H αγορά των συμπληρωμάτων διατροφής (βιταμίνες, ιχνοστοιχεία κλπ) είναι από τις ταχύτερα αναπτυσσόμενες παγκοσμίως υπερβαίνοντας σε αξία τα 100 δισ. δολ. Την δεκαετία 2007-2017 ο τζίρος διπλασιάστηκε ενώ ειδικά τα διατροφικά παιδικά συμπληρώματα κατέγραψαν άνοδο κατά 150%. Η αυξητική τάση αναμένεται να συνεχιστεί και σύμφωνα με έρευνα της Grand View Research θα ξεπεράσει τα 278 δισ. το 2024.
Η άνοδος είναι σημαντική και στην Ελλάδα μετά το άνοιγμα της αγοράς καθώς με υπουργική απόφαση ορίστηκε ότι η διάθεση των συμπληρωμάτων διατροφής επιτρέπεται σε όλα τα καταστήματα που πωλούν τυποποιημένα τρόφιμα (σούπερ-μάρκετ και άλλα καταστήματα λιανικής). Εξ’ αυτού του λόγου, εκτιμάται ότι η ελληνική αγορά, τη διετία 2016-2017 ήταν η δεύτερη σε ταχύτερη ανάπτυξη παγκοσμίως και πρώτη στην Ευρώπη.
Στο συνέδριο HellasPharm: Φαρμακευτικό Συνέδριο/Έκθεση, που διοργανώνει ο Φαρμακευτικός Σύλλογος Αθηνών, ανακοινώθηκε ότι το 2017 πωλήθηκαν 13 εκατομμύρια σκευάσματα συμπληρωμάτων διατροφής (πάνω από ένα σκεύασμα ανά κάτοικο). Καθώς συνήθως πρόκειται για σκευάσματα αξίας 10-20 ευρώ, το μέγεθος της αγοράς υπολογίζεται ότι ξεπερνά τα 200 εκατομμύρια ευρώ.
Από τα ευρήματα μιας πρόσφατης έρευνας που διενεργήθηκε από την ΑΚΟΣ (μη κερδοσκοπική εταιρία η οποία αποτελείται από επιστήμονες του χώρου της υγείας) και το ΙΕΛΚΑ (Ινστιτούτο Ερευνών Λιανεμπορίου και Καταναλωτικών Αγαθών), προκύπτει ότι ένας στους δύο κατοίκους της χώρας λαμβάνει κάποιο συμπλήρωμα διατροφής.
Στην έρευνα συμμετείχαν 1.128 άτομα, τα οποία συμπλήρωσαν ερωτηματολόγια σε ηλεκτρονική ή έντυπη μορφή. Από αυτούς το 67,2% ήταν γυναίκες και το 32,8% άνδρες. Το 65,1% δήλωσαν υγιείς και 35,9% δήλωσαν ασθένεια όπως σακχαρώδη διαβήτη, υπέρταση, χρόνια νεφρική νόσο, χρόνιο νόσημα εντέρου, καρκίνο ή άλλο.
Με αφορμή τη νέα έρευνα η πρόεδρος της ΑΚΟΣ ογκολόγος-ακτινοθεραπευτής δρ. Δέσποινα Κατσώχη ανέφερε: “Τα τελευταία χρόνια αυξάνεται ο αριθμός των πολιτών είτε είναι υγιείς, είτε αντιμετωπίζουν προβλήματα υγείας, οι οποίοι επιλέγουν να κάνουν χρήση συμπληρωμάτων διατροφής προκειμένου να θωρακίσουν τον οργανισμό τους και να λειτουργήσουν προληπτικά απέναντι σε σειρά ασθενειών. Θελήσαμε, λοιπόν, να αναζητήσουμε γιατί και πώς οδηγούνται σε αυτήν την επιλογή. Αρωγοί και σε αυτήν την έρευνά μας ειδικοί επιστήμονες, οι οποίοι συνέδραμαν στην κατάρτιση του ερωτηματολογίου και στην επεξεργασία των απαντήσεων”.
