Μια μακρόχρονη μελέτη σε αρουραίους από αμερικανούς επιστήμονες επιβεβαίωσε, για πρώτη φορά, ότι η ζάχαρη μπορεί να γίνει κυριολεκτικά εθιστική, όπως μια ναρκωτική ουσία, γεγονός που ίσως μπορεί να ερμηνεύσει καλύτερα τα συμπτώματα βουλιμίας στους ανθρώπους. Η μεγάλη κατανάλωση ζάχαρης αποδείχτηκε ότι προκαλεί νευροχημικές αλλαγές στον εγκέφαλο, οι οποίες μοιάζουν να μιμούνται εκείνες που παράγονται από εθιστικές ουσίες, όπως η κοκαϊνη, η μορφίνη και η νικοτίνη. Επίσης η στέρηση ζάχαρης επιφέρει μεταβολές στη συμπεριφορά, αυξάνοντας την τάση για λήψη άλλων εθιστικών ουσιών, όπως το αλκοόλ.
Η έρευνα έγινε υπό τον καθηγητή Μπαρτ Χέμπελ του Τμήματος Ψυχολογίας και του Ινστιτούτου Νευροεπιστήμης στο πανεπιστήμιο Πρίνστον, σύμφωνα με την ηλεκτρονική υπηρεσία Live Science. Τα σχετικά πορίσματα -που έρχονται να ολοκληρώσουν προηγούμενες έρευνες του Χέμπελ, επί πολλά χρόνια, πάνω στο ίδιο ζήτημα- ανακοινώθηκαν στην ετήσια σύνοδο του Αμερικανικού Κολλεγίου Νευροψυχοφαρμακολογίας και θα δημοσιευθούν στο επιστημονικό περιοδικό για τη διατροφή “The Journal of Nutrition”.
“Έχουμε πλέον την πρώτη ομάδα ολοκληρωμένων μελετών που υποδεικνύουν πειστικά τον εθισμό από ζάχαρη στους αρουραίους και τον μηχανισμό που εξηγεί αυτό τον εθισμό”, δήλωσε ο Χέμπελ.
Σύμφωνα με την έρευνα, οι αρουραίοι, που είχαν τραφεί και στη συνέχεια στερηθεί τη ζάχαρη επί πολύ καιρό, “εργάστηκαν” σκληρά για να την ξανακερδίσουν και έπειτα κατανάλωσαν πολύ μεγαλύτερες ποσότητες από ποτέ, γεγονός χαρακτηριστικό της συμπεριφοράς εθισμού, οπότε η αποχή αυξάνει κατακόρυφα την επιθυμία για μια ουσία. Παράλληλα, όταν στερήθηκαν τη ζάχαρη, οι αρουραίοι κατανάλωσαν πολύ περισσότερο αλκοόλ από το φυσιολογικό, γεγονός ενδεικτικό ότι η στέρηση της ζάχαρης οδήγησε σε άλλες διεξόδους – πιθανώς αυτοκαταστροφικές.
Ο εθισμός από τη ζάχαρη θεωρείται ότι προκαλείται από το γνωστό νευροχημικό διαβιβαστή στον εγκέφαλο, τη ντοπαμίνη. Η μεγαλύτερη εισροή ζάχαρης στον οργανισμό αυξάνει τη ντοπαμίνη. Μετά από ένα χρονικό διάστημα, παρατηρούνται αλλαγές στην εγκεφαλική λειτουργία, καθώς ο εγκέφαλος προσαρμόζεται στα αυξημένα επίπεδα ντοπαμίνης και αυξάνει τον αριθμό των λεγόμενων οπιοειδών υποδοχέων του.
Αυτά τα κυκλώματα της ντοπαμίνης και των οπιοειδών εμπλέκονται στο μηχανισμό κινήτρων-ανταμοιβής στον εγκέφαλο και καθορίζουν τι αρέσει σε κάποιον οργανισμό. Παρόμοιες αλλαγές συμβαίνουν στους αρουραίους που έχουν εθιστεί στην κοκαϊνη και την ηρωίνη. Όταν ο οργανισμός στερείται τη ζάχαρη (όπως και κάθε άλλη εθιστική ουσία), τότε το επίπεδο ντοπαμίνης στον εγκέφαλο πέφτει και εκδηλώνεται άγχος στέρησης, τρέμουλο, κατάθλιψη κλπ. Οι φυσιολογικοί αρουραίοι είναι πρόθυμοι να εξερευνήσουν το περιβάλλον τους, όμως οι στερημένοι από τη ζάχαρη αρουραίοι είναι τόσο αγχωμένοι που ακινητοποιούνται μέσα στην αγωνία.
Πάντως η επιστημονική ομάδα του Πρίνστον διευκρίνισε ότι χρειάζονται και άλλες έρευνες για να κατανοηθούν οι επιπτώσεις στον ανθρώπινο οργανισμό από την κατανάλωση και, αντίστοιχα, τη στέρηση ζάχαρης.
Ο Χέμπελ ασχολείται με τους μηχανισμούς του εγκεφάλου που ελέγχουν την όρεξη και το σωματικό βάρος, από τότε που σπούδαζε στο πανεπιστήμιο Χάρβαρντ υπό τον διάσημο συμπεριφοριστή Μπ.Σκίνερ. Από το 1963 που διδάσκει στο Πρίνστον, έχει παρουσιάσει πρωτοποριακό ερευνητικό έργο για τη συσχέτιση του φαγητού και ειδικότερα της ζάχαρης με τις εγκεφαλικές “αμοιβές”.
Οι αρουραίοι, σύμφωνα με τους συμπεριφοριστές τουλάχιστον, λειτουργούν, με πολλούς τρόπους, σαν τους ανθρώπους, γι’ αυτό χρησιμοποιούνται σε εργαστηριακά πειράματα.
