Η διαδικασία της σύνθεσης των οστών και ανάπτυξης ενός υγιούς σκελετού ξεκινά από την εμβρυϊκή ηλικία. Με την πρόοδο της ηλικίας το ασβέστιο που λαμβάνουμε από τη διατροφή χρησιμοποιείται κυρίως για τη διατήρηση της οστικής πυκνότητας κάτι που ολοκληρώνεται στην ηλικία των 25-30 ετών. Τότε οι γυναίκες έχουν τη μέγιστη οστική πυκνότητα. Μετά την ηλικία αυτή, όσο ασβέστιο και εάν λάβει κάποιος δεν πρόκειται να αποκτήσει πιο γερά οστά. Χρειάζεται όμως το ασβέστιο για να συντηρήσει τον σκελετό σε καλή κατάσταση.
Η οστεοπόρωση χαρακτηρίζεται ως ασυμπτωματική νόσος, καθώς δεν είναι απαραίτητο να εμφανίζει συμπτώματα, ειδικά στα πρώτα στάδια, αφού δεν είναι από μόνη της επίπονη. Ενδείξεις μπορεί να είναι μείωση του ύψους, σπονδυλικό άλγος ή μηχανικές αλλαγές (κύφωση, σκολίωση). Όλα είναι αποτέλεσμα μικροφθοράς των ‘αραιών’ πλέον οστών. Το κύριο χαρακτηριστικό, όμως, της οστεοπόρωσης είναι το ιστορικό καταγμάτων, συχνά, χωρίς ιδιαίτερη αιτία. Τα οστά του βραχίονα και του καρπού, τα πλευρά και οι σπόνδυλοι και ο λαιμός του μηρού, αποτελούν τις πιο ύποπτες περιοχές για κατάγματα, τα οποία όχι μόνον προκαλούνται εύκολα, αλλά καθυστερούν και στην επούλωσή τους.
Λόγω της ασυμπτωματικής φύσης της, η οστεοπόρωση συχνά διαγιγνώσκεται καθυστερημένα. Συνιστάται, λοιπόν, σε άτομα που ανήκουν στις ομάδες κινδύνου και πάντα σε γυναίκες άνω των 40 ετών, να συμβουλεύονται τους ειδικούς γιατρούς. Η διάγνωση γίνεται, κυρίως, με τη μέτρηση της οστεϊκής μάζας, μια ανώδυνη διαδικασία, που, επίσης, χρησιμεύει και για την εκτίμηση των αποτελεσμάτων της θεραπευτικής αγωγής. Οι ακτινογραφίες είναι χρήσιμο εργαλείο, αλλά δεν αποτελούν αξιόπιστη πηγή από μόνες τους.
Κάθε χρόνο περισσότερες γυναίκες παθαίνουν κάποιο οστεοπορωτικό κάταγμα, από αυτές που θα προσβληθούν από εγκεφαλικό, καρδιακή προσβολή και καρκίνο του μαστού αθροιστικά. Σύμφωνα με το Διεθνές Ίδρυμα Οστεοπόρωσης, περίπου το 40% του συνόλου των γυναικών άνω των 50 ετών θα σπάσουν κάποιο κόκαλο εξαιτίας οστεοπόρωσης. Μάλιστα, οι πιθανότητες να υποστεί μια γυναίκα οστεοπόρωση αυξάνουν κατά 50% εάν είχε και η μητέρα της, ενώ αν είχε και η γιαγιά της, η πιθανότητα αυτή ανεβαίνει στο 75%.
Εκτός από την έλλειψη οιστρογόνων σε γυναίκες μετά την εμμηνόπαυση και το δευτερογενή υπερπαραθυρεοειδισμό σε άνδρες και γυναίκες άνω των 70 ετών που είναι βασικές αιτίες ‘νοσηρής’ οστεοπόρωσης, ολοένα και αυξανόμενες είναι οι ενδείξεις πως η διατροφή και η άσκηση είναι δύο πολύ σημαντικοί παράγοντες που μπορούν να επηρεάσουν την εμφάνιση της οστεοπόρωσης. Η φροντίδα για την πρόληψη και αντιμετώπισή της πρέπει να αρχίζει από την παιδική και εφηβική ηλικία. Η συνεχής σωματική άσκηση σε συνδυασμό με σωστή διατροφή πλούσια σε ασβέστιο, χωρίς αλάτι. οινοπνευματώδη και κάπνισμα, θα χαρίσει γερά οστά.
Διατροφή και Άσκηση
Εκτός από τα γαλακτοκομικά, άλλες πλούσιες τροφές σε ασβέστιο είναι τα πράσινα λαχανικά, τα μικρά ψάρια όταν τρώγονται με το κόκαλο, τα αμύγδαλα, ενώ πρόσφατα στο εμπόριο κυκλοφορούν διάφορες τροφές εμπλουτισμένες σε ασβέστιο. Η μέση ημερήσια πρόσληψη ασβεστίου υπολογίζεται στα 600 mg. Γενικότερα, πάντως, οι γυναίκες χρειάζονται περισσότερο ασβέστιο από τους άντρες, ενώ κρίσιμες περίοδοι θεωρούνται οι ηλικίες μέχρι τα 25, η εγκυμοσύνη και η εμμηνόπαυση. Το ασβέστιο, εκτός από δομικό συστατικό, είναι επίσης απαραίτητο σε ζωτικές λειτουργίες, όπως η συστολή των μυών, η μετάδοση των νευρικών εντολών, η λειτουργία της καρδιάς, η πήξη του αίματος και οι εκκρίσεις των αδένων.
