Γεννιόμαστε με μια έμφυτη αίσθηση κατεύθυνσης και προσανατολισμού ή την μαθαίνουμε αργότερα; Σύμφωνα με δύο νέες ανεξάρτητες επιστημονικές έρευνές, μια βρετανική και μια νορβηγική, που δημοσιεύτηκαν στο περιοδικό “Science”, ισχύει τελικά το πρώτο, καθώς και οι δύο διαπίστωσαν ότι ο εγκέφαλος γεννιέται με την κατάλληλη νευρωνική “καλωδίωση” που του επιτρέπει εξ αρχής να προσανατολίζεται και να κατευθύνεται σωστά.
Και οι δύο έρευνες βασίστηκαν σε πειραματόζωα (μωρά αρουραίων), αλλά πιστεύεται ότι τα πορίσματά τους έχουν γενικότερη ισχύ. Ήταν η πρώτη φορά που επιστήμονες μελέτησαν άμεσα τα νευρωνικά κυκλώματα προσανατολισμού και κατεύθυνσης σε νεογέννητα ζώα, με την εμφύτευση ηλεκτροδίων στον εγκέφαλό τους.
Οι επιστήμονες διαπίστωσαν ότι υπήρχαν ηλεκτρικά σήματα, που έδειχναν επικοινωνία μεταξύ των συγκεκριμένων νευρώνων προσανατολισμού, ήδη από την πρώτη στιγμή της γέννησης, πριν καν τα μωρά βγουν από τη φωλιά τους και περπατήσουν για πρώτη φορά στη ζωή τους.
“Τα σήματα υπάρχουν από την πρώτη κιόλας στιγμή. Υποθέτουμε ότι η κατάλληλη ‘καλωδίωση’ υπάρχει εκεί εκ γενετής”, δήλωσε η υπεύθυνη της βρετανικής έρευνας Φρανσέσκα Κακούτσι του Ινστιτούτου Συμπεριφορικής Νευροεπιστήμης του University College του Λονδίνου, σύμφωνα με το Live Science.
Οι επιστήμονες μπόρεσαν να ξεχωρίσουν τις τρεις κύριες πλευρές του συστήματος “πλοήγησης” του εγκεφάλου: την αίσθηση εντοπισμού θέσης, την αίσθηση κατεύθυνσης και την αίσθηση απόστασης. Διαπίστωσαν ότι οι πρώτοι-πρώτοι νευρώνες που ενεργοποιούνται μετά τη γέννηση του μωρού, είναι αυτοί της κατεύθυνσης.
Τα εγκεφαλικά κύτταρα (νευρώνες), που εξειδικεύονται στην αίσθηση εντοπισμού θέσης, δηλαδή που δίνουν στον οργανισμό το στίγμα της τωρινής θέσης του μέσα στον χώρο, αργούν μερικές μέρες για να ενεργοποιηθούν σωστά. Τελευταίοι, μετά από περίπου τρεις εβδομάδες, ενεργοποιούνται οι νευρώνες απόστασης, που δείχνουν στον οργανισμό πόσο μακριά είναι τα γύρω αντικείμενα. Μόνο τότε τα πειραματόζωα ήσαν σε θέση να κινηθούν άνετα μέσα στον χώρο, π.χ. σε ένα λαβύρινθο.
Μια ανάλογη έρευνα θα ήταν αδύνατη σε ανθρώπους, καθώς δεν είναι επιτρεπτό να γίνει εμφύτευση ηλεκτροδίων σε μωρά, οι ερευνητές πιστεύουν όμως ότι τα πορίσματά τους έχουν ισχύ και για τα ανθρώπινα νεογέννητα, πράγμα που σημαίνει ότι η αίσθηση κατεύθυνσης και προσανατολισμού είναι έμφυτη εκ γενετής στους ανθρώπους.
Παραμένει άγνωστο ακόμα πάντως γιατί μερικοί άνθρωποι (και ζώα) φαίνεται να έχουν καλύτερη αίσθηση προσανατολισμού σε σχέση με άλλους. Επειδή η βρετανική έρευνα αφορούσε μόνο αρσενικά πειραματόζωα, δεν συμπέρανε αν υπάρχει βιολογική διαφορά ανάμεσα στα δύο φύλα. Η νορβηγική έρευνα πάντως, που χρησιμοποίησε και θηλυκά πειραματόζωα, δεν βρήκε διαφορές μεταξύ των δύο φύλων.
Η δεύτερη μελέτη του Νορβηγικού Πανεπιστημίου Επιστήμης και Τεχνολογίας, υπό την Ρόζαμουντ Λάνγκστον, επίσης εμφύτευσε μικροσκοπικούς αισθητήρες σε νεογέννητα αρουραίων, που δεν είχαν καν ανοίξει τα μάτια τους. Οι ερευνητές διαπίστωσαν ότι τα ζωάκια είχαν ευθύς εξ αρχής ενεργοποιημένους τους σχετικούς νευρώνες κατεύθυνσης και προσανατολισμού.
Οι επιστήμονες επιβεβαίωσαν ακόμα την σειρά ενεργοποίησης των εγκεφαλικών κυττάρων μετά τη γέννηση: πρώτα οι νευρώνες κατεύθυνσης, μετά του εντοπισμού θέσης (στον ιππόκαμπο) και, τέλος, της απόστασης. Μέχρι την ηλικία των 30 ημερών όλα τα κύτταρα τα σχετικά με την κίνηση στον χώρο ήσαν πλήρως ώριμα.
