του ήπατος ελονοσία ρευματισμούς, παθήσεις του δέρματος, έλκη.
Μία από τις ιδιότητές του βοτάνου θεωρήθηκε η μείωση της σεξουαλικής επιθυμίας με αποτέλεσμα να χρησιμοποιηθεί ευρέως στα μοναστήρια και σε συζύγους στρατιωτικών κατά το Μεσαίωνα, με αποτέλεσμα να γίνει ευρέως γνωστό στην Ευρώπη ως το «πιπέρι του μοναχού».
Τα βιοδραστικά αποτελέσματα της λυγαριάς οφείλονται σε μια σειρά από χημικές ενώσεις, όπως:
- Rotundifuran
- 6β,7β-diacetoxy-13-hydroxy-labda-8,14-diene
- Vitexlactam A
- Penduletin
- 8,13-dihydroxy-14-labden(
- X-hydroxy-Y-keto-15,16-epoxy-13(16),14-labdadien
- X-Acetonxy-13-hydroxylabda-y-14-dien
- Cleroda-x,14-dien-13-ols
- Cleroda-x,y,14-trien-13-ol
- Viteagnuside A και C
- Viteagnusins A-E,F, G, H, J
- Vitetrifolin D
- 8-epi-sclaerol
- 4a,10a-dihydroxyaromadendrane
- 2alpha-hydroxyursolic acid
- 3-epimaslinic acid
- maslinic acid
- Casticin,
- Viticosterone E
- Apigenin
- 3-methylKaempferol
- luteolin
H χρήση της λυγαριάς
Χρησιμοποιείται σε περιπτώσεις ορμονικών δυσλειτουργιών, κατά την εμμηνόπαυση, σε περιπτώσεις προεμμηνορυσιακού συνδρόμου, σε ορισμένες περιπτώσεις υπογονιμότητας, ως αντιφλεγμονώδες.
Σύμφωνα με μελέτες οι βιοδραστικές χημικές ενώσεις της λυγαριάς επηρεάζουν τους υποδοχείς ντοπαμίνης. Μπορεί να διεγείρουν την υπόφυση ρυθμίζοντας την έκκριση της ωχρινοτρόπου ορμόνης (LH), την έκκριση της ορμόνης διέγερσης θυλακίου (FSH). Επίσης ρυθμίζουν την έκκριση προλακτίνης και ενεργοποιούν υποδοχείς οπιοειδών.
Η λυγαριά σε μελέτες βρέθηκε ότι:
- Βελτίωσε την ικανότητα μάθησης και μνήμης σε θηλυκούς αρουραίους μετά από ωοθηκεκτομή, αυξάνοντας την έκφραση του γονιδίου ΕΡα στον σχηματισμό του ιππόκαμπου.
- Βελτίωσε το μεταβολισμό των λιπιδίων σε θηλυκούς αρουραίους μετά από ωοθηκεκτομή.
- Ανέστειλε τη μετανάστευση ουδετερόφιλων και προ-φλεγμονωδών μεσολαβητών απελευθέρωσης επιβραδύνοντας σημαντικές οδούς σηματοδότησης (π.χ. ρ38, ERK1 / 2 και JNK), για την πρόκληση φλεγμονωδών αντιδράσεων.
- Βελτίωσε τη σχετιζόμενη με την περίοδο μασταλγία σε γυναίκες αναπαραγωγικής ηλικίας.
- Βελτίωσε τα συμπτώματα της εμμηνόπαυσης σε εμμηνοπαυσιακές γυναίκες.
- Ανέδειξε με τη μορφή αιθέριων ελαίων in vitro αντιμυκητιακή δράση έναντι κλινικών στελεχών Candida υπεύθυνων για νοσοκομειακές λοιμώξεις
- Η περιεχόμενη casticin, μείωσε σε ποντίκια τα προκαλούμενα από τον καπνό επίπεδα κυτοκινών χημειοκινών προφλεγμονωδών παραγόντων, τις περιβρογχικές και περιαγγειακές διηθήσεις φλεγμονωδών κυττάρων.
- Ο πολλαπλασιασμός κυττάρων λευχαιμικών σειρών, συμπεριλαμβανομένων των Κ562, Kasumi-1, και HL-60, ανεστάλησαν από casticin με χρονο και δοσο-εξαρτώμενο τρόπο.
- Βελτίωσε σε πάσχουσες το σύνδρομο πολυκυστικών ωοθηκών.
- Μείωσε τα επεισόδια αιμορραγίας σε γυναίκες που έφεραν ενδομήτριες συσκευές.
- Συντέλεσε στην επούλωση καταγμάτων ως συμπληρωματική θεραπεία.
- Ανέδειξε αντιεπιληπτική δράση σε αρσενικούς αρουραίους.
Δοσολογία και παρενέργειες
Όπως και με κάθε βότανο που χρησιμοποιείται για ιατρική χρήση, οι δοσολογίες είναι υψηλότερες των δοσολογιών που χρησιμοποιούνται σε συμβατική χρήση. Στις δοσολογίες αυτές είναι σημαντικό το βότανο να είναι καθαρό χωρίς προσμίξεις ή να χορηγείται σε σκευάσματα τιτλοδοτημένα και ελεύθερα από βαρέα μέταλλα.
Όταν χορηγείται συστηματικά σε δραστικές δοσολογίες πρέπει πάντοτε να προηγείται ιατρική εξέταση από έμπειρο ιατρό με ανάλογη γνώση, προς αποφυγή παρενεργειών.
Οι πιο συχνές παρενέργειες είναι γαστρεντερικές ενοχλήσεις, πονοκέφαλος, διάρροια, ναυτία, κνησμός και κνίδωση, εξάνθημα, ακμή, αϋπνία, αύξηση του σωματικού βάρους και ακανόνιστη έμμηνος ρύση. Δεν πρέπει να χρησιμοποιείται κατά την εγκυμοσύνη και τον θηλασμό και από γυναίκες που ευρίσκονται σε εξωσωματική προσπάθεια, ή λαμβάνουν χημικά φάρμακα για σύλληψη διότι μπορεί να επηρεάσει δυσμενώς την αποτελεσματικότητα των φαρμάκων αυτών.
Οι γυναίκες με παθολογικά προβλήματα όπως γυναικολογικά καρκινώματα, ενδομητρίωση και ινομυώματα της μήτρας, μπορεί να επηρεάσουν επιδείνωση από την λυγαριά λόγω αθροιστικής ορμονικής επίδρασης.
Αλληλεπιδράσεις με φάρμακα: Η λυγαριά μπορεί να επηρεάσει τη δράση των ανταγωνιστών της ντοπαμίνης, των αντιψυχωσικών φαρμάκων, των ντοπαμινεργικών αγωνιστών, των αντισυλληπτικών φαρμάκων, των ορμονικών θεραπειών.
Δρ. Αναστασία Μοσχοβάκη Ιατρός Ειδική Παθολόγος
Φραγκοπούλου 10, Κηφισιά
24ωρη γραμματεία νοσοκομειακά περιστατικά: 210-6252770
E mail: amoschovaki@yahoo.gr
http://iatreioamoschovaki.gr
https://www.youtube.com/channel/UCraKRIyTq0qW8eMtKnmr3hw
https://www.youtube.com/channel/UC1ZaRAktAaoCEFITCcjhDZQ
