Μια διατροφή πλούσια σε αλάτι συνδέεται με αυξημένο κίνδυνο εγκεφαλοαγγειακών παθήσεων και άνοιας. Τα ευρήματα αποκαλύπτουν έναν νέο άξονα εντέρου-εγκεφάλου που συνδέει τις διατροφικές συνήθειες με τη γνωστική εξασθένηση μέσω μιας προσαρμοστικής ανοσολογικής απόκρισης που προκαλείται από το έντερο, υπονομεύοντας τη λειτουργία του εγκεφάλου.
Μέχρι τώρα γνωρίζαμε ότι μια διατροφή με πολύ αλάτι ανεβάζει την αρτηριακή πίεση και ενδεχομένως να επηρεάζει το ανοσοποιητικό σύστημα συμβάλλοντας σε αυτοάνοσες ασθένειες.
Τώρα, μια μελέτη που έγινε σε ποντίκια και δημοσιεύθηκε στο περιοδικό Nature Neuroscience δείχνει ότι το αλάτι μπορεί να κάνει κακό στον εγκέφαλο, επηρεάζοντας τη λειτουργία των αγγείων και τις πνευματικές επιδόσεις.
Ερευνητές του Πανεπιστημίου Weill Cornell στη Νέα Υόρκη τάισαν μια ομάδα ποντικιών με μια διατροφή που περιείχε αρκετό αλάτι και παρατήρησαν ότι αυτό συντέλεσε σε μείωση της αιματικής κυκλοφορίας στον εγκέφαλο. Σύμφωνα με τους ερευνητές, οι συγκεκριμένες μεταβολές δεν θα μπορούσαν να αποδοθούν στην αύξηση της αρτηριακής πίεσης. Αντίθετα, ήταν αποτέλεσμα σημάτων που έστελνε το γαστρεντερικό σύστημα στο εγκέφαλο μέσω του ανοσοποιητικού συστήματος.
Πρακτικά αυτό σημαίνει ότι πολύ πριν μια διατροφή με πολύ αλάτι προκαλέσει αύξηση της αρτηριακής πίεσης, η υγεία των αγγείων του εγκεφάλου τίθεται σε κίνδυνο.
Αλάτι και ανοσοποιητικό σύστημα
Στα ποντίκια χορηγήθηκε τροφή που περιείχε αλάτι 4% ή 8%, κάτι που αντιπροσωπεύει μια 8-πλάσια έως 16-πλάσια αύξηση σε σύγκριση με την κανονική τους διατροφή. Το υψηλότερο επίπεδο είναι συγκρίσιμο με αυτό της κατανάλωσης αλατιού στον άνθρωπο. Μετά από οκτώ εβδομάδες, οι επιστήμονες εξέτασαν τα ποντίκια χρησιμοποιώντας απεικόνιση μαγνητικού συντονισμού. Τα ποντίκια εμφάνισαν αξιοσημείωτες μειώσεις στη ροή του εγκεφαλικού αίματος σε ηρεμία σε δύο περιοχές του εγκεφάλου που εμπλέκονται στη μάθηση και τη μνήμη: εμφάνισαν 28% μείωση στον φλοιό και 25% μείωση στον ιππόκαμπο.
Οι επιστήμονες βρήκαν ότι τα κύτταρα που επικαλύπτουν τα αιμοφόρα αγγεία, τα ενδοθηλιακά κύτταρα, μείωσαν την παραγωγή του μονοξειδίου του αζώτου, ενός αερίου που παράγουν και το οποίο χαλαρώνει τα αιμοφόρα αγγεία αυξάνοντας τη ροή του αίματος.
Συγκριτικά με τα ποντίκια που έτρωγαν το λιγότερο αλάτι, εκείνα που έτρωγαν το περισσότερο είχαν μειωμένες πνευματικές επιδόσεις. Στη δοκιμασία λαβυρίνθου έκαναν λάθη και απέτυχαν να ανταποκριθούν φυσιολογικά σε κάποιον ερεθιστικό παράγοντα ή ένα νέο αντικείμενο στον χώρο τους. Αυτές οι επιπτώσεις στην γνωστική εξασθένηση ήταν εμφανείς ακόμα και με απουσία υπέρτασης.
Στη συνέχεια, οι επιστήμονες πραγματοποίησαν διάφορα πειράματα για να κατανοήσουν τους βιολογικούς μηχανισμούς που συνδέουν την υψηλή πρόσληψη αλατιού με την άνοια.
Στο λεπτό έντερο των πειραματόζωων οι ερευνητές παρατήρησαν ότι η διατροφή που περιείχε το περισσότερο αλάτι είχε ως συνέπεια να επηρεάσει το ανοσοποιητικό σύστημα και να αναπτυχθεί μια ομάδα λευκών κυττάρων που ονομάζονται TH17. Αυτό είχε ως αποτέλεσμα μια σημαντική αύξηση της ιντερλευκίνης-17 (IL-17) στο αίμα, μιας πρωτεΐνης που ρυθμίζει τις ανοσολογικές και φλεγμονώδεις αποκρίσεις, προκαλώντας μείωση στην παραγωγή του μονοξειδίου του αζώτου από τα ενδοθηλιακά κύτταρα. Ως αποτέλεσμα μειώθηκε σημαντικά η παροχή του αίματος στο φλοιό και στον ιππόκαμπο.
Όταν τα ποντίκια σταμάτησαν να καταναλώνουν πολύ αλάτι ή όταν το ανοσοποιητικό τους σύστημα σταμάτησε να στέλνει τα μηνύματά του στον εγκέφαλο με φαρμακευτική παρέμβαση, η ενδοθηλιακή λειτουργία επέστρεψε στο φυσιολογικό και οι γνωστικές επιδόσεις των ποντικιών αποκαταστάθηκαν. Σχετικά με τη φαρμακευτική παρέμβαση, οι επιστήμονες υπέβαλλαν σε θεραπεία τα ποντίκια με έναν ROCK αναστολέα Y27632. Το φάρμακο μείωσε τα επίπεδα κυκλοφορίας της IL-17 και τα ποντίκια εμφάνισαν βελτιωμένες γνωστικές λειτουργίες.
Δεν είναι η πρώτη φορά που παρατηρείται ανταλλαγή σημάτων μεταξύ γαστρεντερικού συστήματος και εγκεφάλου.
Πηγή: Dietary salt promotes neurovascular and cognitive dysfunction through a gut-initiated TH17 response. Nature Neuroscience, 2018; DOI: 10.1038/s41593-017-0059-z
