Όσοι κάνουν συχνά υπερατλαντικά και διηπειρωτικά ταξίδια, είναι πιθανό να νιώθουν όχι μόνο κόπωση, αλλά αφηρημάδα και μαθησιακές δυσκολίες μέχρι κι ένα μήνα μετά την επιστροφή τους στο κανονικό πρόγραμμά τους, επειδή το «τζετ-λαγκ» προκαλεί μακρόχρονες μεταβολές στον εγκέφαλό τους, σύμφωνα με μια νέα αμερικανική επιστημονική έρευνα.
Οι ερευνητές, υπό τον καθηγητή ψυχολογίας και νευροβιολογίας Λανς Κρίγκσφελντ του πανεπιστημίου της Καλιφόρνιας-Μπέρκλεϊ, που δημοσίευσαν τη σχετική μελέτη στο επιστημονικό περιοδικό PLoS ONE, σύμφωνα με το Γαλλικό Πρακτορείο, ανέφεραν ότι παρόμοιες εγκεφαλικές διαταραχές μπορούν να παρατηρηθούν σε οποιονδήποτε άνθρωπο εργάζεται νυχτερινές βάρδιες ή ασυνήθιστα ωράρια το βράδυ.
Η έρευνα, η οποία είναι η πρώτη διεθνώς που εστίασε στις αλλαγές στην ανατομία του εγκεφάλου εξαιτίας τέτοιων μεταβολών στο στιλ ζωής, συμπέρανε ότι οι εργαζόμενοι, όπως οι αεροσυνοδοί, οι νυχτερινοί γιατροί στα νοσοκομεία ή οι βραδινοί βιομηχανικοί εργάτες, διαταράσσουν κατ’Α επανάληψη τους βιολογικούς κιρκαδιανούς εγκεφαλικούς ρυθμούς τους, πράγμα που μπορεί να έχει μακροπρόθεσμες συνέπειες στις νοητικές λειτουργίες τους.
Οι ερευνητές έκαναν πειράματα με ποντίκια, τα οποία, επί δύο φορές την εβδομάδα για ένα μήνα, υπέβαλαν σε εξάωρες αλλαγές στο πρόγραμμά τους, ανάλογης διάρκειας με μια πτήση Νέα Υόρκη-Παρίσι. Τα πειραματόζωα, μετά από αυτό το τεχνητό «τζετ-λαγκ», είχαν πρόβλημα να μάθουν ακόμα και απλά καθήκοντα, τα οποία κατάφερναν εύκολα άλλα ποντίκια που δεν είχαν υποβληθεί στην ίδια ταλαιπωρία.
Μάλιστα, τα προβλήματα αυτά διατηρήθηκαν ακόμα κι ένα μήνα μετά την επαναφορά των πειραματόζωων στον κανονικό ρυθμό της καθημερινότητάς τους. Οι επιστήμονες μπόρεσαν να εντοπίσουν αλλαγές στους νευρώνες (εγκεφαλικά κύτταρα) των ποντικιών, ιδίως μια μείωση μέχρι και 50% στον αριθμό των νέων νευρώνων στην περιοχή του ιππόκαμπου, που εμπλέκεται στην μνήμη.
Το τζετ-λαγκ προκαλείται όταν ένας ταξιδιώτης διασχίζει πολλές χρονικές ζώνες σε σύντομο χρονικό διάστημα. Οι χειρότερες επιπτώσεις συμβαίνουν σε όσους ταξιδεύουν προς τα ανατολικά. Κάθε άνθρωπος έχει ένα εσωτερικό 24ωρο ρολόι που ελέγχει τους λεγόμενους κιρκαδιανούς βιολογικούς ρυθμούς. Όταν κάποιος μπαίνει σε μια χρονική ζώνη που δεν συγχρονίζεται με το βιολογικό ρολόι του, προκαλείται τζετ-λαγκ, μέχρι ο οργανισμός του να βρει ένα νέο συγχρονισμό. Για τους σποραδικούς μακρινούς ταξιδιώτες, το πρόβλημα αποκαθίσταται σε λίγες μέρες, όμως για όσους ταξιδεύουν συχνά, οι συνέπειες είναι πιο σοβαρές.
Προηγούμενες έρευνες είχαν υποθέσει ότι το τζετ-λαγκ, εκτός από γαστρεντερικές διαταραχές και κούραση, προκαλεί απώλεια μνήμης και μαθησιακά προβλήματα, καθώς επίσης εγκεφαλική ατροφία, αλλά η νέα έρευνα είναι η πρώτη που άμεσα επιβεβαιώνει τις παραπάνω συνέπειες και αποδεικνύει ότι μειώνεται η νευρογένεση στον ιππόκαμπο.
‘Αλλες μελέτες έχουν δείξει ότι όσοι κάνουν συχνά μακρινά ταξίδια ή δουλεύουν τη νύχτα, υποφέρουν από μειωμένο χρόνο αντίδρασης στα εξωτερικά ερεθίσματα, συχνότερη εμφάνιση διαβήτη, καρδιοπάθειας, υπέρτασης, καρκίνου και μειωμένης γονιμότητας.
Για να αντισταθμιστούν οι ανωτέρω παρενέργειες στους ταξιδιώτες, ο Κρίγκσφελντ συστήνει μια ώρα ξεκούρασης για κάθε μετακίνηση ωριαίας χρονικής ζώνης, ενώ οι βραδινοί εργαζόμενοι θα πρέπει να κοιμούνται το πρωί σε ένα σκοτεινό και ήσυχο δωμάτιο για να αναπροσαρμόσουν τον οργανισμό τους στην αλλαγή των κιρκαδιανών βιορυθμών.