Επίσης, η βιταμίνη D παίζει σημαντικό ρόλο για την οστεοπόρωση. Η συνιστώμενη ημερήσια πρόσληψη βιταμίνης D για άτομα ηλικίας από 51 μέχρι 70 ετών είναι 400 ΙU, ενώ σε άτομα άνω των 70 ανέρχεται σε 600 ΙU. Ερευνες δείχνουν ότι υψηλότερες δόσεις βιταμίνης D σε άτομα άνω των 65 ετών είναι ιδιαίτερα ωφέλιμες για τη μείωση του κινδύνου για κατάγματα. Πλούσιες σε βιταμίνη D τροφές είναι τα λιπαρά ψάρια, τα ιχθυέλαια και το συκώτι, ενώ συνήθως το γάλα, κάποιες μαργαρίνες, τα δημητριακά και διάφοροι χυμοί εμπλουτίζονται σε βιταμίνη D.
Σε ότι αφορά στην άσκηση, οποιαδήποτε μυϊκή δραστηριότητα δημιουργεί ‘στρες’ στις εκφύσεις και τις καταφύσεις των μυών, έχει ως αποτέλεσμα το νευρικό σύστημα να ‘διατάσσει’ την ενίσχυση του οστού. Έτσι, η άσκηση εναντίον της βαρύτητας (π.χ. τρέξιμο και περπάτημα) καθυστερεί την απώλεια οστικής μάζας και αυξάνει την απορρόφηση του ασβεστίου.
Η νέα θεραπεία με μία μόνο ένεση το χρόνο
Σημαντικό ρόλο στην αντιμετώπιση της οστεοπόρωσης, καθώς και στην πρόληψη καταγμάτων παίζει η λήψη της κατάλληλης θεραπείας, αλλά και η συμμόρφωση του ασθενούς σε αυτή. Οι έρευνες δείχνουν ότι οι ασθενείς δυσκολεύονται να συμμορφωθούν με τις υπάρχουσες από του στόματος θεραπείες. Η ελλιπής λήψη της θεραπευτικής αγωγής μειώνει σημαντικά την αποτελεσματικότητά της, αυξάνοντας τον κίνδυνο κατάγματος. Τα αποτελέσματα μιας μελέτης του Διεθνούς Ιδρύματος Οστεοπόρωσης είναι αποθαρρυντικά: 60% των ασθενών που λαμβάνουν εβδομαδιαία αγωγή με διφωσφονικά και 80% των ασθενών που λαμβάνουν ημερήσια αγωγή διακόπτουν την θεραπεία τους μέσα σε ένα χρόνο. Άλλη μελέτη δείχνει ότι μόνο το 56,6% των ασθενών που λάμβανε μηνιαία αγωγή με διφωσφονικά συνέχισε τη θεραπεία μετά από έξι μήνες. Στην Ελλάδα, τα στοιχεία επιβεβαιώνουν τη μη-συμμόρφωση των ασθενών στη θεραπεία: 74% των γυναικών με διαγνωσμένη οστεοπόρωση διακόπτει τη θεραπεία για διάφορους λόγους.
Η νέα αγωγή, Aclasta (ζολεδρονικό οξύ), σε αντίθεση με τις υπάρχουσες θεραπείες, χορηγείται με έγχυση μόνο μία φορά το χρόνο, προσφέροντας 100% συμμόρφωση του ασθενή και κατά συνέπεια αυξημένη ασφάλεια από τα κατάγματα. Σύμφωνα με τα αποτελέσματα τριετούς μελέτης, μειώνει τον κίνδυνο των κλινικών σπονδυλικών καταγμάτων σε ποσοστό που φθάνει το 75% και των καταγμάτων του ισχίου κατά 40%. Αξίζει να σημειωθεί ότι το 20% των γυναικών που αναπτύσσουν κάταγμα ισχίου πεθαίνουν σε ένα χρόνο, ενώ οι θάνατοι συνεπεία καταγμάτων φαίνεται στατιστικά να είναι πολύ περισσότεροι απ’ ότι από καρκίνο του μαστού. Μάλιστα, η πρόσφατη έγκριση για κάταγμα ισχίου μικρής βίας από τον Οργανισμό Τροφίμων και Φαρμάκων (FDA) των ΗΠΑ διεύρυνε την ένδειξη της ετήσιας θεραπείας με Aclasta. Η απόφαση του FDA βασίζεται στα δεδομένα ασφάλειας και αποτελεσματικότητας από τη μελέτη- ορόσημο σχετικά με τα επανακατάγματα που δημοσιεύθηκε στην επιστημονική επιθεώρηση ‘The New England Journal of Medicine’, η οποία καταδεικνύει μια σημαντική μείωση της τάξεως του 35% του κινδύνου νέων κλινικών καταγμάτων σε ασθενείς που υποβάλλονται σε θεραπεία με Aclasta.
‘Οι συνέπειες της οστεοπόρωσης μπορεί να είναι καταστροφικές, ιδιαίτερα όσον αφορά στα κατάγματα ισχίου. Ωστόσο, στην πραγματικότητα, λίγοι ασθενείς λαμβάνουν θεραπεία για την πρόληψη επανακαταγμάτων μετά από κάταγμα ισχίου’, δήλωσε ο Δρ Kenneth G. Saag, καθηγητής Ιατρικής και Επιδημιολογίας, Τμήμα Κλινικής Ανοσολογίας και Ρευματολογίας, στο Πανεπιστήμιο της Αλαμπάμα στο Birmingham. ‘Στην πρώτη κλινική δοκιμή μεγάλης κλίμακας στο είδος της, τα συγκεκριμένα δεδομένα υποστηρίζουν μια αποτελεσματική θεραπευτική επιλογή για ασθενείς μετά από κάταγμα ισχίου’ λέει ο ίδιος.
