Ο διαβήτης τύπου ΙΙ τα τελευταία χρόνια κάνει την εμφάνισή του ολοένα και σε μικρότερες ηλικίες, όπως καταδεικνύουν έρευνες του Πανεπιστημίου Θεσσαλίας και του Ινστιτούτου Σωματικής Απόδοσης και Αποκατάστασης του Κέντρου Έρευνας, Τεχνολογίας και Ανάπτυξης Θεσσαλίας (Κ.Ε.ΤΕ.Α.Θ.).
Εξηγώντας το φαινόμενο αυτό, ο Θανάσης Τζιαμούρτας, επίκουρος καθηγητής στο Τμήμα Επιστήμης Φυσικής Αγωγής και Αθλητισμού (ΤΕΦΑΑ) του Πανεπιστημίου Θεσσαλίας και υπεύθυνος του Εργαστηρίου Βιοχημείας της ‘Ασκησης του Ινστιτούτου Σωματικής Απόδοσης και Αποκατάστασης του ΚΕΤΕΑΘ, τονίζει την επίδραση της παχυσαρκίας στην εξέλιξη του φαινομένου.
Η παχυσαρκία, εξηγεί ο κ. Τζιαμούρτας στο ΑΠΕ-ΜΠΕ, αποτελεί ένα συνεχώς επιδεινούμενο πρόβλημα στις αναπτυγμένες χώρες, το οποίο τείνει να προσλάβει διαστάσεις επιδημίας ή ακόμη και πανδημίας. Στους ενήλικες, τα επιδημιολογικά στοιχεία δείχνουν θετική σχέση μεταξύ παχυσαρκίας και υψηλού κινδύνου θνησιμότητας, κυρίως λόγω καρδιαγγειακών ασθενειών. Η συχνότητα της παχυσαρκίας αυξάνεται με γοργό ρυθμό και επεκτείνεται σε παιδιά και εφήβους των ανεπτυγμένων χωρών. Δεδομένα αναφέρουν ότι, 22 εκατομμύρια παιδιά παγκοσμίως, κάτω των 5 χρόνων, είναι υπέρβαρα ή παχύσαρκα.
Μάλιστα, εργασίες που έχουν γίνει σε παιδιά της Δυτικής Θεσσαλίας δείχνουν ότι, περίπου το 50% των παιδιών είναι υπέρβαρα ή παχύσαρκα. Στην ηλικία 6-12 χρόνων, 1 στα 4 παχύσαρκα παιδιά έχει μειωμένη ανοχή στη γλυκόζη και το 60% των παιδιών αυτών διατρέχουν κίνδυνο εμφάνισης καρδιαγγειακών ασθενειών. Η πιο σημαντική μακροπρόθεσμη συνέπεια της παιδικής παχυσαρκίας είναι ότι περνάει και στην εφηβεία, ενώ τα παιδιά διατρέχουν αυξημένο κίνδυνο να γίνουν υπέρβαροι ή παχύσαρκοι ενήλικες.
Πιο αναλυτικά, τονίζει ο κ. Τζιαμούρτας, μέχρι πριν από λίγα χρόνια ο λιπώδης ιστός θεωρούνταν πως είναι ανενεργός και ότι χρησιμεύει για την αποθήκευση ενέργειας.
Τα τελευταία χρόνια έχουν γίνει πολλές εργασίες που αναφέρουν ότι εκκρίνονται αρκετές ουσίες από τον λιπώδη ιστό, με ξεχωριστή σημασία η κάθε μία. Σ’ αυτές τις ουσίες περιλαμβάνονται η αντιπονεκτίνη, η βισφατίνη και η ρεζιστίνη. Και οι τρεις αυτές λιποκυτταροκίνες σχετίζονται με την παχυσαρκία και την ινσουλινοαντίσταση. Τα επίπεδα της αντιπονεκτίνης μειώνονται στην παχυσαρκία και σε καταστάσεις ινσουλινοαντίστασης και καρδιαγγειακών ασθενειών. Η άσκηση μπορεί να βελτιώσει την ευαισθησία της ινσουλίνης, μια επίδραση που επιτυγχάνεται μέσω της ρύθμισης των επιπέδων αντιπονεκτίνης. Η βισφατίνη είναι μια καινούργια σχετικά λιποκυτταροκίνη, που απομονώθηκε το 2004 και βρίσκεται σε υψηλές ποσότητες στο κοιλιακό λίπος. Η βισφατίνη μιμείται τη δράση της ινσουλίνης και παίζει σημαντικό ρόλο στη σχέση παχυσαρκίας και μεταβολικού συνδρόμου, ενώ τα επίπεδα της στους ενηλίκους αυξάνονται με την παχυσαρκία και το διαβήτη τύπου ΙΙ. Η δε ρεζιστίνη εμπλέκεται στην ομοιοστασία της γλυκόζης και στο μεταβολισμό και θεωρείται ότι επιφέρει σημαντική αντίσταση στην ινσουλίνη στο ήπαρ.