Σύμφωνα με την έρευνα του ΑΚΟΣ, οι Έλληνες καταναλωτές λαμβάνουν τα εξής συμπληρώματα:
- Ωμέγα-3 λιπαρά οξέα (29%),
- Προβιοτικά (17%),
- Ασβέστιο (15%),
- Μαγνήσιο (14%),
- Πρωτεΐνες (13%),
- Σπιρουλίνα (11%)
- Αμινοξέα (7%),
- Κολλαγόνο (6%),
- Συνένζυμο Q10 (3%),
- Όσον αφορά τις βιταμίνες: Βιταμίνη C (19%), Βιταμίνη D (19%), Βιταμίνη Β (9%), Βιταμίνη Β12 (7%), Βιταμίνη Ε (5%), Βιταμίνη Β6 (4%) και Βιταμίνη Α (3%) και Βιταμίνη Κ (2%).
Οι συμμετέχοντες απάντησαν ότι λαμβάνουν συμπληρώματα διατροφής για να βελτιώσουν την ποιότητα ζωής τους (82%) ενώ πάνω από τους μισούς τα αγοράζουν για προληπτικούς λόγους (το 32% απάντησε ότι τα παίρνουν για την πρόληψη του καρκίνου), ενώ το 24% ελκύεται από την αντιγηραντική δράση τους.
Οι συμμετέχοντες είπαν ότι προτιμούν ελαιόλαδο (93%), φρέσκα λαχανικά (91%), φρέσκα φρούτα (90%) και μέλι (81%). Ακολουθούν σοκολάτα-κακάο (67%), πράσινο τσάι (48%), ταχίνι (41%), ρόδι (34%), κράνα-κράνμπερι (31%), σαφράν-κρόκος (19%) και κεφίρ (17%).
Μεταξύ των λεγόμενων υπερτροφών, στην κορυφή των προτιμήσεων είναι ο βασιλικός πολτός (9%) και το ιπποφαές (9%). Ακολουθούν το κουκούτσι βερίκοκου (5%), το σπαθόχορτο (5%), το έλαιο κάνναβης (2%), το μαύρο κύμινο (2%), τα φύλλα ελιάς (2%) και το γάλα γαϊδούρας (1%).
Στη συντριπτική πλειονότητά τους (76%) οι συμμετέχοντες είπαν ότι τρέφονται υγιεινά και δεν άλλαξαν διατροφή τον τελευταίο χρόνο (72%). Όσοι άλλαξαν τη διατροφή τους τον τελευταίο χρόνο, το έπραξαν κυρίως με τη βοήθεια ειδικών, είτε διαιτολόγου-διατροφολόγου (45%), είτε θεράποντα ιατρού (44%). Ένα ποσοστό αναζήτησε οδηγίες στο διαδίκτυο (28%) ή απευθύνθηκε σε εναλλακτικό επιστήμονα (15%). Μικρότερο ποσοστό απευθύνθηκε σε φίλους (10%).
Το 52% λαμβάνει συμπληρώματα διατροφής καθημερινά, ενώ ένα μεγάλο ποσοστό (72%) από όσους δεν λαμβάνουν συμπληρώματα διατροφής ενδιαφέρεται να τα δοκιμάσει.
Φαρμακοποιός και γιατρός -κατά 33% αντίστοιχα- υπέδειξαν στους συμμετέχοντες στην έρευνα τη χρήση συμπληρωμάτων διατροφής. Περίπου οκτώ στους δέκα (77%) υποστηρίζει ότι έχει ενημερώσει το θεράποντα ιατρό του για το ότι λαμβάνει συμπληρώματα διατροφής. Από το 23% που επέλεξε να μην τον ενημερώσει, περίπου οι μισοί το έπραξαν γιατί φοβήθηκαν τα αρνητικά σχόλιά του. Ένα υψηλό ποσοστό (45%) αναφέρει ότι ο γιατρός του δεν γνωρίζει αρκετά επί των συμπληρωμάτων διατροφής για να κατευθύνει ή ότι δεν εμπιστεύονται την κρίση του επί του θέματος (33%).
Πάνω από τους μισούς δαπανούν έως 25 ευρώ τον μήνα για την αγορά συμπληρωμάτων διατροφής. Το 19% δαπανά μηνιαίως από 25 έως 50 ευρώ και 18% από 50 έως 100 ευρώ. Περίπου 7% δαπανά από 100 έως 150 ευρώ τον μήνα και μόνο το 2% διαθέτει πάνω από 150 ευρώ τον μήνα για την αγορά συμπληρωμάτων διατροφής.
