Τα ζεστά σπίτια τον χειμώνα όπου το καλοριφέρ είναι στο… φουλ συντελούν στην «επιδημία» της παχυσαρκίας! Αυτό υποστηρίζουν ερευνητές του University College στο Λονδίνο, κατά με τους οποίους η θαλπωρή των κλειστών χώρων δεν μας αφήνει να κάψουμε πολλές θερμίδες (κάτι που θα συνέβαινε αν χρειαζόταν να ζεστάνουμε το σώμα μας σε περίπτωση που βρισκόμασταν σε έναν κρύο χώρο). Σύμφωνα με τη μελέτη, η μέση θερμοκρασία ενός καθιστικού ανεβαίνει κατά μισό βαθμό Κελσίου κάθε δεκαετία και ξεπερνά πλέον τους 20 βαθμούς Κελσίου. Αυτό όμως έχει αδρανοποιήσει τον φαιό λιπώδη ιστό του σώματος ο οποίος υπάρχει για να δημιουργεί θερμότητα στο σώμα δαπανώντας την ενέργεια της τροφής.
Ο φαιός λιπώδης ιστός
Τα θηλαστικά, εκτός από το λιπώδη ιστό που αποθηκεύει λίπος κάτω από το δέρμα τους, έχουν κι έναν άλλο ιστό που λόγω του χρώματός του ονομάζεται φαιός λιπώδης ιστός. Ο σκοπός του φαιού λιπώδους ιστού δεν είναι η αποθήκευση του λίπους αλλά η παραγωγή θερμότητας. Στο νεογέννητο άνθρωπο, ο φαιός λιπώδης ιστός βρίσκεται στις ωμοπλάτες και το στήθος αποτελώντας το 3-5% του βάρους του και υπάρχει για να τον προστατεύει από τον ψυχρότερο κόσμο στον οποίο ξαφνικά έρχεται. Τα φαιά λιποκύτταρα διαθέτουν πολλά και μεγάλα μιτοχόνδρια καίγοντας κυρίως λίπος και είναι πολύ καλά δικτυωμένα με το νευρικό σύστημα το οποίο δίνει την εντολή να παραχθεί η θερμότητα. Τα φαιά λιποκύτταρα δεν χρησιμοποιούν το ATP για να παράγουν θερμότητα αλλά μια πρωτεΐνη που ανακαλύφθηκε για πρώτη φορά στα ζώα τα οποία πέφτουν σε χειμέρια νάρκη. Ο φαιός ιστός ενεργοποιείται όταν κάνει κρύο αλλά και όταν εισέρχεται η τροφή στο σώμα διότι ερεθίζεται το νευρικό σύστημα κατά τον ίδιο τρόπο.
Στο νήπιο, ο φαιός λιπώδης ιστός βρίσκεται στις ωμοπλάτες και το στήθος αποτελώντας το 3-5% του βάρους του
Η ιδέα ότι η ενεργοποίηση ή μη του φαιού λιπώδους ιστού μπορεί να ευθύνεται για την παχυσαρκία αυτή διαδόθηκε στα τέλη της δεκαετίας του 1970, όταν διαπιστώθηκε ότι τα ποντίκια μπορούσαν να παχύνουν τρώγοντας μια εύγευστη και ρευστή μορφή τροφής σαν κι αυτή που καταναλώνει ο άνθρωπος στις καφετέριες. Όταν τα ποντίκια αφέθηκαν ελεύθερα να ακολουθήσουν τη “διατροφή της καφετέριας”, έπαιρναν μέχρι 80% παραπάνω θερμίδες σε σχέση με την κανονική τους τροφή για να κορεστεί η πείνα τους. Όμωσ, παρότι όλα τα ποντίκια κατέληγαν σε υπερφαγία, το αποτέλεσμα στο πάχος ήταν πολύ διαφορετικό. Μερικά ποντίκια γίνονταν με το παραμικρό παχύσαρκα ενώ άλλα αντιστέκονταν ενεργοποιώντας το φαιό λιπώδη ιστό τους που έκαιγε την παραπανίσια τροφή παράγοντας θερμότητα.
Τα πειράματα συνεχίστηκαν σε άλλα θηλαστικά με τα ίδια αποτελέσματα και η σκέψη ήταν ότι ο άνθρωπος δεν αποτελούσε εξαίρεση. Μπορεί λοιπόν το μυστικό όσων τρώνε πολύ και διατηρούσαν σταθερό βάρος να είναι ότι ενεργοποιούν πιο εύκολα τον φαιό λιπώδη ιστό. Το πρόβλημα όμως με το ανθρώπινο είδος είναι ότι ο φαιός λιπώδης ιστός είναι συρρικνωμένος στους ενήλικες. Κατά μια εκτίμηση, υπάρχει μόνο ένα φαιό λιποκύτταρο ανά 200 άσπρα. Ωστόσο στη δεκαετία του 1990, βρέθηκαν στους μυς ομόλογες πρωτεΐνες μ’ αυτή που προκαλεί θερμογένεση στον φαιό λιπώδη ιστό κι αυτό δημιούργησε μεγάλη έξαψη. Ίσως η θερμότητα να παράγεται και από άλλους ιστούς, κάτι που διερευνάται μέχρι σήμερα.
Οπως παρατηρούν οι ερευνητές από το Λονδίνο στη νέα μελέτη που δημοσιεύθηκε στο περιοδικό «Οbesity Reviews», όταν το σώμα είναι συνεχώς ζεστό ο φαιός λιπώδης ιστός δεν καίει λίπος. Λένε επίσης ότι προηγούμενες μελέτες είχαν δείξει ότι τη συγκεκριμένη μορφή λίπους διέθεταν μόνο τα βρέφη, ωστόσο πρόσφατες μελέτες έδειξαν ότι υπάρχει και στους ενηλίκους. Οι επιστήμονες αναφέρουν ότι στον ανεπτυγμένο κόσμο η μέση εσωτερική θερμοκρασία των διαφορετικών χώρων συνεχώς ανεβαίνει. Με δεδομένο μάλιστα ότι περνούμε πλέον όλο και περισσότερο χρόνο σε κλειστούς χώρους, είτε εργαζόμενοι σε ένα γραφείο, είτε μπροστά στην τηλεόραση και τον υπολογιστή, ο συνδυασμός ζέστης και ακινησίας μάς κάνει να χάνουμε τη μάχη με τη ζυγαριά.
