Πολλές φορές ξεκινάμε ένα ταξίδι για να φτάσουμε στην περιοχή που θέλουμε να περάσουμε ένα τριήμερο γεμάτο περιπέτεια… Ακόμα και αν το έχουμε σχεδιάσει, δεν είμαστε σίγουροι ότι θα έχουμε τελικά μια συναρπαστική παραμονή. Η απόφαση να περάσω τρεις ημέρες στο Μαίναλο, αρχικά φαινόταν μια πολύ καλή ευκαιρία για λίγη ξεκούραση, αποφόρτιση από το άγχος της εργασίας και της πόλης, ακόμα ίσως και μια καλή ευκαιρία για άσκηση… Το Μαίναλο είναι από τα βουνά της Ελλάδας που χαρακτηρίζονται και είναι “ήσυχα”… αν και σε αυτό το «ήσυχο» βουνό έχει συμβεί ένα από τα χειρότερα ατυχήματα στην ιστορία της ελληνικής ορειβασίας…
“Όταν κάνεις περισσότερα λάθη από όσα το κάθε βουνό επιτρέπει, δεν είναι απλά επικίνδυνο, γίνεται θανάσιμο”…
Ο ορεινός όγκος του Μαινάλου στην Πελοπόννησο εκτείνεται από το Λεβίδι, τη Βυτίνα και τη Τρίπολη μέχρι και τη Δημητσάνα και τη Στεμνίστα (Δυτικό Μαίναλο). Η δεύτερη υψηλότερη κορυφή του είναι η Τζελάτη, με υψόμετρο 1.868 μέτρα. Στο σύνολο του ορεινού όγκου, συναντάμε μεταξύ άλλων αλεπούδες, ερπετά και αγριογούρουνα. Το μεγαλύτερο μέρος του Μαινάλου καλύπτεται από έλατα, αλλά και χαμηλή βλάστηση σε αρκετές περιοχές, ενώ τα πλατάνια συντροφεύουν τα ποτάμια, τα ρυάκια και τις πηγές του.
Ενδιαφέρον για πεζοπόρους έχουν οι διαδρομές που ξεκινούν από τη Βυτίνα και φτάνουν έως την Νυμφασία, την Αλωνίσταινα, το Πυργάκι και την Ελάτη. Από την Καρκαλού στο Ζυγοβίτσι και τη Στεμνίτσα, καθώς και τόσες άλλες, από κάθε χωρίο του Μαινάλου.
ΣΑΛΕ ΧΙΟΝΟΔΡΟΜΙΚΟΥ ΚΕΝΤΡΟΥ ή καταφύγιο ΕΟΣ ΤΡΙΠΟΛΗΣ – κορυφή ΜΕΣΟΒΟΥΝΙ
Αν και η διαδρομή που έκανα άρχισε από θέση όπου είχα κατασκηνώσει, εδώ θα πάρουμε τα πράγματα από την αρχή. Καταφύγιο ΕΟΣ Τρίπολης ή Σαλέ Χιονοδρομικού, δεν έχει τόσο σημασία. Βρίσκονται πολύ κοντά και τα δύο και ο δρόμος για μια μικρή περιπέτεια στις γύρω κορυφές από εκεί αρχίζει.
Ξεκινώντας από τη διασταύρωση που σχηματίζουν οι δρόμοι που έρχονται από το Καταφύγιο και το Σαλέ, συναντώντας τον κεντρικό δρόμο που ανεβαίνει από Τρίπολη, συνεχίζουμε με κατεύθυνση Βυτίνα. Περπατάμε στον ασφάλτινο δρόμο για περίπου 1,5Km μέχρι το σημείο όπου τελειώνει η δυτική πίστα του χιονοδρομικού.
Σε αυτό το σημείο, δεξιά της ασφάλτου, διακρίνουμε το μονοπάτι που πηγαίνει στο Λεβίδι.
Αριστερά, βρίσκεται η πίσω είσοδος για το χιονοδρομικό, απ’Αόπου το ερπυστριοφόρο του ανεβαίνει προς την “καλύβα” που βρίσκεται στο ύψωμα, δεξιά στις πίστες του σκι. Δεξιά μας διακρίνεται η Μαύρη Κορυφή με υψόμετρο 1.818 μέτρα.
