Τι κοινό έχουν ο Έλβις Πρίσλεϊ, ο Ιούλιος Καίσαρας, ο Σίγκμουντ Φρόιντ και η Γουαϊνόνα Ράιντερ; Όλοι τους έπασχαν από ημικρανίες. Οι πρώτες αναφορές για τις ημικρανίες χρονολογούνται από τις απαρχές του πολιτισμού. Ωστόσο, μέχρι και σήμερα η ημικρανία συνεχίζει να είναι μια από τις πιο διαδεδομένες νευρολογικές παθήσεις στον ανεπτυγμένο κόσμο. Η ημικρανία είναι μια περίπλοκη πάθηση με συμπτώματα που ποικίλουν, από έντονο πονοκέφαλο μέχρι και διαταραχές στην όραση. Τα συμπτώματα αυτά μπορούν να επηρεάσουν άμεσα τους πάσχοντες στη δουλειά, στην οικογένεια και στην κοινωνική τους ζωή καθώς νιώθουν έντονο το αίσθημα της απομόνωσης.
Η ημικρανία είναι η πιο κοινή νευρολογική πάθηση στον ανεπτυγμένο κόσμο: είναι πιο διαδεδομένη και από το άσθμα, την επιληψία και το διαβήτη μαζί.
- Η ημικρανία είναι μια κοινή πάθηση η οποία είναι βέβαιο πως θα επηρεάσει το 12 – 28% των ανθρώπων κάποια στιγμή στη ζωή τους.
- Περίπου έξι εκατομμύρια άνθρωποι στο Ηνωμένο Βασίλειο πάσχουν από ημικρανίες, με περίπου 190.000 κρίσεις ημικρανίας να συμβαίνουν καθημερινά.
- Ακόμα και τα παιδιά μπορεί να παρουσιάσουν κρίσεις ημικρανίας. Οι κρίσεις μπορεί να εμφανιστούν σε μικρή ηλικία, αλλά συνήθως ξεκινούν από την εφηβεία τους.
- Περίπου το 54% των πασχόντων έχουν μια ή περισσότερες κρίσεις κάθε μήνα και 13% από αυτούς ισχυρίζονται ότι έχουν μια ή και περισσότερες κρίσεις κάθε εβδομάδα.
- Να σημειωθεί ότι υπάρχουν διάφοροι τύποι ημικρανίας (με αύρα και χωρίς αύρα).
Τα συμπτώματα της ημικρανίας
Παρά το γεγονός ότι η ημικρανία είναι μια διαδεδομένη πάθηση, υπάρχουν ακόμα πολλοί μύθοι και παρανοήσεις που σχετίζονται με αυτή. Για παράδειγμα, πολλοί άνθρωποι πιστεύουν ότι μόνο οι γυναίκες πάσχουν από ημικρανίες ενώ άλλοι πάλι πιστεύουν ότι οι πάσχοντες είναι απλά υποχόνδριοι. Ωστόσο, αξίζει να σημειώσουμε ότι ελάχιστοι είναι αυτοί που παίρνουν στα σοβαρά αυτή την ασθένεια, εκτός και αν είναι οι ίδιοι πάσχοντες.
Οι πάσχοντες από ημικρανίες συχνά απομονώνονται από την καθημερινότητά τους με αποτέλεσμα να θεωρηθούν υποχόνδριοι. Αυτό όμως είναι άδικο, καθώς η ψυχολογική πίεση που αισθάνονται όταν έχουν κρίση ημικρανίας είναι τεράστια. Σύμφωνα με έρευνα, εκατομμύρια ημέρες από τη δουλειά και από το σχολείο χάθηκαν εξαιτίας των ημικρανιών και σχεδόν το ένα τρίτο (34,3%) των πασχόντων αντιμετωπίζει προβλήματα διακρίσεων στη δουλειά εξαιτίας αυτής της πάθησής τους.
