Η ημικρανία είναι μια πολύπλοκη πάθηση με μεγάλο εύρος συμπτωμάτων, τα οποία ποικίλουν από έντονο πονοκέφαλο μέχρι και διαταραχές στην όραση. Μια ημικρανία μπορεί να διαρκέσει μέχρι και 72 ώρες. Παρά το γεγονός ότι η ημικρανία είμαι μια αρκετά διαδεδομένη πάθηση, υπάρχουν ακόμη πολλοί μύθοι και παρανοήσεις γύρω από αυτή: οι πάσχοντες μπορεί να νοιώσουν ένα αίσθημα απομόνωσης και τα συμπτώματα μπορεί να επηρεάσουν σημαντικά τη δουλειά, την οικογένεια και την κοινωνική τους ζωή. Η ημικρανία μπορεί να είναι μια αρκετά τρομακτική εμπειρία για τους πάσχοντες καθώς μπορεί να αναγκαστούν να εγκαταλείψουν τις καθημερινές συνήθειές τους και να παραμείνουν ξαπλωμένοι για πολλές ώρες μέχρι να περάσει η κρίση.
Με την πάροδο των χρόνων υπήρξαν πολλές εξελίξεις αναφορικά με τη φαρμακευτική αγωγή κατά της ημικρανίας. Αυτές οι θεραπείες δεν μπορούν να αποτρέψουν την εμφάνιση των ημικρανιών αλλά μπορούν τουλάχιστον να μειώσουν τον πόνο και άλλα συμπτώματα. Φάρμακα τα οποία ονομάζονται τριπτάνες και τα οποία υπάρχουν από τη δεκαετία του 1990, έχουν κατασκευαστεί ειδικά για τις κρίσεις ημικρανίας. Οι τριπτάνες μειώνουν τα συμπτώματα σε πολλούς από τους πάσχοντες, ωστόσο, δεν μπορούν να συμβάλλουν στην καταπολέμηση των αιτίων της ημικρανίας. Συνεπώς, οι κρίσεις ημικρανίας εμφανίζονται με την ίδια συχνότητα όπως και πριν.
Η χειρουργική επέμβαση είναι η μοναδική μέθοδος η οποία δεν εστιάζει στα συμπτώματα αλλά δίνει περισσότερο έμφαση στα αίτια της ημικρανίας. Η συγκεκριμένη διαδικασία αποτελεί ελπίδα για τους περισσότερους πάσχοντες καθώς τους προσφέρει τη δυνατότητα να απαλλαχτούν παντελώς από τις ημικρανίες, ή τουλάχιστον να μειώσουν αισθητά την ένταση και τη συχνότητα των κρίσεων τους.
Η χειρουργική επέμβαση κατά της ημικρανίας περιλαμβάνει την ανακούφιση της πίεσης σε διάφορα μέρη του τρίδυμου νεύρου. Σε πολλά άτομα, η κρίση ημικρανίας προκαλείται από την αλληλεπίδραση του σφιγκτήρα μυός και του τρίδυμου νεύρου. Ο σφιγκτήρας μυς ο οποίος βρίσκεται πάνω από τα φρύδια είναι ένας από τους μύες που ευθύνονται για τις ρυτίδες έκφρασης σε αυτό το μέρος του προσώπου. Μέρος του τρίδυμου νεύρου, περνάει μέσα από τον σφιγκτήρα μυ με αποτέλεσμα τον ερεθισμό του νεύρου. Ο ερεθισμός αυτός ενεργοποιεί στη συνέχεια μια σειρά γεγονότων η οποία μπορεί να οδηγήσει σε ημικρανιακό επεισόδιο. Αφαιρώντας τον συγκεκριμένο μυ, το νεύρο στο σημείο ερεθισμού πάνω από τα φρύδια δεν μπορεί να διεγερθεί και για το λόγο αυτό μειώνονται τα συμπτώματα των ημικρανιών.
