Η οστρακιά (scarlet fever) είναι εξανθηματική ασθένεια με πυρετό που προκαλείται από το βακτήριο β-αιμολυτικός στρεπτόκοκκο της ομάδας Α.
Συνήθως η πάθηση συμβαίνει μαζί με φαρυγγίτιδα και αμυγδαλίτιδα που προκαλεί το ίδιο μικρόβιο. Η οστρακιά μπορεί να συμβεί σε οποιαδήποτε ηλικία αλλά είναι πολύ συχνότερη σε παιδιά σχολικής ηλικίας.
Η οστρακια είναι μια μεταδοτική ασθένεια. Μεταδίδεται από άνθρωπο σε άνθρωπο διαμέσου άμεσης επαφής. Ο στρεπτόκοκκος της ομάδας Α εντοπίζεται στη μύτη ή και στο φάρυγγα των ατόμων που πάσχουν από στρεπτοκοκκική φαρυγγίτιδα. Μεταδίδεται σε άλλους ανθρώπους με το φτάρνισμα ή το βήχα.
Οι ασθενείς με οστρακιά μεταδίδουν τη νόσο μέχρι 24 ώρες μετά τη θεραπεία. Ο στρεπτόκοκκος β-αιμολυτικός της ομάδας Α, παράγει μια τοξίνη η οποία ευθύνεται για την πρόκληση επιπλοκών όπως το δερματικό εξάνθημα χαρακτηριστικό της οστρακιάς. Δεν είναι όλοι οι στρεπτόκοκκοι που παράγουν την εν λόγω τοξίνη. Επίσης δεν είναι όλα τα παιδιά ευαίσθητα στις τοξικές επιδράσεις της.
Τα συμπτώματα
Τα σημεία και συμπτώματα εκδηλώνονται 1 έως 5 ημέρες μετά από την έκθεση στο μικρόβιο και περιλαμβάνουν:
Εξάνθημα, έντονα κόκκινο στο πρόσωπο, στο λαιμό, στο στήθος, στους αγκώνες και στις εσωτερικές επιφάνειες των μηρών. Το χαρακτηριστικό ζωηρό κόκκινο μικροκοκκιώδες εξάνθημα της οστρακιάς, αρχίζει συνήθως πρώτα στο πρόσωπο και στο λαιμό, αφήνοντας μια περιοχή γύρω από το στόμα που δεν επηρεάζεται.
Στη συνέχεια επεκτείνεται στο θώρακα και στην πλάτη και μετά στο υπόλοιπο σώμα και μπορεί να συνοδεύεται από κνησμό. Στις μασχάλες και στις βουβωνικές χώρες είναι εντονότερο. Μετά την έκτη μέρα της μόλυνσης, το εξάνθημα αρχίζει να υποχωρεί και το δέρμα μπορεί να αρχίζει να ξεφλουδίζει (απολέπιση). Το ξεφλούδισμα του δέρματος μπορεί να διαρκεί μέχρι 10 μέρες.
Αμυγδαλίτιδα και φαρυγγίτιδα
Η γλώσσα αποκτά ένα έντονο χαρακτηριστικό κόκκινο χρώμα και παρουσιάζει τράχυνση. Στα αρχικά στάδια η γλώσσα παρουσιάζει λευκό επίχρισμα. Στη συνέχεια το επίχρισμα φεύγει με τη γλώσσα να γίνεται έντονα κόκκινη και μικροκκοκκιώδης. Αύξηση του μεγέθους των λεμφαδένων του λαιμού (λεμφαδενοπάθειες) που προκαλούν πόνο. Κάποτε μπορεί να υπάρχουν αναγούλες και εμετοί, μυϊκοί πόνοι, κούραση, ανορεξία
Η ορθή θεραπεία με αντιβιοτικά της οστρακιάς είναι σημαντική. Η διάρκεια της αντιβίωσης πρέπει να είναι 10 ημερών. Η λήψη καλλιέργειας από το φάρυγγα και το στόμα του ασθενούς, μπορεί να δείξει την ύπαρξη του βακτηριδίου.