Υπάρχουν δύο διαδρομές που μπορούμε να ακολουθήσουμε. Η πρώτη είναι η πλαγιά μετά το χιονοδρομικό. Χωρίς χιόνια, η διαδρομή αυτή είναι αρκετά ανηφορική, αλλά θεωρητικά εύκολη. Αν όμως ο χειμώνας είναι «χιονισμένος», η συγκέντρωση του χιονιού είναι σημαντική και η ανάβαση γίνεται δύσκολα. Αφήνουμε αυτή την επιλογή και προσανατολιζόμαστε στη διαδρομή που αρχίζει επίσης από το χιονοδρομικό κέντρο, εκεί που βρίσκεται η είσοδος του ερπυστριοφόρου στη λάκα. Εμείς φεύγουμε δεξιά για να ανέβουμε μέχρι και την κορυφή του Μεσοβουνίου που είναι η τρίτη υψηλότερη κορυφή του Μαινάλου, με υψόμετρο 1860 μέτρα.
Το ρέμα που θα συναντήσουμε είναι καλό να το περάσουμε από δεξιά, καθώς αυτή η πλευρά της πλαγιάς είναι ομαλότερη. Αν παραμείνουμε στην αριστερή πλευρά του ρέματος, ανεβαίνοντας έχουμε ακριβώς μπροστά μας το “λαιμό” του υψώματος και φτάνουμε στο πλάτωμα που σχηματίζεται κάτω, πριν από τον “λαιμό” – ΠΡΟΣΟΧΗ, κατά τις περιόδους μεγάλης χιονόπτωσης, μπορεί να έχει σχηματιστεί κορνίζα στο σημείο του “λαιμού”, μικρή σε ύψος, αλλά που να εκτείνεται σε όλο το μήκος του. Πάντα υφίσταται ο κίνδυνος να αποκολληθεί και να πέσει επάνω μας καθώς θα διασχίζουμε το πλάτωμα.
Μπορούμε να αποφύγουμε αυτό τον κίνδυνο μένοντας στη μέση του πλατώματος και λίγο δεξιά, όταν έχουμε θέα την κορυφή του Μεσοβουνίου. Κατευθυνόμενοι προς το Μεσοβούνι παρατηρούμε προσεκτικά την κορνίζα προκειμένου να εκτιμήσουμε το πιθανό σημείο αποκόλλησής της, καθώς κατά την επιστροφή μας περνάμε πίσω από αυτήν. Πάντως, αν περπατώντας πίσω από την κορνίζα κρατηθούμε κάτι περισσότερο από δύο μέτρα μακριά από την άκρη της, περνάμε σχεδόν χωρίς κανένα κίνδυνο.
Κορυφή ΜΕΣΟΒΟΥΝΙ – κορυφή ΣΦΕΝΤΑΜΙ – κορυφή ΞΕΡΑΚΙΑΣ – Καταφύγιο ΕΟΣ ΤΡΙΠΟΛΗΣ
Κατεβαίνοντας από το Μεσοβούνι η διαδρομή είναι περίπου η ίδια με αυτή που ανεβήκαμε. Στην περίπτωση που το βουνό είναι χιονισμένο, τότε παραμένουμε ψηλά και ακολουθούμε την κορυφογραμμή, καθώς η κλίση στις πλαγιές αυξάνεται.
Σε όλη τη διαδρομή δεν έκανα χρήση crampons, αλλά σίγουρα σε κάποια σημεία χρειάστηκε να είμαι ιδιαίτερα προσεκτικός. Τις πρωινές ώρες και αργά τ’Ααπόγευμα, ή όταν φυσά πολύ παγωμένος άνεμος, το χιόνι συχνά είναι παγωμένο και η χρήση των crampons επιβάλλεται.
Σε περιόδους χωρίς χιόνι, αποκαλύπτεται το πετρώδες έδαφος του πεδίου και η διαδρομή προς το Μεσοβούνι είναι εύκολη και ευχάριστη.