ΕΟΦ, ίντερνετ και έλεγχοι
Σύμφωνα με την εγκύκλιο 55220-22/07/2009: Διαφήμιση Συμπληρωμάτων Διατροφής του ΕΟΦ «τα συμπληρώματα διατροφής δεν υπόκεινται σε έγκριση, δηλαδή προηγούμενη αξιολόγηση και αδειοδότηση, αλλά σε γνωστοποίηση και κατασταλτικό έλεγχο. Οποιαδήποτε αναφορά εμφανίζει το προϊόν ως “εγκεκριμένο” από τον ΕΟΦ είναι μη νόμιμη και παραπλανητική. Αντίθετα, απαιτείται η αναγραφή, σε κάθε διαφήμιση, του αριθμού γνωστοποίησης στον ΕΟΦ». Πάντως, ότι εφόσον μια εταιρεία καταθέσει αίτηση κυκλοφορίας στον ΕΟΦ προκειμένου να διαθέτει στην αγορά ένα διατροφικό συμπλήρωμα και εντός τριών μηνών δεν λάβει απάντηση, δικαιούνται να το κάνει με την ένδειξη «Αριθμός γνωστοποίησης».
Να σημειωθεί ότι η ύπαρξη συστατικών φυτικής προέλευσης ή βιταμινών δεν καθιστά αυτοδικαίως ένα συμπλήρωμα διατροφής «φυσικό και ακίνδυνο». Εάν, μάλιστα, το προϊόν περιέχει κάποια δραστική ουσία φυτικής προέλευσης (κάτι που γίνεται συχνά) παύει να θεωρείται συμπλήρωμα διατροφής αλλά φάρμακο και άρα απαιτείται άδεια κυκλοφορίας φαρμάκου.
Σχετικά με τη διενέργεια δειγματοληπτικών ελέγχων για τις ουσίες που μπορεί να περιέχουν τα συμπληρώματα διατροφής, αυτές γίνονται σπάνια από τον Εθνικό Οργανισμό Φαρμάκων. Όταν γίνονται, μπορεί να βρεθούν ουσίες που δεν αναγράφονται στη συσκευασία και α’ αυτή την περίπτωση ο ΕΟΦ προειδοποιεί ότι το προϊόν είναι νοθευμένο. Αυτό συμβαίνει συνήθως σε προϊόντα που διακινούνται αποκλειστικά μέσω ίντερνετ.
Σε μια από τις ανακοινώσεις του, ο ΕΟΦ ανέφερε: “Πλαστά, νοθευμένα και πολύ συχνά επικίνδυνα για την υγεία των καταναλωτών είναι πάνω από το 50% των σκευασμάτων που διακινούνται μέσω διαδικτύου, σύμφωνα με αξιόπιστες διεθνείς εκτιμήσεις. Ο Εθνικός Οργανισμός Φαρμάκων έχει διαπιστώσει ότι σημαντικός αριθμός καταναλωτών προμηθεύεται φαρμακευτικά προϊόντα και συμπληρώματα διατροφής μέσω διαδικτύου…Τα σκευάσματα που διακινούνται παράνομα από τις ηλεκτρονικές σελίδες είναι ως επί το πλείστον χάπια αδυνατίσματος, φάρμακα για τη στυτική δυσλειτουργία και συμπληρώματα διατροφής με διάφορες ιδιότητες… Για παράδειγμα, πολλά προϊόντα αδυνατίσματος συχνά περιέχουν τη δραστική ουσία σιβουτραμίνη, η οποία αποσύρθηκε τον Ιανουάριο 2010 με απόφαση του Ευρωπαϊκού Οργανισμού Φαρμάκων από όλες τις ευρωπαϊκές χώρες λόγω σοβαρών παρενεργειών στο καρδιαγγειακό σύστημα (κίνδυνος εγκεφαλικού επεισοδίου, καρδιακής προσβολής κλπ). Επίσης, τα ενισχυτικά της στύσης συχνά περιέχουν σιλντεναφίλη, η οποία δημιουργεί σοβαρή υπόταση και είναι εξαιρετικά επικίνδυνη για τους πάσχοντες από καρδιολογικά νοσήματα. Πολλά συμπληρώματα διατροφής περιέχουν αναβολικές ουσίες με ολέθρια αποτελέσματα στην ανεξέλεγκτη χρήση τους”.
