Οι περισσότεροι άνθρωποι όταν ακούν τη λέξη “botox” φαντάζονται συνήθως γεμάτα χείλη, τσιτωμένα μέτωπα και απαλά μάγουλα. Εν ολίγοις, σκέφτονται την αισθητική χειρουργική. Αυτό που δεν ξέρει ο περισσότερος κόσμος, είναι ότι το botox ή αλλιώς βοτουλινική τοξίνη τύπου Α, είναι μια φυσική πρωτεΐνη, η οποία χρησιμοποιείται από τους γιατρούς από το 1950 για να θεραπεύσει μια σειρά νευρολογικών και μυϊκών παθήσεων.
Πως λειτουργεί η βοτουλινική τοξίνη;
Η ενεργή αρχή της βοτουλινικής τοξίνης είναι το ίδιο απλή όσο και αποτελεσματική. Χορηγείται με ένεση σε μικρές δόσεις στους μύες εκείνου του μέρους του σώματος που παρουσιάζει το πρόβλημα ενώ χρησιμοποιείται και για τη θεραπεία επώδυνων μυϊκών σπασμών. Επιπλέον, συμβάλλει και στην καταπολέμηση της γήρανσης. Τη δεκαετία του ΄50, ερευνητές ανακάλυψαν ότι η ένεση σε μικρές ποσότητες βοτουλινικής τοξίνης τύπου Α στους υπερδραστήριους μύες μείωσαν τη δραστηριότητα του μυός μπλοκάροντας την απελευθέρωση ακετυλοχολίνης στο σημείο της νευρομυϊκής σύνδεσης. Αυτό είχε ως αποτέλεσμα ο μυς να αδυνατεί να συσταλεί και να παραλύσει για μια περίοδο τεσσάρων με έξι μηνών.
Σε τι χρησιμοποιείται η βοτουλινική τοξίνη;
Παγκοσμίως η βοτουλινική τοξίνη τύπου Α χρησιμοποιείται για τη θεραπεία περίπου 20 παθήσεων, μεταξύ των οποίων και πολλές παθήσεις οι οποίες είναι εξουθενωτικές για όσους τις βιώνουν:
- «Βλεφαρόσπασμος», ή αλλιώς «σπασμός των βλεφάρων»: ακούσιο σπασμωδικό ανοιγοκλείσιμο των ματιών
- «Ημισπασμός προσώπου»: ακούσιος σπασμός των μυών της μιας πλευράς του προσώπου, ο οποίος συνοδεύεται με ακούσιες μυϊκές συσπάσεις.
- «Βρεφική εγκεφαλική πάρεση»: ακατάσχετοι, επώδυνοι μυϊκοί σπασμοί στα παιδιά, τα οποία μπορεί να έχουν ως αποτέλεσμα εγκεφαλική βλάβη κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης ή της γέννας, παράδειγμα αυτού είναι η «στρεβλοποδία» η οποία προκαλείται από σπασμούς των γαστροκνημίων μυών.
- Ακατάσχετοι μυϊκοί σπασμοί στον καρπό και στο χέρι σε ασθενείς που έχουν πάθει εγκεφαλικό.
- «Πρωτογενής υπερίδρωση» ή αφύσικη, υπερβολική εφίδρωση.
Ο ρόλος της βοτουλινικής τοξίνης στη διαχείριση της ημικρανίας
Η θεραπεία της ημικρανίας με βοτουλινική τοξίνη (γνωστή ως botox) έχει γίνει αντικείμενο μιας σειράς κλινικών μελετών1,2,3,4 παγκοσμίως. Εδώ και αρκετά χρόνια, η προσέγγιση αυτή θεωρείται στις ΗΠΑ ως καθιερωμένη μέθοδος αντιμετώπισης της ημικρανίας ενώ η δημοτικότητά της αυξάνεται και στις ευρωπαϊκές χώρες.
Η παράλυση μυών στο μέτωπο και στην περιοχή του κεφαλιού με βοτουλινική τοξίνη μπορεί να προσφέρει ανακούφιση από τα συμπτώματα της ημικρανίας. Ωστόσο η ανακούφιση αυτή είναι μόνο προσωρινή και η θεραπεία πρέπει να επαναλαμβάνεται μια φορά κάθε τρείς μήνες για να έχει διαρκές αποτέλεσμα.
Προς το τέλος της περιόδου των τριών μηνών, ο ασθενής θα αρχίσει να νιώθει και πάλι κάποια συμπτώματα της ημικρανίας και θα παρατηρήσει την επανεμφάνιση των ρυτίδων έκφρασης στην περιοχή πάνω από τα φρύδια.
Η χρήση βοτουλινικής τοξίνης αποτελεί ένδειξη για την επέμβαση της ημικρανίας
Το τεστ βοτουλινικής τοξίνης αναπαριστά με επιτυχία το μακροπρόθεσμο αποτέλεσμα της χειρουργικής επέμβασης και γι’ αυτό το λόγο καθορίζει το κατά πόσο ο ασθενής μπορεί να προβεί στη χειρουργική επέμβαση ή όχι. Ο γιατρός κάνει ένεση με βοτουλινική τοξίνη τύπου Α σε ένα ή περισσότερα από τα σημεία ερεθισμού στην περιοχή πάνω από τα φρύδια. Αυτό έχει ως αποτέλεσμα την παράλυση των σφιγκτήρων μυών για μια περίοδο τριών περίπου μηνών. Στο διάστημα αυτό, ο μυς χαλαρώνει και ως εκ τούτου δεν ταράσσει το τρίδυμο νεύρο. Συνεπώς, αποτρέπεται η σειρά γεγονότων, η οποία προκαλεί τις κρίσεις ημικρανίας.
- Αν οι κρίσεις ημικρανίας δεν είναι τόσο συχνές και τόσο έντονες κατά τη διάρκεια αυτής της περιόδου, οι πιθανότητες η επέμβαση να είναι επιτυχής είναι περισσότερες.
- Η αξιοπιστία του τεστ βοτουλινικής τοξίνης, ως δείκτης της επιτυχημένης έκβασης της επέμβασης, υποστηρίζεται σε πολλές διεθνείς μελέτες1.
- Προκειμένου να παρακολουθήσουμε κατά πόσο ήταν επιτυχημένο το τεστ βοτουλινικής τοξίνης, ζητείται από τον ασθενή να σημειώνει τα συμπτώματα της ημικρανίας του σε ένα ημερολόγιο ημικρανίας για μια περίοδο οκτώ εβδομάδων. Αν τα συμπτώματα της ημικρανίας δεν έχουν την ίδια συχνότητα και ένταση κατά την περίοδο αυτή, αυξάνονται οι πιθανότητες να είναι επιτυχής αυτή η επέμβαση.
Πότε δεν θα έπρεπε να γίνεται το τεστ βοτουλινικής τοξίνης;
Οι ποσότητες βοτουλινικής τοξίνης τύπου Α, οι οποίες χρησιμοποιούνται στη θεραπεία κατά της ημικρανίας, είναι τόσο μηδαμινές που τα ενεργά στοιχεία στοχεύουν σε μια μικρή περιοχή στο σημείο της ένεσης. Μάλιστα, η βοτουλινική τοξίνη δεν μπορεί να ανιχνευτεί στο σώμα ενώ δεν υπάρχουν αναφορές για αντενδείξεις με άλλη φαρμακευτική αγωγή.
Σε κάθε περίπτωση, το τεστ βοτουλινικής τοξίνης δεν θα έπρεπε να γίνεται σε γυναίκες που είναι σε ενδιαφέρουσα, που θηλάζουν ή που υποφέρουν από οξεία ακμή.