Η «ανακάλυψη» της χειρουργικής επέμβασης
Η επέμβαση κατά της ημικρανίας ανακαλύφθηκε τυχαία στις ΗΠΑ το 2000. Σε μια κλινική μελέτη στην οποία συμμετείχαν 314 ασθενείς, χειρούργοι αφαίρεσαν τον σφιγκτήρα μυ προκειμένου να μειώσουν τις ρυτίδες έκφρασης. Πριν από την επέμβαση, 39 από τους 314 ασθενείς ανέφεραν ότι έπασχαν από ημικρανίες. Ένα χρόνο μετά την επέμβαση, 31 από αυτούς τους 39 ασθενείς δηλώσαν ότι οι ημικρανίες τους είτε είχαν εξαφανιστεί εντελώς είτε είχαν μειωθεί αισθητά.
Η ανακάλυψη αυτή ώθησε τους χειρούργους στο Πανεπιστημιακό Νοσοκομείο του Κλήβελαντ (ΗΠΑ) να εξετάσουν πιο προσεκτικά τη σχέση μεταξύ του σφιγκτήρα μυός και της ημικρανίας. Έκτοτε, μια σειρά μελετών σχετικά με την αποτελεσματικότητα της χειρουργικής θεραπείας για την ημικρανία δημοσιεύτηκαν 1,2,3,4 και έδειξαν πως :
- 35% των ασθενών ανακουφίστηκαν παντελώς από τα συμπτώματα της ημικρανίας έναν χρόνο μετά το χειρουργείο.
- σε ένα ακόμα μεγαλύτερο ποσοστό ασθενών, 57%, η συχνότητα των κρίσεων και η ένταση του πόνου μειώθηκαν πάνω από το μισό μετά την επέμβαση.
Μια πρόσφατη μελέτη του 2009 απέδειξε την αποτελεσματικότητα της χειρουργικής θεραπείας κατά της ημικρανίας. Η μελέτη στην οποία συμμετείχαν 1500 ασθενείς διεξήχθη από το φημισμένο Πανεπιστήμιο του Κλήβελαντ στις ΗΠΑ. Πιο συγκεκριμένα, η αναφορά αξιολόγησης έδειξε πως περισσότεροι από τους μισούς ασθενείς (57.1%) οι οποίοι υποβλήθηκαν στη χειρουργική επέμβαση, δήλωσαν ότι τα συμπτώματα της ημικρανίας τους πως εξαφανίστηκαν τελείως 12 μήνες μετά την επέμβαση. Επιπλέον, το 83,7% των εγχειρισμένων ασθενών ανέφεραν πως τα συμπτώματα μειώθηκαν κατά 50%. Επομένως, η μελέτη αυτή επιβεβαιώνει πως η χειρουργική προσέγγιση κατά της ημικρανίας είναι αποτελεσματική.
Τα πέντε βήματα της χειρουργικής επέμβασης
Αξίζει να αναφέρουμε, ότι όσοι πάσχουν από ημικρανίες δεν παρουσιάζουν τα ίδια συμπτώματα και μάλιστα είναι πιθανό να έχουν διαφορετικό είδος ημικρανίας. Για το λόγο αυτό, δεν υπάρχει μια θεραπεία για όλους. Ακόμα και η χειρουργική επέμβαση δεν είναι κατάλληλη για όλους τους ασθενείς.
Αναπόσπαστο κομμάτι της επιτυχίας της συγκεκριμένης μεθόδου είναι η διαδικασία ταυτοποίησης των ασθενών, η οποία περιλαμβάνει μια σειρά από διαγνωστικές εξετάσεις οι οποίες πραγματοποιούνται από γιατρό. Αν ο ασθενής πληροί όλα τα κριτήρια και ο γιατρός κρίνει πως είναι κατάλληλος για την χειρουργική επέμβαση κατά της ημικρανίας, τότε αυξάνονται οι πιθανότητες η μέθοδος αυτή να έχει θετικά αποτελέσματα για τον ασθενή.