Εργασίες που έχουν γίνει από το εργαστήριο βιοχημείας της ‘Ασκησης του ΤΕΦΑΑ του Πανεπιστημίου Θεσσαλίας και του Ινστιτούτου Σωματικής Απόδοσης και Αποκατάστασης του ΚΕΤΕΑΘ, που εδρεύουν στα Τρίκαλα, αναδεικνύουν τη σημασία που έχουν αυτές οι προαναφερθείσες λιποκυτταροκίνες για την εμφάνιση του σακχαρώδη διαβήτη. Η εξέταση παχύσαρκων παιδιών, ηλικίας περίπου 12 ετών, έδειξε ότι αυτά τα παιδιά είχαν σημαντικά χαμηλότερα επίπεδα αντιπονεκτίνης και σημαντικά μεγαλύτερα επίπεδα βισφατίνης σε σχέση με τα φυσιολογικού βάρους παιδιά και τα παιδιά που ασκούνταν. Η μεταβολή αυτή των λιποκυτταρινών στα παχύσαρκα παιδιά είναι παρόμοια μ’ αυτή που εμφανίζεται σε ενήλικα άτομα που παρουσιάζουν αντίσταση στην ινσουλίνη και προδιάθεση για εμφάνιση σακχαρώδη διαβήτη τύπου ΙΙ. Είναι σημαντικό να αναφερθεί πως τα παιδιά που ασκούνταν και είχαν αυξημένο ποσοστό λίπους δεν παρουσίασαν σημαντικές μεταβολές στα επίπεδα της αντιπονεκτίνης, ρεζιστίνης και βισφατίνης. Φαίνεται λοιπόν, διαπιστώνει, πως η άσκηση δρα προστατευτικά στις μεταβολές των λιποκυτταρινών και έτσι αναδεικνύεται η σημασία της σωματικής δραστηριότητας από την παιδική ηλικία.
Ο διαβήτης τύπου 2 εμφανίζεται κυρίως στους ενήλικες, αλλά τα τελευταία χρόνια κάνει την εμφάνιση του ολοένα και σε μικρότερες ηλικίες. Μπορεί στην παρούσα φάση της ζωής τους τα παχύσαρκα παιδιά που εξετάστηκαν να μην παρουσίαζαν σημαντικά αυξημένη αντίσταση στην ινσουλίνη, ωστόσο, η παρατεταμένη μεταβολή αυτών των λιποκυτταρινών μπορεί να δημιουργήσει το ανάλογο μεταβολικό περιβάλλον για την εγκαθίδρυση του διαβήτη, υπογραμμίζει ο κ. Τζιαμούρτας.
Και καταλήγει: “Επομένως, η σωστή διατροφή και η καθημερινή σωματική άσκηση αποτελεί τον καλύτερο τρόπο πρόληψης εμφάνισης της παχυσαρκίας και των συνοδών μεταβολικών διαταραχών”.
Ο Θανάσης Τζιαμούρτας έχει γράψει 2 βιβλία και πάνω από 70 άρθρα σε επιστημονικά περιοδικά του εξωτερικού. Τα ερευνητικά του ενδιαφέροντα εστιάζονται στην επίδραση της διατροφής και της άσκησης στο μεταβολισμό, στην επίδραση των συμπληρωμάτων διατροφής και της άσκησης στην παραγωγή ελευθέρων ριζών και στο ρόλο που παίζει η άσκηση στην καταστροφή του μυϊκού και συνδετικού ιστού.
