Οι έλληνες ερευνητές προσπαθούν να διαλευκάνουν τις δυνάμεις που ασκούνται κατά τη διάρκεια της δημιουργίας του νευρικού συστήματος των θηλαστικών και πρόσφατα έκαναν μια σημαντική ανακάλυψη. Διαλεύκαναν τον τρόπο με τον οποίον τα βλαστικά κύτταρα του νευρικού συστήματος διατηρούν τη «βλαστικότητά» τους. Kατά τη διάρκεια της εμβρυϊκής ανάπτυξης των θηλαστικών, τα νευρικά βλαστικά κύτταρα δίνουν γένεση τόσο στον εγκέφαλο όσο και στη σπονδυλική στήλη.
Είναι προφανές ότι για να μπορέσει από μια μικρή μάζα αδιαφοροποίητων κυττάρων να δημιουργηθεί ένας ολόκληρος ιστός με πολύ συγκεκριμένη λειτουργία θα πρέπει να γίνουν δύο πράγματα. Αφενός τα αρχικά κύτταρα να πολλαπλασιαστούν (τα κύτταρα πολλαπλασιάζονται με διαίρεση, όπου από ένα προκύπτουν δύο, από δύο τέσσερα, από τέσσερα οκτώ κ.ο.κ.) και αφετέρου τα κύτταρα να αποκτήσουν τις ιδιότητες του ιστού (πράγμα που στη γλώσσα των βιολόγων ονομάζεται «διαφοροποίηση»). Καθώς λοιπόν τα βλαστικά κύτταρα διαιρούνται η πλειοψηφία των κυττάρων που προκύπτουν παίρνει τον δρόμο της διαφοροποίησης. Τα υπόλοιπα παραμένουν βλαστικά.
Η διατήρηση μιας ομάδας κυττάρων σε βλαστικό στάδιο είναι κεφαλαιώδους σημασίας για τον οργανισμό καθώς τα κύτταρα αυτά αποτελούν την πρώτη ύλη για τη δημιουργία των ιστών. Ομοίως, τα εν λόγω κύτταρα είναι εξαιρετικά σημαντικά για να μπορέσει να υλοποιηθεί το όραμα της αναγεννητικής ιατρικής: οι επιστήμονες ευελπιστούν ότι στο μέλλον θα μπορούν να θεραπεύουν ασθένειες κατευθύνοντας αυτή την παρακαταθήκη κυττάρων να δημιουργήσει κύτταρα ή ιστούς που για κάποιο λόγο ασθενούν. Είναι λοιπόν προφανές ότι όσο περισσότερα γνωρίζουν οι επιστήμονες για τα βλαστικά κύτταρα τόσο πιο σύντομα θα υλοποιηθεί το όραμα της αναγεννητικής ιατρικής και τα ευρήματα των ελλήνων επιστημόνων έρχονται να συμβάλουν προς αυτή την κατεύθυνση.
Μελετώντας νευρικά βλαστικά κύτταρα ποντικού, η δρ Ρεμπούτσικα και οι συνεργάτες της διαλεύκαναν τη λειτουργία ενός πολύ σημαντικού γονιδίου. Πρόκειται για το γονίδιο Sox1 το οποίο φροντίζει ώστε τα βλαστικά κύτταρα να διατηρούν την ταυτότητά τους και να μη διαφοροποιούνται. Με άλλα λόγια, η δράση του γονιδίου αυτού εξασφαλίζει ότι τα τουβλάκια από τα οποία χτίζεται το νευρικό σύστημα των θηλαστικών θα παραμένουν μαγικά. Πώς; Αναστέλλοντας τη δράση ενός άλλου γονιδίου του, του Ρrox1, το οποίο κατευθύνει τα κύτταρα στον δρόμο της διαφοροποίησης.
Οπως εξήγησε η δρ Ρεμπούτσικα, τα παραπάνω συμπεράσματα προέκυψαν έπειτα από μια σειρά in vitro και in vivo πειραμάτων. Τα πειράματα δημοσιεύονται σε προσεχές τεύχος της επιστημονικής επιθεώρησης «Stem Cells» και σύμφωνα με το άρθρο η αποσιώπηση του γονιδίου Sox1 σε κυτταρικές καλλιέργειες βλαστικών κυττάρων ποντικού είχε ως αποτέλεσμα τη βαθμιαία μείωση του αριθμού τους και τη διαφοροποίησή τους σε νευρώνες.
«Στην Αθήνα,η δρ Ρεμπούτσικα ανέπτυξε ένα σημαντικό ερευνητικό πρόγραμμα σχετικά με τη λειτουργία των γονιδίων Sox στα βλαστικά κύτταρα.Στην προσφάτως δημοσιευμένη εργασία τους,αυτή και οι συνεργάτες της εξηγούν πως το γονίδιο Sox1 ρυθμίζει την ανάπτυξη νευρικών κυττάρων στους εγκεφάλους των θηλαστικών.Το σημαντικό των ευρημάτων της καταδεικνύεται από ένα πρόσφατο εύρημα, σύμφωνα με το οποίο ο ίδιος μηχανισμός υφίσταται και στα ασπόνδυλα. Ο σχηματισμός του εγκεφάλου κατά την εμβρυϊκή ανάπτυξη καθορίζει την ευφυΐα μας,τον τρόπο που σκεφτόμαστε, και αυτή η εργασία έρχεται να προστεθεί σε μια σειρά άλλες που έχει πραγματοποιήσει η δρ Ρεμπούτσικα σε αυτό το εξαιρετικά ενδιαφέρον πεδίο».