Ακολουθεί μια σύντομη περιγραφή των πέντε βημάτων που ακολουθούνται στο Κέντρο Χειρουργικής Θεραπείας Ημικρανίας.
Βήμα 1: Το ημερολόγιο ημικρανίας. Αρχικά, ζητείται από τους ασθενείς που πάσχουν από ημικρανία και ενδιαφέρονται για τη χειρουργική επέμβαση, να συμπληρώσουν ένα εύκολο ερωτηματολόγιο, το οποίο περιλαμβάνει ερωτήσεις για το ιστορικό της οικογένειας τους, τα συμπτώματα των ημικρανιών, κλινικά χαρακτηριστικά, πιθανά ερεθίσματα, την συχνότητα των κρίσεων, λίστα με όλα τα φάρμακα που έχουν πάρει καθώς επίσης και κάθε θεραπεία που έχουν ακολουθήσει μέχρι εκείνη την ημέρα. Το ερωτηματολόγιο είναι διαθέσιμο τόσο στο Κέντρο Χειρουργικής Επέμβασης Ημικρανίας όσο και ηλεκτρονικά, στην ιστοσελίδα www.migrainesurgery.gr
Βήμα 2: Εξέταση του ασθενούς και διάγνωση. Στη συνέχεια, η πραγματοποίηση της επέμβασης εξαρτάται από το αν και όταν αποδειχθεί πως η ημικρανία είναι αποτέλεσμα της αλληλεπίδρασης ανάμεσα στον σφιγκτήρα μυ και το τρίδυμο νεύρο. Στην περίπτωση που η χειρουργική επέμβαση κριθεί πιθανή, ο ασθενής θα προχωρήσει στο επόμενο στάδιο το οποίο είναι το τεστ βοτουλινικής τοξίνης.
Αν κατά την διάρκεια της εξέτασης αποδειχθεί πως ο ασθενής δεν πάσχει από ημικρανίες ή πως για κάποιο λόγο ο ασθενής δεν μπορεί να υποβληθεί στην επέμβαση, το προσωπικό του Κέντρου Χειρουργικής Θεραπείας Ημικρανίας θα συμβουλεύσει τον ασθενή σχετικά με τις εναλλακτικές επιλογές που έχει.
Βήμα 3: Τεστ βοτουλινικής τοξίνης. Η θεραπεία της ημικρανίας με βοτουλινική τοξίνη (γνωστή ως botox) έχει γίνει αντικείμενο μιας σειράς κλινικών μελετών παγκοσμίως. Εδώ και αρκετά χρόνια, η συγκεκριμένη μέθοδος θεωρείται καθιερωμένη στις ΗΠΑ ενώ αυξάνεται η δημοτικότητά της και στo Ηνωμένο Βασίλειο.
Η παράλυση μυών στο μέτωπο και στην περιοχή του κεφαλιού με βοτουλινική τοξίνη μπορεί να ανακουφίσει από τα συμπτώματα της ημικρανίας, ωστόσο αυτή η ανακούφιση είναι μόνο προσωρινή. Επομένως, η θεραπεία θα πρέπει να επαναλαμβάνεται μια φορά κάθε τρεις μήνες για να έχει διαρκές αποτέλεσμα.
Το τεστ βοτουλινικής τοξίνης αναπαριστά με επιτυχία το μακροπρόθεσμο αποτέλεσμα της χειρουργικής επέμβασης και για αυτό το λόγο καθορίζει κατά πόσο ο ασθενής μπορεί να υποβληθεί στη χειρουργική επέμβαση ή όχι. Ο γιατρός κάνει ένεση με βοτουλινική τοξίνη τύπου Α σε ένα ή περισσότερα από τα σημεία ερεθισμού στην περιοχή πάνω από τα φρύδια. Αυτό έχει ως αποτέλεσμα την παράλυση των σφιγκτήρων μυών για μια περίοδο περίπου τριών μηνών. Σε αυτό το διάστημα, ο μυς χαλαρώνει και ως εκ τούτου δεν ταράσσει το τρίδυμο νεύρο. Έτσι αποτρέπεται η σειρά γεγονότων η οποία προκαλεί τις κρίσεις ημικρανίας.