Μέχρι το σημείο που θα συναντήσουμε τις πίστες του χιονοδρομικού, το πεδίο προς τις κορυφές είναι ομαλό και προσέχουμε κυρίως δεξιά, τη νότια μεριά, που γίνεται απότομη σε μερικά σημεία. Μένουμε μέσα στα όρια του χιονοδρομικού κέντρου, που καθορίζονται από ειδική σήμανση. Μετά απ΄αυτό το όριο υπάρχει επικίνδυνα απότομη πλαγιά (γκρεμίλα).
Εκεί που συναντάμε τα σύρματα του χιονοδρομικού κέντρου συνεχίζουμε να ανεβαίνουμε και φτάνουμε σε ένα σημείο όπου η ανηφορική κλίση προς το ύψωμα Σφεντάμι ίσως μας προβληματίσει. Λογικά θα υπάρχουν ίχνη από σκιέρ που χαράζουν την πορεία ως την κορυφή, αλλά ακόμα και αν δεν υπάρχουν χαράζουμε μια νοητή ευθεία και … ανεβαίνουμε. Προσοχή χρειάζεται έτσι και αλλιώς, αλλά ανεβαίνει. Θα χρειαστεί όμως να γίνει αλλαγή ρυθμού, καθώς περίπου είκοσι μέτρα πριν φτάσουμε το πεδίο έχει ακόμη μεγαλύτερη κλίση. Σε ξέχιονο η κίνηση προς το Σφεντάμι γίνεται με αρκετά μεγάλη άνεση.
Εδώ, στην κορυφή, θα χρειαστεί να αποφασίσουμε για τη συνέχεια της διαδρομής. Μπορεί μέχρι τώρα να μην έχουμε συναντήσει ιδιαίτερες δυσκολίες, αλλά από δω και πέρα τα πράγματα αλλάζουν. Θεωρώ ότι μόνο αν υπάρχει μεγάλη εμπειρία συνεχίζουμε από το Σφεντάμι προς τον Ξερακιά.
Βαδίζοντας για την κορυφή του Ξερακιά (1.711 μέτρα) υπάρχουν πολλά σημεία που θα πρέπει να προσέξουμε και μάλιστα έχουν όλα εξάρτηση από την ποσότητα του χιονιού που έχει συγκεντρωθεί στις απότομες πλαγιές. Ωστόσο, υπάρχει ένα σημείο που σχηματίζει συχνά κορνίζα, ακόμα κι όταν το χιόνι δεν είναι πολύ. Είναι το σημείο αριστερά μας και θα πρέπει να περπατήσουμε στο επάνω μέρος της κορνίζας αυτής. Ανάλογα με την ποσότητα και τη διαμόρφωση του χιονιού στο μέρος αυτό, επιβάλλεται να κάνουμε και τους υπολογισμούς μας για το ποιο είναι το επικίνδυνο σημείο αποκόλλησης της, προκειμένου να είναι το πέρασμά μας ασφαλές.
Το πεδίο όταν είναι ξέχιονο έχει πέτρες σε πολλά σημεία, άρα το χιόνι αρκετά ψηλά έχει βάση στήριξης στα πρώτα του επίπεδα (layers), ειδικά αν είναι παγωμένο – αλλά ποτέ δεν ξέρεις.
Συνεχίζοντας προς τον Ξερακιά, θα χρειαστεί να κατέβουμε ένα ακόμα απότομο πεδίο πριν βρεθούμε σε μικρό διάσελο, για ν’Α αρχίσουμε να ψάχνουμε το κατάλληλο σημείο ανάβασης προς την κορυφή του. Έφτασα μέχρι επάνω, παρόλο που το χιόνι με έκανε να χάσω πολύτιμο χρόνο. Η κατάβαση από εκεί με προορισμό την περίφημη Οστρακίνα δεν είναι και τόσο ομαλή. Πρέπει να επιστρέψουμε στο διάσελο και έχοντας απέναντί μας την ψηλότερη κορυφή του Μαινάλου (Οστρακίνα 1.981 μέτρα), ψάχνουμε να βρούμε ομαλό σημείο στην πλαγιά για κατάβαση, ακόμα και με “κωλοσκί”… Κάνοντας μια τέτοια κατάβαση γλίτωσα την πιθανή σύγκρουση με έλατα μόνο από εμπειρία και τίποτα άλλο. Οι πλαγιές γύρω από χιονοδρομικό κέντρο που βλέπουν προς την Οστρακίνα συγκεντρώνουν αρκετό χιόνι και είναι γεμάτες έλατα.
