Η ανεμοβλογιά είναι μια από τις πιο συνηθισμένες παιδικές ασθένειες, αν και μπορεί να συμβεί και στους ενήλικες. Είναι εξαιρετικά μεταδοτική και το χαρακτηριστικό της στοιχείο είναι τα εξανθήματα που καλύπτουν το σώμα του παιδιού.
Η μεταδοτικότητα της ασθένειας ευνοείται και από το γεγονός ότι η περίοδος επώασης του ιού διαρκεί αρκετές μέρες (10 με 20) και ότι αρχίζει να μεταδίδεται, από το παιδί που έχει νοσήσει, περίπου δύο μέρες προτού ξεκινήσουν να εμφανίζονται τα εξανθήματα. Προτού δηλαδή οι γονείς συνειδητοποιήσουν τη φύση της ασθένειας, το παιδί ήδη μπορεί να μεταδώσει την ασθένεια σε άλλα παιδιά με τα οποία παίζει.
Συμπτώματα
Η ανεμοβλογιά εκδηλώνεται με εξανθήματα σαν φυσαλίδες που στην αρχική τους εμφάνιση περιέχουν διαυγές πύον, το οποίο από τη δεύτερη μέρα αρχίζει να σκουραίνει, μέχρι που την τρίτη μέρα τα εξανθήματα σπάνε και δημιουργούν μια κρούστα.
Η εφελκίδα που δημιουργείται, η κρούστα δηλαδή, λειτουργεί θεραπευτικά για την αποκατάσταση του δέρματος, αλλά αν το παιδί δεν αντέξει τη φαγούρα και αρχίσει να ξύνει τα εξανθήματα ή στη συνέχεια τις εφελκίδες, ενδέχεται να προκαλέσει μόλυνση του δέρματος, επιτρέποντας τη δημιουργία έντονων σημαδιών.
Για το λόγο αυτό είναι σημαντικό να κόβετε τα νυχάκια του παιδιού ώστε να αποτρέψετε όσο το δυνατόν το ενδεχόμενο να ξύσει και να μολύνει τα εξανθήματα.
Τα εξανθήματα αποκτούν γύρω τους μια κόκκινη γραμμή που μπορεί να είναι αρχικά λιγότερο αντιληπτή αλλά στην πορεία ενδέχεται να γίνει αρκετά σκουρόχρωμη. Σε κάθε περίπτωση, βέβαια, υποχωρεί όταν φύγει το εξάνθημα και δεν υπάρχει λόγος ανησυχίας. Αν όμως η περιοχή του εξανθήματος είναι έντονα κόκκινη και ευαίσθητη στο άγγιγμα, είναι πιθανό να έχει επέλθει κάποια μόλυνση, οπότε καλό είναι να επικοινωνήσετε με τον παιδίατρο.
Τα εξανθήματα, καθώς η ασθένεια κλιμακώνεται, καλύπτουν το μεγαλύτερο μέρος του σώματος του παιδιού και είναι δυνατόν να εμφανιστούν στο τριχωτό της κεφαλής, στα γεννητικά όργανα και στα χείλη. Προκαλούν έντονο αίσθημα φαγούρας καθιστώντας πολύ δύσκολο για το παιδί να αποφύγει τον πειρασμό να ξυστεί.
Αν και δεν είναι εύκολο να αντιμετωπιστεί η φαγούρα μπορείτε να ζητήσετε από τον παιδίατρο να σας προτείνει κάποιο ήπιο αντιισταμινικό ή κάποιο αντικνησμώδες φάρμακο. Ενδέχεται επίσης να μειωθεί το αίσθημα της φαγούρας αν κάνετε το παιδί μπάνιο με ελαφρώς δροσερό νερό και σαπούνι.
Μετάδοση
Η ανεμοβλογιά παύει να μεταδίδεται από τη στιγμή που και το τελευταίο εξάνθημα που εμφανίστηκε στο σώμα του παιδιού έχει τραπεί σε εφελκίδα, έχει σπάσει δηλαδή κι έχει δημιουργηθεί η κρούστα. Συνήθως, περνούν πέντε με επτά ημέρες από τη στιγμή που εμφανίζεται το πρώτο εξάνθημα μέχρι τη στιγμή που εμφανίζεται το τελευταίο καινούριο εξάνθημα, οπότε η ασθένεια ολοκληρώνει τον κύκλο της και απομένει πλέον να αποθεραπευτούν οι εφελκίδες. Μόλις, πάντως, η ασθένεια περάσει πλήρως, το παιδί θα έχει αποκτήσει ανοσία και δεν θα έχει φόβο μήπως κολλήσει ξανά.