Προκειμένου να αποδειχθεί κατά πόσο είναι επιτυχημένο το τεστ βοτουλινικής τοξίνης, ζητείται από τον ασθενή να σημειώνει τα συμπτώματα της ημικρανίας του σε ένα ημερολόγιο ημικρανίας για μια περίοδο οκτώ εβδομάδων. Αν τα συμπτώματα της ημικρανίας δεν έχουν την ίδια συχνότητα και ένταση κατά την περίοδο αυτή, αυξάνονται οι πιθανότητες η επέμβαση να είναι επιτυχής.
Βήμα 4: Χειρουργική θεραπεία. Σε αντίθεση με τη βραχυπρόθεσμη επίδραση της βοτουλινικής τοξίνης τύπου Α, η χειρουργική επέμβαση έχει μακροπρόθεσμα αποτελέσματα στα συμπτώματα της ημικρανίας για τον ασθενή.
Η επέμβαση διαρκεί περίπου μια ώρα, γίνεται με γενική αναισθησία και ο ασθενής δεν χρειάζεται να παραμείνει στο νοσοκομείο. Ο χειρούργος κάνει μια μικρή τομή κατά μήκος της πτυχής του βλεφάρου προκειμένου να αφαιρέσει τον σφικτήρα μυ που προκαλεί τις περισσότερες φορές τον πόνο. Η τομή κλείνει με μερικά μικρά ράμματα τα οποία έχουν στερεωθεί στις εσωτερικές και εξωτερικές γωνίες των ματιών με τη βοήθεια μικρών πλαστικών επιδέσμων. Οι επίδεσμοι αφαιρούνται μετά από πέντε ημέρες και τα ράμματα αφαιρούνται ανώδυνα. Η τομή είναι εμφανής τις πρώτες εβδομάδες μετά την επέμβαση, κατά την διάρκεια των οποίων και το πρήξιμο των βλεφάρων εξαφανίζεται τελείως. Οι ασθενείς συνίσταται να πάρουν άδεια από τη δουλειά τους για δυο εβδομάδες μετά την επέμβαση.
Ο ασθενής δεν θα ανακουφιστεί μονάχα από τα συμπτώματα της ημικρανίας, αλλά θα παρατηρήσει πως οι ρυτίδες έκφρασής του έχουν σβήσει και στις περισσότερες περιπτώσεις έχουν εξαφανιστεί εντελώς.
Βήμα 5: Μετά την επέμβαση. Η φροντίδα μετά την επέμβαση περιλαμβάνει και την αφαίρεση των ραμμάτων, η οποία μπορεί να γίνει είτε από το Κέντρο Χειρουργικής Επέμβασης Ημικρανίας είτε από τον προσωπικό γιατρό του ασθενούς. Στη συνέχεια, ο ασθενής πρέπει να εξεταστεί μετά από έξι και δώδεκα μήνες από την ημερομηνία της επέμβασης. Από την στιγμή που η χειρουργική επέμβαση κατά της ημικρανίας δεν έχει επιπλοκές και η μετεγχειρητική παρακολούθηση πάει καλά, αρκεί ένα απλό τηλεφώνημα στον θεράποντα ιατρό στο Κέντρο Χειρουργικής Επέμβασης Ημικρανίας.
Προσοχή: Γυναίκες που είναι σε ενδιαφέρουσα ή θηλάζουν καθώς και άτομα που πάσχουν από χρόνια αναπνευστικά προβλήματα, παίρνουν αντιβιοτικά ή έχουν ακμή θεωρούνται ακατάλληλα τόσο για το τεστ βοτουλινικής τοξίνης τύπου Α όσο και για την χειρουργική επέμβαση.