Τα συμπτώματα ημικρανίας περιλαμβάνουν:
- Οξύ, διαπεραστικό ή παλλόμενο πονοκέφαλο, ο οποίος επιδεινώνεται συνεχώς. Συνήθως εμφανίζεται στη μια πλευρά του κεφαλιού. Ωστόσο, κατά τη διάρκεια της κρίσης ή στην επόμενη μπορεί να αλλάξει η πλευρά στην οποία εστιάζεται ο πόνος
- Έντονη ναυτία και τάση για εμετό
- Υπερευαισθησία στο φως, στους θορύβους και στις μυρωδιές
- Υπερευαισθησία σε απλά ερεθίσματα, όπως το χτένισμα των μαλλιών
Μια κρίση ημικρανίας μπορεί να διαρκέσει από 4 έως 72 ώρες. Κατά τη διάρκεια του σταδίου του έντονου πονοκεφάλου, ο πάσχων στην πραγματικότητα δεν μπορεί να κάνει τίποτα: οι περισσότεροι δεν έχουν άλλη λύση από το να περιμένουν να περάσει η κρίση σε ένα ήσυχο περιβάλλον, όπως για παράδειγμα, να παραμείνουν ξαπλωμένοι σε σκοτεινό δωμάτιο. Να σημειωθεί ότι η ημικρανία διαφέρει από τον απλό πονοκέφαλο.
Οι αιτίες της ημικρανίας
Το ακριβές αίτιο που προκαλεί τις ημικρανίες δεν έχει ακόμα βρεθεί. Υπάρχουν πολλές θεωρίες αλλά μέχρι στιγμής καμία έρευνα δεν έχει καταφέρει να δώσει μια ικανοποιητική εξήγηση για τις πολλαπλές συνιστώσες αυτής της πάθησης. Η ημικρανία δεν είναι ένας απλός δυνατός πονοκέφαλος. Οι ειδικοί την χαρακτηρίζουν ως νευρογενή, δεν προκαλείται δηλαδή από βακτήρια ή ιούς αλλά θεωρείται περισσότερο ως φλεγμονή των νεύρων και των αγγείων του αίματος.
Είναι πιθανό μια δυσλειτουργία του τρίδυμου νεύρου να παίζει βασικό ρόλο στην εξέλιξη της ημικρανίας κατά την επεξεργασία και μεταφορά των αισθήσεων (π.χ. αντίδραση στο άγγιγμα). Η διαταραχή της ισορροπίας της σεροτονίνης στον εγκέφαλο θεωρείται επίσης ότι ευθύνεται για τις ημικρανίες. Ωστόσο, αυτό δεν έχει ακόμα αποδειχθεί αν και έχουν γίνει πολλές αναφορές σε ανθρώπους με γενετική προδιάθεση για ημικρανίες.
Σε πολλούς ανθρώπους η αλληλεπίδραση του σφιγκτήρα μυός και του τρίδυμου νεύρου οδηγεί σε κρίση ημικρανίας. Ο σφιγκτήρας μυς βρίσκεται πάνω από τα φρύδια και είναι ένας από τους μύες που ευθύνονται για την ύπαρξη των ρυτίδων έκφρασης, σε αυτό το σημείο του προσώπου. Ένα κομμάτι του τρίδυμου νεύρου περνάει ανάμεσα από τον σφιγκτήρα μυ με αποτέλεσμα τον ερεθισμό του συγκεκριμένου νεύρου. Ο ερεθισμός αυτός προκαλεί στη συνέχεια μια σειρά από γεγονότα, τα οποία μπορεί να οδηγήσουν σε κρίση ημικρανίας.
Ερεθίσματα που προκαλούν ημικρανία
Το ερέθισμα ή τα ερεθίσματα της ημικρανίας ποικίλουν από ασθενή σε ασθενή και μπορεί να είναι δύσκολο να εντοπιστούν.