Θεραπεία
Η θεραπεία με αντιβιοτικά της οστρακιάς, είναι σε θέση να αποτρέπει την εκδήλωση επιπλοκών που δυνατόν να προκληθούν από τη νόσο.
Η ασθένεια είναι σε θέση να προκαλεί σοβαρές επιπλοκές όπως ο ρευματικός πυρετός και νεφροπάθειες, ιδιαίτερα σπειραματονεφρίτιδα. Οι επιπλοκές αυτές δυνατόν να εμφανιστούν 2 με 3 εβδομάδες μετά την εμφάνιση του εξανθήματος.
Παιδιά που παρουσιάζουν ανωμαλίες των ούρων (χρώμα κόκκινο, θολό ή ροδόχρωμο) 2 με 3 εβδομάδες μετά από οστρακιά πρέπει να συμβουλεύονται άμεσα το γιατρό τους διότι αυτό μπορεί να έχει σχέση με πρόβλημα στους νεφρούς και συγκεκριμένα ίσως να πρόκειται για σπειραματονεφρίτιδα που είναι μια από τις επιπλοκές της οστρακιάς.
Η συμβουλή του γιατρού είναι απαραίτητη εάν ένα παιδί που πέρασε οστρακιά, παρουσιάσει 2 με 3 εβδομάδες μετά, πόνους και πρήξιμο των αρθρώσεων του, πόνους στο στήθος. Ο ρευματικός πυρετός (πολυαρθρίτιδα, καρδίτιδα, πυρετός) μπορεί να εκδηλωθεί με αυτόν τον τρόπο και αποτελεί και αυτός μια επιπλοκή μετά από μόλυνση από β-αιμολυτικό στρεπτόκοκκο ομάδας Α.
Πρέπει να τονίσουμε ότι λόγω της χορήγησης αντιβίωσης που γίνεται συνήθως, έχουν γίνει σπάνιες οι επιπλοκές λόγω της μόλυνσης με το β-αιμολυτικό στρεπτόκοκκο ομάδας Α όπως η σπειραματονεφρίτιδα, ο ρευματικός πυρετός, η καρδίτιδα και η χορεία (πρόβλημα του συντονισμού των κινήσεων λόγω φλεγμονής στον εγκέφαλο που συμβαίνει μερικούς μήνες μετά τη μόλυνση από το βακτηρίδιο).
Τα παιδιά που έχουν οστρακιά, πρέπει να μην πηγαίνουν σε κέντρα φροντίδας ή στο σχολείο μέχρι που να περάσουν 24 ώρες μετά την έναρξη της θεραπείας.
Η πρόληψη της οστρακιάς
Κατά το φτάρνισμα ή το βήχα, το στόμα πρέπει να καλύπτεται όταν κάποιος έχει οστρακια. Τα χέρια πρέπει να πλένονται καλά μετά το φτάρνισμα, το βήχα, το σκούπισμα ή το φύσημα της μύτης. Τα χέρια πρέπει να πλένονται καλά πριν την έναρξη προετοιμασίας του φαγητού.
Τα άτομα που φροντίζουν παιδιά με οστρακιά, πρέπει να είναι ιδιαίτερα προσεκτικά και να πλένουν συχνά τα χέρια τους. Τα ποτήρια που πίνει νερό και τα πιάτα που τρώει φαγητό το παιδί με οστρακιά, πρέπει να διατηρούνται ξεχωριστά και να πλένονται καλά με άφθονο νερό και υγρό πλυσίματος καθ’ όλη τη διάρκεια της νόσου.
Η αντιμετώπιση της νόσου πρέπει να είναι άμεση για να αποφεύγεται η μετάδοση σε άλλους. Για αυτό εάν υπάρχει υποψία ότι ένα παιδί παρουσιάζει οστρακιά, πρέπει άμεσα να εξετάζεται από γιατρό. Οι γονείς και άτομα που φροντίζουν παιδιά με πυρετό, πόνο στο λαιμό και λεμφαδενοπάθειες πρέπει να καλούν άμεσα το γιατρό εάν παρουσιασθεί εξάνθημα.