Μετά από εύκολη ή δύσκολη “τσουλήθρα” φτάνουμε στην άσφαλτο και περπατάμε προς το καταφύγιο του ΕΟΣ Τρίπολης.
Όταν δεν υπάρχει χιόνι στην περιοχή, ΝΑ μετά την κορυφή του Ξερακιά, διακρίνεται ασαφές μονοπάτι (Ε4). Ακολουθώντας το φτάνουμε στον ασφαλτόδρομο που έρχεται από την Τρίπολη (Καρδαράς) και οδηγεί στο καταφύγιο.
Καταφύγιο ΕΟΣ ΤΡΙΠΟΛΗΣ – κορυφή ΟΣΤΡΑΚΙΝΑ – κορυφή ΜΑΥΡΗ ΚΟΡΥΦΗ – ΣΑΛΕ Χιονοδρομικού Κέντρου
Επέλεξα να κάνω μια ανάβαση σχεδόν ευθεία και αριστερά από το λούκι που σχηματίζει η ρεματιά, που είναι σα να κόβει στη μέση την πλαγιά της Οστρακίνας. Λίγο πριν φτάσουμε στο καταφύγιο του ΕΟΣ Τρίπολης, ακριβώς στην είσοδο της ρεματιάς, ακολουθούμε τη νοητή ευθεία που θα μας φέρει στην αρχή μιας όχι εύκολης ανάβασης.
Αν έχουμε ξεκινήσει νωρίς το πρωί – εγώ ξεκίνησα στις 6.00 – θα πρέπει να ανεβαίνουμε κιόλας την πλαγιά για την Οστρακίνα κατά τις 10.30 με 11.00 π.μ. Με την σκέψη ότι κάποιες ημέρες πριν είχε συμβεί ένα θανατηφόρο ατύχημα, όταν ορειβάτες χάθηκαν κάτω από χιονοστιβάδα, απέφυγα να εμπλακώ σε σημεία με πολύ χιόνι. Καθώς η μέρα είχε αρχίσει ήδη με κακοκαιρία και μετά από μιάμιση μέρα μέσα στο αντίσκηνο, λειτουργούσα περισσότερο με το ένστικτο, παρά από την παρόρμηση να φτάσω στην κορυφή.
Τα βράχια, στο ψηλότερο σημείο της πλαγιάς, έτσι ξέχιονα, έδιναν τη σιγουριά ότι εκεί τουλάχιστον δεν γλιστρά.
Η μέρα ερχόταν από μια πολύ παγωμένη νύχτα και το χιόνι ήταν αρκετά καλό για να το ανέβω χωρίς crampons.
Ωστόσο, καλό είναι να φοράμε στις μπότες μας τα “σίδερα” για κάθε ενδεχόμενο, όταν το χιόνι είναι τόσο παγωμένο.
Η ευκολία στην αρχή της διαδρομής με έφερε γρήγορα ψηλά, αλλά η κλίση αλλάζει χωρίς προειδοποίηση.
Έτσι τα πρώτα βράχια είναι σωτήρια για μια ανάσα. Η δυσκολία της ανάβασης δεν είναι μεγάλη, αλλά πάλι θα πω “προσοχή” γιατί πολλές είναι οι φορές που μας ξεγελά και γινόμαστε απρόσεκτοι. Τα βράχια περνιόνται εύκολα και διασχίζουμε ένα μικρό διάσελο πριν ξαναπάρουμε την ανηφόρα προς την κορυφή. Στο διάσελο αυτό συναντάμε τα κολωνάκια σήμανσης του μονοπατιού που τραβερσάρει την πλαγιά και ανεβαίνει τον ανατολικό ώμο ως την κορφή της Οστρακίνας. Τα ακολούθησα και έφτασα με σχετική ευκολία.