Η περιλαμβάνει συνήθως πέρα από τα εξανθήματα, αδιαθεσία και κάποιες φορές πυρετό. Αν ο πυρετός είναι ιδιαίτερα υψηλός και διαρκεί για τρεις ή και περισσότερες μέρες θα πρέπει να απευθυνθείτε στον παιδίατρο καθώς ενδέχεται να έχει προκύψει κάποια μόλυνση. Επίσης, είναι πολύ σημαντικό να έχετε υπόψη σας ότι θα πρέπει να απευθυνθείτε άμεσα στον παιδίατρο αν το παιδί εκδηλώνει ασυνήθιστα έντονα συμπτώματα, όπως, εμετούς, αδυναμία να ελέγξει την ισορροπία του, βρίσκεται σε σύγχυση ή έχει σπασμούς.
Εμβόλιο
Η ανεμοβλογιά δεν μπορεί να αντιμετωπιστεί με φάρμακα, από τη στιγμή που θα εμφανιστεί, αλλά μπορεί να προληφθεί με το αντίστοιχο εμβόλιο.
Ο εμβολιασμός γίνεται από τον δωδέκατο έως τον δέκατο όγδοο μήνα του παιδιού, αλλά και μετά από αυτή την ηλικία, αν δεν έχει εμβολιαστεί και δεν έχει περάσει ακόμη την ασθένεια, μπορεί να κάνει το εμβόλιο. Ο παιδίατρος θα σας καθοδηγήσει σχετικά με τον εμβολιασμό παιδιών μεγαλύτερης ηλικίας.
Οι γιατροί περιγράφουν την ανεμοβλογιά σαν μια ιδιαιτέρως μεταδοτική, αλλά μάλλον ήπια παιδική ασθένεια, η οποία σπανίως επιφέρει σοβαρές επιπλοκές, χαρακτηριστικά που εδώ και δεκαετίες έχουν πυροδοτήσει πολλές συζητήσεις σχετικά με το αν είναι αναγκαίο να γίνεται εμβόλιο για την πρόληψη της ασθένειας.
Από το 1995 έχει εγκριθεί η χρησιμοποίηση εμβολίου στις ΗΠΑ με εξασθενημένο ζωντανό ιό που μπορεί να διεγείρει ανοσία στον ιό της ανεμοβλογιάς, του έρπητα ζωστήρα, χωρίς αυτό να προκαλεί την πάθηση. Το γεγονός ότι εκατομμύρια παιδιά εμβολιάστηκαν είχε ως αποτέλεσμα το δραστικό περιορισμό της ασθένειας, αλλά και των σπάνιων επιπλοκών της. Έτσι εκατομμύρια παιδιά σήμερα διανύουν την παιδική ηλικία χωρίς να ταλαιπωρούνται από την ασθένεια.
Ωστόσο, μαζί με τα ευχάριστα νέα που συνοδεύουν την εξέλιξη της επιστήμης υπάρχουν και τα δυσάρεστα. Οπως σχεδόν όλα τα υπόλοιπα εμβόλια, έτσι κι αυτό, το οποίο συνήθως γίνεται μία φορά στην ηλικία των 12 μηνών, δεν προστατεύει ολοσχερώς αυτούς που εμβολιάζονται. Περίπου το 10% των παιδιών που κάνουν το εμβόλιο της ανεμοβλογιάς δεν προστατεύονται επαρκώς. Επίσης πρόσφατες μελέτες αποκάλυψαν ότι ακόμη και μεταξύ των ατόμων που μπορεί αρχικώς να προστατεύθηκαν με το εμβόλιο, το επίπεδο ανοσίας τους τείνει να ελαττώνεται με την πάροδο του χρόνου.
