Οι περιοχές του εγκεφάλου που σχετίζονται με το κάπνισμα, ενεργοποιούνται αυτομάτως όταν ένας καπνιστής παρακολουθεί στον κινηματογράφο ή στην τηλεόραση κάποιον άλλο να καπνίζει, ειδικά αν αυτός είναι ένας διάσημος πρωταγωνιστής, σύμφωνα με μια νέα έρευνα αμερικανών νευροεπιστημόνων, η οποία δείχνει, μεταξύ άλλων, πόσο «ύπουλα» αυτά τα ερεθίσματα υποβάλλουν στους ανθρώπους την ανάγκη να καπνίσουν. Έτσι, αν κανείς θέλει να το κόψει, ίσως θα έπρεπε παράλληλα να κόψει, για ένα διάστημα, την τηλεόραση και τον κινηματογράφο!
Οι ερευνητές, υπό τον Τοντ Χίδερτον του Κέντρου Κοινωνικών Επιστημών του Εγκεφάλου του Κολλεγίου Ντάρτμουθ του Νιού Χαμσάιρ, που δημοσίευσαν τη σχετική μελέτη στο περιοδικό νευροεπιστήμης “Journal of Neuroscience”, σύμφωνα με τη βρετανική «Γκάρντιαν», διαπίστωσαν ότι αρκεί η παρακολούθηση ενός «σταρ» σε μια ταινία να ρουφάει το τσιγάρο του, για να «ανάψει» αμέσως στον εγκέφαλο του ανυποψίαστου θεατή ένα νευρωνικό κύκλωμα, που μιμείται το άναμμα του τσιγάρου.
Έτσι, όσοι εκτίθενται σε τέτοια ερεθίσματα, υποσυνείδητα αποκτούν μεγαλύτερη επιθυμία να καπνίσουν και επομένως δυσκολεύονται περισσότερο να το κόψουν, όταν προσπαθούν. Η συνήθεια του καπνίσματος σκοτώνει πρόωρα σχεδόν 5 εκατομμύρια ανθρώπους σε όλο τον κόσμο κάθε χρόνο, κυρίως από καρκίνο των πνευμόνων και καρδιοπάθεια. Σε 1,2 δισεκατομμύρια υπολογίζονται οι καπνιστές στη Γη.
Οι αμερικανοί επιστήμονες συνέκριναν -μέσω λειτουργικής μαγνητικής απεικόνισης (fMRI)- τους εγκεφάλους 17 καπνιστών και 17 μη καπνιστών την ώρα που παρακολουθούσαν σκηνές ταινιών με διάσημους «σταρ» να καπνίζουν. Κανείς εθελοντής δεν ήξερε ότι η έρευνα αφορούσε το κάπνισμα.
Όπως διαπιστώθηκε, μόνο στους ήδη καπνιστές, ενεργοποιούνταν ορισμένες περιοχές του εγκεφάλου, που σχετίζονται με τον προγραμματισμό και τον συντονισμό μιας κίνησης, σαν ο θεατής να προετοιμαζόταν μέσα του να ανάψει ένα τσιγάρο, μιμούμενος τη σκηνή στην οθόνη. Επίσης άλλα εγκεφαλικά κυκλώματα, που σχετίζονται με τις ορμές και την ικανοποίηση/ανταμοιβή, ενεργοποιούνταν στους καπνιστές θεατές, ιδίως σε όσους ήσαν οι πιο φανατικοί.
Η νέα έρευνα έρχεται να προστεθεί σε προηγούμενες που είχαν διαπιστώσει ότι οι καπνιστές είναι πιθανότερο να φαντασιώσουν και να επιθυμήσουν ένα τσιγάρο αμέσως μετά την παρακολούθηση μιας ταινίας με σκηνές καπνίσματος. «Όταν ο καπνιστής βλέπει κάποιον άλλο να καπνίζει, ο εγκέφαλός του φαίνεται να προσομοιώνει τις κινήσεις του άλλου, σαν να άναβε ο ίδιος ένα τσιγάρο», δήλωσε ο υπεύθυνος της μελέτης.
Σε αυτό το πλαίσιο, συστήνεται στους πρώην καπνιστές (ιδίως σε όσους το έχουν κόψει πρόσφατα) να αποφεύγουν κοινωνικές καταστάσεις που μπορούν να ενεργοποιήσουν ξανά τον πειρασμό του τσιγάρου. Στους «πειρασμούς» αυτούς, σύμφωνα με τον Χίδερτον, πρέπει πλέον να προστεθούν η τηλεόραση και ο κινηματογράφος, στο μέτρο που προβάλλουν σκηνές καπνίσματος.
Αν και τα τελευταία χρόνια, αυτές οι σκηνές έχουν αραιώσει, παρόλα αυτά, σύμφωνα με το Κέντρο για τον Έλεγχο και την Πρόληψη των Ασθενειών των ΗΠΑ, περίπου οι μισές από τις πιο δημοφιλείς ταινίες, κυρίως του Χόλιγουντ, συνεχίζουν να περιλαμβάνουν κάπνισμα με κάποια μορφή. Το Κέντρο επίσης προειδοποίησε ότι όσο πιο συχνά οι έφηβοι βλέπουν σκηνές καπνίσματος, τόσο πιθανότερο είναι κάποια στιγμή όντως να καπνίσουν.
Σε αυτό ακριβώς το συμπέρασμα κατέληξε και μια νέα επιστημονική έρευνα της Ιατρικής Σχολής Ντάρτμουθ, υπό τον δρα Τζέημς Σάρτζεντ, που δημοσιεύτηκε στο περιοδικό “Pediatrics” της Αμερικανικής Ακαδημίας Παιδιατρικής, σύμφωνα με το πρακτορείο Ρόιτερ. Οι ερευνητές, που μελέτησαν 2.000 εφήβους, οι οποίοι ποτέ πριν δεν είχαν καπνίσει, διαπίστωσαν ότι όσο πιο συχνά αυτοί οι έφηβοι έβλεπαν σε διαφημιστικές ταινίες διάσημες «φιγούρες» (όπως ο «καου-μπόι με το λάσο» της Marlboro), τόσο περισσότερο δελεάζονταν να καπνίσουν.
Η νέα μελέτη αναδεικνύει την επίδραση που μπορούν να ασκήσουν οι διαφημίσεις στους νέους για να τους επηρεάσουν να αρχίσουν το τσιγάρο. Για αυτό το λόγο, άλλωστε, σε αρκετές χώρες τέτοιες διαφημίσεις έχουν απαγορευτεί τελείως.