Όπως είπαμε η Οστρακίνα είναι η υψηλότερη κορυφή στο Μαίναλο, με υψόμετρο 1.981m. Μπορεί να μην είναι από τα υψηλότερα βουνά της Ελλάδας, αλλά έχει να δώσει υπέροχες εικόνες, καθώς γεωγραφικά βρίσκεται στο κέντρο της Πελοποννήσου. Η κατάβαση γίνεται από την πλαγιά που βλέπει τη Μαύρη Κορυφή. Είναι η λογική διαδρομή, με όχι μεγάλη κλίση και καθόλου εκτεθειμένα περάσματα. Στην Οστρακίνα μόνο τα σημεία που βλέπουν προς Λεβίδι είναι εκτεθειμένα και επικίνδυνα.
Ακολουθούμε μια πορεία βασιζόμενοι στην οπτική επαφή με τα κολωνάκια, της βόρειας πλαγιάς αυτή τη φορά, που σηματοδοτούν το μονοπάτι προς το χαμηλότερο διάσελο. Είναι προτιμότερο να τα ακολουθήσουμε αυστηρά. Όταν το πεδίο δεν είναι χιονισμένο και το μονοπάτι είναι εμφανές, τα κολωνάκια της διαδρομής στο σύνολό τους, μας υποδεικνύουν την κλασσική ανάβαση/κατάβαση. Όταν υπάρχει χιόνι, η κλασσική διαδρομή ξεκινά από το καταφύγιο με γνώμονα τα κολωνάκια μέχρι και τη βόρια πλαγιά. Εκεί τα εγκαταλείπουμε και ανεβαίνουμε την πλαγιά χαράζοντας πορεία κρατώντας οπτική επαφή με την κορυφή, ακόμα και αν φυσά ισχυρός βοριάς. Είναι ασφαλέστερο από το να ζητήσουμε προστασία από τον άνεμο συνεχίζοντας την ανάβαση από το λούκι, όπου ο κίνδυνος χιονοστιβάδας παραμονεύει, ή από κάθε άλλο σημείο στη δυτική πλευρά του βουνού.
Το μονοπάτι διασχίζει (τραβέρσα) τη δυτική πλαγιά, όπως φαίνεται και από το χιονοδρομικό κέντρο, αλλά είναι δύσκολο να το ακολουθήσουμε κατά την επιστροφή. Προτιμότερη είναι μία σχετικά κάθετη κατάβαση προς το διάσελο Οστρακίνα με τη Μαύρη Κορυφή. Με λίγα “ζίγκ ζάγκ” φτάνουμε σε σημείο, που αν το κρίνουμε απαραίτητο, ξαναμπαίνουμε στο μονοπάτι. Π Ρ Ο Σ Ο Χ Η, μην δοκιμάσετε να κατέβετε το λούκι της δυτικής πλαγιάς ακόμα και αν έχετε εγκαταλείψει την ιδέα να συνεχίσετε μέχρι τη Μαύρη Κορυφή. Συγκεντρώνει μεγάλες ποσότητες χιονιού, παρ’Αολο που μοιάζει ακίνδυνο.
Η διαδρομή προς τη Μαύρη Κορυφή δεν είναι δύσκολη. Με μεγάλες ποσότητες χιονιού μπορεί να μας ταλαιπωρήσει λίγο, καθώς θα χρειαστεί να κατέβουμε και να περπατήσουμε στην άσφαλτο μέχρι να ξαναπάρουμε την πλαγιά προς τα πάνω. Το χιόνι καλύπτει μεγάλη έκταση από σκίντα. Δεν υπάρχει λοιπόν μονοπάτι ή βατό σημείο και η πρόσβαση είναι κουραστική. Η άλλη επιλογή, ν΄ανέβουμε με ευθεία πορεία από το διάσελο στην πλαγιά της Μαύρης Κορυφής, είναι υπό συζήτηση.
Αν τα χιόνια είναι πολλά, η ποιότητα τους ποικίλει κατά τη διάρκεια του χειμώνα, αν και η πλαγιά δεν έχει μεγάλη κλίση, το έδαφος κάτω από το χιόνι είναι ανώμαλο, βραχώδες και με μεγάλα σκίντα που συμβάλλουν στην αστάθεια των στρωμάτων του. Εύκολα μεγάλοι όγκοι χιονιού αποκολλούνται και γλιστρούν προς τα κάτω. Όταν το πεδίο δεν έχει χιόνια μπορούμε ν’Αανέβουμε την πλαγιά από το διάσελο, δίνοντας όμως ιδιαίτερη προσοχή στη μορφολογία, μιας και η έλλειψη μονοπατιού μας αναγκάζει να επιλέξουμε εμείς οι ίδιοι τα περάσματά μας.