Ωστόσο, η εξασθένηση της ανοσίας μπορεί να οδηγήσει σε σοβαρά προβλήματα όσο ο εμβολιασμένος πληθυσμός γερνάει. Oταν η ανεμοβλογιά συμβαίνει σε άτομα άνω των 13 ετών που δεν έχουν εμβολιαστεί, τα συμπτώματα είναι πολύ πιο σοβαρά. Ορισμένες φορές χρειάζονται και νοσηλεία σε νοσοκομείο, ενώ σε άλλες περιπτώσεις μπορούν να εμφανιστούν επιπλοκές επικίνδυνες για τη ζωή.
Υπάρχουν όμως κι άλλα προβλήματα, τα οποία σχετίζονται με το εμβόλιο. Υπάρχουν τουλάχιστον δύο λόγοι που ορισμένα εμβόλια δεν γίνονται πριν από τη συμπλήρωση της ηλικίας του ενός έτους. Ο κύριος λόγος είναι ότι δεν έχει αναπτυχθεί ακόμη επαρκώς η ικανότητα του νηπίου να υποστηρίξει την ανοσία από εμβόλιο κατά ιών. Ωστόσο, οι παιδίατροι εκτιμούν ότι η αναμονή έως ότου τα παιδιά γίνουν 15 μηνών για να κάνουν το εμβόλιο, οπότε είναι και πιο πιθανό να είναι και αποτελεσματικότερο, θα εκθέσει μερικά παιδιά σε κίνδυνο να κολλήσουν ανεμοβλογιά κατά τη διάρκεια των 3 μηνών που μεσολαβούν.
Eνας άλλος λόγος που δεν γίνεται εμβόλιο στα νεογέννητα βρέφη είναι γιατί αυτά προστατεύονται από τα αντισώματα που λαμβάνουν από τις μητέρες τους κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης και του θηλασμού κι έτσι είναι ασφαλή μέχρις ότου συμπληρωθεί ο πρώτος χρόνος για να γίνει το εμβόλιο.
Αλλά αν η μητέρα προστατεύθηκε από την ανεμοβλογιά με εμβόλιο που έχει χάσει την αποτελεσματικότητά του, δύο ατυχείς συνέπειες είναι πιθανές: η μητέρα μπορεί να προσβληθεί από τον ιό κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης της με πιθανότητα να υποστεί βλάβη το έμβρυο ή το μωρό της στην περίπτωση που αυτά δεν είναι προστατευμένα από τα αντισώματα της μητέρα τους ή από το εμβόλιο, οπότε μπορούν να αρρωστήσουν βαριά αν έλθουν σε επαφή με κάποιον με ανεμοβλογιά.
Μετάδοση
Ο ιός του έρπη που προκαλεί ανεμοβλογιά είναι ύπουλος. Φτάνει στο αποκορύφωμά του την άνοιξη και χρειάζεται 10 έως 21 ημέρες μετά την έκθεση στον ιό για να αναπτυχθεί η πάθηση.
Ο ιός εξαπλώνεται μέσω του αέρα με βήχα ή φτέρνισμα και με άμεση επαφή μέσω του υγρού των φυσαλίδων που εμφανίζονται κατά κύματα.
Από τη στιγμή που οι φυσαλίδες κάνουν κρούστα, η περίοδος μετάδοσης έχει περάσει.
Η ανεμοβλογιά όμως είναι ακόμη σοβαρή σε άτομα που αντιμετωπίζουν δερματολογικά προβλήματα, όπως έκζεμα ή πρόσφατο ηλιακό έγκαυμα.
Ατομο με ανεμοβλογιά μπορεί να τη μεταδώσει ακόμη και μία έως δύο ημέρες πριν εμφανιστούν οι χαρακτηριστικές φυσαλλίδες και όταν τα συμπτώματα –κόπωση, πυρετός, πονοκέφαλος, απώλεια όρεξης– είναι ακόμα αμυδρά. Τα περισσότερα παιδιά αναρρώνουν μέσα σε 5 έως 10 ημέρες. Αλλά ένα παιδί στα δέκα παρουσιάζει συμπτώματα που καθιστούν αναγκαία την επίσκεψη του γιατρού. Πιθανές επιπλοκές συμπεριλαμβάνουν αφυδάτωση από έμετο ή διάρροια, πνευμονία ή εγκεφαλίτιδα.