Χαρακτηριστικά ερεθίσματα αποτελούν:
- Το στρες και γενικότερα η έντονη συναισθηματική και σωματική πίεση
- Πολύς ή λίγος ύπνος
- Το έντονο φως, αναλαμπές, δυνατοί ήχοι και έντονες μυρωδιές
- Η νικοτίνη (καπνιστής ή παθητικός καπνιστής) και το αλκοόλ
- Οι ορμονικές διαταραχές (π.χ. έμμηνος ρύση, εγκυμοσύνη, αντισυλληπτικά χάπια)
- Η κακή διατροφή, αυτό σημαίνει είτε λίγη ποσότητα φαγητού είτε κατανάλωση συγκεκριμένων τροφίμων (π.χ. τυρί, σοκολάτα, όξινα φρούτα και κόκκινο κρασί)
- Περιβαλλοντικοί παράγοντες (π.χ. αλλαγή των καιρικών συνθηκών, διακυμάνσεις της πίεσης του αέρα)
Τα τέσσερα στάδια της ημικρανίας
Σύμφωνα με τους γιατρούς, η κρίση ημικρανίας περιλαμβάνει τέσσερα στάδια τα οποία και την ξεχωρίζουν από έναν απλό πονοκέφαλο. Τα στάδια αυτά είναι:
Προειδοποιητικό στάδιο: Συνήθως η κρίση ημικρανίας γίνεται αισθητή ώρες ή και μέρες πριν και παρουσιάζει συμπτώματα όπως αίσθηση εξάντλησης, εκνευρισμό. ευφορία, ανορεξία ή βουλιμία και/ ή αυξημένη ή μειωμένη ικανότητα να ανταπεξέλθει ο ασθενής στις καθημερινές πιέσεις.
Στάδιο αύρας: Για περίπου το 15% των πασχόντων, η κρίση ημικρανίας ξεκινά με αύρα. Αυτή η φάση χαρακτηρίζεται από μια σειρά νευρολογικών συμπτωμάτων, τα οποία περιλαμβάνουν προβλήματα όρασης, δυσκολία στη συγκέντρωση, προβλήματα στην ομιλία, διαταραχές των αισθητήριων οργάνων και μια αίσθηση ενόχλησης στα άκρα. Αρχικά, τα συμπτώματα συνήθως αυξάνονται γρήγορα μέσα σε πέντε με είκοσι λεπτά και τέλος μέσα σε ένα τριάντα με εξήντα λεπτά.
Στάδιο πονοκεφάλου (κύρια κρίση): Κατά το στάδιο αυτό ο πάσχων έχει έντονο πόνο στο κεφάλι με αποτέλεσμα να αναγκάζεται να απομονωθεί και να παραμείνει σωματικά αδρανής. Ο πόνος αυτός συνοδεύεται και από άλλα συμπτώματα. Το στάδιο αυτό μπορεί να διαρκέσει από 4 μέχρι και 72 ώρες.
Στάδιο ανάρρωσης: Κατά τη διάρκεια αυτού του σταδίου, τα συμπτώματα της ημικρανίας σταδιακά υποχωρούν, ωστόσο πολλοί ασθενείς νιώθουν εξαντλημένοι, είναι κυκλοθυμικοί και μπορεί να έχουν δυσκολία στη συγκέντρωση μέχρι και δυο μέρες μετά την κρίση.
Αυτό που δεν περιλαμβάνουν τα τέσσερα στάδια ημικρανίας είναι ο φόβος μιας νέας κρίσης, την οποία βιώνουν πολλοί ασθενείς την περίοδο που δεν έχουν πονοκέφαλο. Στη χειρότερη περίπτωση, αυτός ο φόβος γίνεται πιστός σύντροφος, κάτι που οδηγεί σε ένα συνεχές αίσθημα ανησυχίας και μπορεί να επηρεάσει την οικογενειακή ζωή του πάσχοντος, τις σχέσεις, την καριέρα και τον ελεύθερο χρόνο του.
Η διάγνωση της ημικρανίας
Ένα πολύ σοβαρό πρόβλημα που αντιμετωπίζουν όσοι πάσχουν από ημικρανίες εδώ και πολλά χρόνια είναι ότι συχνά δεν γίνεται καθόλου διάγνωση ή η διάγνωση που γίνεται δεν είναι σωστή. Εκτιμάται ότι:
- Περίπου το 40 % όσων πάσχουν από ημικρανίες, έχουν λάβει σωστή διάγνωση.
- 70% των πασχόντων δεν έχει λάβει την κατάλληλη θεραπεία.
- Πάνω από το 50 % των ασθενών δεν πάνε ή σταμάτησαν να πηγαίνουν σε γιατρό.
- Η κατάθλιψη είναι τρεις φορές πιο συχνή σε ανθρώπους που πάσχουν από ημικρανία ή από έντονους πονοκεφάλους απ’ ότι σε υγιής ανθρώπους.