Χιονοδρομικό κέντρο – Τζελάτη
Μία από τις ενδιαφέρουσες πεζοπορικές διαδρομές είναι αυτή που ξεκινά από το χιονοδρομικό κέντρο και πηγαίνει στην κορφή Τζελάτη. Παίρνοντας το μονοπάτι πάνω από την «καλύβα» του χιονοδρομικού κατευθυνόμαστε προς το Μεσοβούνι. Στο μεγάλο διάσελο που σχηματίζει με τη Τζελάτη ακολουθούμε μια διαδρομή, που ουσιαστικά μας κρατά σε ένα ιδιαίτερα σταθερό υψόμετρο, μία και η Τζελάτη με το Μεσοβούνι έχουν διαφορά ύψους 8 μόλις μέτρα. Το χειμώνα, ακολουθούμε την ίδια διαδρομή, αλλά αν υπάρχουν χιόνια, είμαστε ιδιαίτερα προσεκτικοί στο μεγάλο διάσελο, μετά την περιοχή Βούρβουλα, εκεί που βρίσκουμε κάθετα το χωματόδρομο. Η πλαγιά αριστερά μας αρχίζει να γίνεται πολύ απότομη (γκρεμίλα)…
Κινούμενοι όσο μπορούμε αριστερότερα μπορούμε να αποφύγουμε τη ράχη στην περιοχή, ακριβώς πριν το Μεσοβούνι, εκεί, που όπως περιγράψαμε παραπάνω, το χιόνι σχεδόν πάντα σχηματίζει κορνίζες, αν και το ύψος δεν είναι σημαντικό. Για να κάνουμε πιο εύκολο το πέρασμά μας, ακριβώς κάτω από την κορυφή του Μεσοβουνίου, έχοντας τη Τζελάτη μπροστά μας, αρχίζουμε να κινούμαστε πάνω στην νοητή ευθεία που μας ενώνει μ’Ααυτή, παρεκκλίνοντας ελάχιστα δεξιότερα. Φτάνοντας στη ράχη της θα πρέπει να βρισκόμαστε μέσα στη νοητή ευθεία που δημιουργείται έχοντας την κορφή του Μεσοβουνίου πίσω μας.
Όταν στο δρόμο από τη Βυτίνα αντίκρισα για πρώτη φορά τη Τζελάτη χιονισμένη, χωρίς να έχω κοιτάξει ακόμη το χάρτη, η εντύπωση που μου έδωσε ήταν αυτή ενός κώνου παγωτού που αρχίζει να λειώνει. Διαβάζοντας αργότερα στο χάρτη είδα ότι το όνομα της είναι Τζελάτη! Ωστόσο ως τώρα δεν είχα κάποια πληροφορία που να επιβεβαιώνει ότι μπορεί το όνομά της να προέρχεται από αυτή την εντύπωση που δημιουργεί, ή που δημιούργησε σε μένα τουλάχιστον. ‘Ασχετα με το όνομα και τις εντυπώσεις πάντως, η χιονισμένη εικόνα της είναι πάντα εντυπωσιακή.
Μερικές από τις πεζοπορικές διαδρομές και τα μονοπάτια που μπορούμε να περπατήσουμε είναι:
Βυτίνα – Νυμφασία. Βλαχέρνα – Μικρός Πετρίτης – Λεβίδι. Λεβίδι – Χιονοδρομικό Κέντρο – Οστρακίνα.
Μεθύδριο – Ζωοδόχος Πηγή – Ράδου – Καρκαλού. Βυτίνα – ρέμα Αγίας Αικατερίνης – Χιονοδρομικό Κέντρο.
Βυτίνα – πηγή Κοκκινόβρυση – Αλωνίσταινα – Βρύση Λε – Χιονοδρομικό Κέντρο.