Στους ανθρώπους που πάσχουν από κεφαλαλγίες ή ημικρανίες συστήνεται ανεπιφύλακτα να κρατούν ημερολόγιο για τις ημικρανίες τους, στο οποίο θα σημειώνουν πότε ξεκίνησαν οι πόνοι στο κεφάλι, τη συχνότητά τους, αν οι πόνοι στο κεφάλι συνοδεύονται και από άλλα συμπτώματα (για παράδειγμα ναυτία ή διαταραχές της οράσεως), τη διάρκεια που κρατάει ο πόνος, αν ο πόνος εστιάζεται σε ένα σημείο ή αν είναι διαπεραστικός ή παλλόμενος. Επιπλέον, ο πάσχων πρέπει να καταγράφει τη διατροφή του, τα φάρμακα που παίρνει, οποιαδήποτε φυσική δραστηριότητα κάνει, αν έχει διαταραχές στον ύπνο και οποιαδήποτε αλλαγή στον καιρό. Αυτά τα ημερολόγια, θα βοηθήσουν τους γιατρούς να σχηματίσουν μια εικόνα για τις κρίσεις και να υποδείξουν αν ο ασθενής πάσχει από ημικρανία ή από κάποιου άλλου είδους κεφαλαλγία.
Τύποι θεραπειών
1. Προφύλαξη
Πολλοί από τους πάσχοντες από ημικρανίες με την πάροδο των χρόνων ανέπτυξαν στρατηγικές οι οποίες τους βοήθησαν να μειώσουν την συχνότητα των κρίσεων. Αυτές μπορεί να περιλαμβάνουν τη διαχείριση αγχωτικών καταστάσεων μέσω θεραπείας διαχείρισης της συμπεριφοράς, ειδικό διαιτολόγιο, τεχνικές χαλάρωσης και βελονισμό. Επιπλέον σπορ όπως το τζόγκινγκ και η ποδηλασία μπορεί να βοηθήσουν, εφόσον γίνονται με μέτρο. Οι πάσχοντες μπορούν επίσης να συμβουλευτούν το γιατρό τους για την προληπτική φαρμακευτική αγωγή, η οποία αρχικά χορηγείται στους ασθενείς για την αποφυγή της κρίσης ημικρανίας. Επίσης, υπάρχει και η επιλογή των β-αναστολέων και των αναστολέων ασβεστίου.
2. Φαρμακευτική αγωγή για τις ημικρανίες
Με την πάροδο των χρόνων, η φαρμακευτική αγωγή κατά της ημικρανίας έχει βελτιωθεί σε σημαντικό βαθμό. Παρόλο που αυτές οι θεραπείες δεν αποτελούν πανάκεια, μπορούν να μειώσουν τον πόνο και τα συμπτώματα. Φάρμακα όπως οι τριπτάνες, οι οποίες κυκλοφορούν από την δεκαετία του ’90, είχαν δημιουργηθεί ειδικά για τις κρίσεις ημικρανίας. Οι τριπτάνες μειώνουν τα συμπτώματα σε έναν μεγάλο αριθμό πασχόντων, όχι όμως σε όλους. Αυτό συμβαίνει γιατί οι τριπτάνες είναι μια συμπτωματική θεραπεία καθώς αδυνατούν να καταπολεμήσουν τα αίτια της ημικρανίας με αποτέλεσμα οι κρίσεις να εμφανίζονται με την ίδια συχνότητα όπως και πριν. Φαρμακευτική αγωγή με μη συνταγογραφημένα φάρμακα είναι επίσης διαθέσιμη για την αντιμετώπιση της ημικρανίας. Ωστόσο, η μη ελεγχόμενη λήψη φαρμάκων για μεγάλο χρονικό διάστημα εγείρει ιδιαίτερη ανησυχία καθώς μπορεί να προκαλέσει πονοκεφάλους.
3. Χειρουργική επέμβαση
Η χειρουργική επέμβαση είναι η μοναδική μέθοδος, η οποία δεν εστιάζει στα συμπτώματα αλλά δίνει περισσότερο έμφαση στα ερεθίσματα της ημικρανίας. Αποτελεί ελπίδα για πολλούς πάσχοντες καθώς τους προσφέρει τη δυνατότητα να καταπολεμήσουν μια για πάντα τις ημικρανίες ή τουλάχιστον να μειώσουν αισθητά την ένταση και τη συχνότητά τους.
