Οι ειδικοί προειδοποιούν ότι κινδυνεύουμε από μια πρωτοφανή μαζική εξαφάνιση των θαλάσσιων ειδών η οποία θα επηρεάσει άμεσα την ανθρωπότητα και ζητούν τη λήψη μέτρων για την αποτροπή της. Ωκεανολόγοι και επιστήμονες όλων των ειδικοτήτων που μελετούν τη θάλασσα συγκεντρώθηκαν για πρώτη φορά και αντιπαρέβαλαν τα στοιχεία τους στο πλαίσιο ενός πάνελ που διοργανώθηκε από το Διεθνές Πρόγραμμα για την Κατάσταση του Ωκεανού (International Programme on the State of the Ocean – IPSO). Το γενικό συμπέρασμα είναι ότι οι θάλασσες κινδυνεύουν με τρόπο και σε βαθμό που ως τώρα δεν είχαμε συνειδητοποιήσει.
«Τα ευρήματα είναι σοκαριστικά» δήλωσε μιλώντας στο BBC ο Αλεξ Ρότζερς, καθηγητής της Βιολογίας Διατήρησης στο Πανεπιστήμιο της Οξφόρδης και επιστημονικός διευθυντής του IPSO. «Καθώς εξετάσαμε για πρώτη φορά σωρευτικά την επίδραση των όσων κάνει η ανθρωπότητα στους ωκεανούς οι επιπτώσεις εμφανίστηκαν πολύ χειρότερες από ό,τι πιστεύαμε όταν κάναμε μεμονωμένες αναλύσεις». «Καθήσαμε όλοι μαζί και συζητήσαμε σχετικά με τις παρατηρήσεις μας. Καταλήξαμε σε μια εικόνα που δείχνει ότι σχεδόν όλοι βλέπουμε αλλαγές να συντελούνται ταχύτερα από ό,τι νομίζαμε ή με τρόπους που δεν περιμέναμε να δούμε για εκατοντάδες χρόνια ακόμη».
Στις αλλαγές που συντελούνται με ταχύτερο ρυθμό περιλαμβάνονται το λιώσιμο των πάγων στην Αρκτική και την Ανταρκτική, η άνοδος της στάθμης της θάλασσας και η απελευθέρωση μεθανίου που ήταν παγιδευμένο στον βυθό. Αυτό όμως το οποίο οι ειδικοί δεν είχαν υπολογίσει και θεωρούν τελικά πιο ανησυχητικό είναι το πώς οι διάφοροι παράγοντες «συνεργάζονται» για να δημιουργήσουν πιο έντονα προβλήματα ή να επιταχύνουν τον ρυθμό άλλων απειλώντας τη θαλάσσια ζωή.
Ορισμένοι ρυπαντές για παράδειγμα, κολλάνε στην επιφάνεια των μικροσκοπικών σωματιδίων από πλαστικό που σήμερα, εξαιτίας της ανθρώπινης δραστηριότητας, βρίσκονται πλέον σε μεγάλες ποσότητες στον βυθό των ωκεανών. Με τον συγκεκριμένο τρόπο οι ρυπαντές φθάνουν ακόμη και στα ψάρια που ζουν σε μεγάλα βάθη, τα οποία υπό άλλες συνθήκες δεν θα απειλούνταν από αυτούς. Τα σωματίδια από πλαστικό ευνοούν παράλληλα τη μεταφορά φυκών αυξάνοντας την πιθανότητα υψηλών συγκεντρώσεων τοξικών φυκών. Η εμφάνιση τοξικών φυκών ενισχύεται επίσης από τη ρύπανση που προκαλεί στις θάλασσες η γεωργία με τη χρήση των λιπασμάτων.
Επί πλέον, σε συνδυασμό μεταξύ τους, η οξείδωση και η άνοδος της θερμοκρασίας των νερών, η κατά τόπους ρύπανση και η υπεραλίευση αυξάνουν τον κίνδυνο για τους κοραλλιογενείς υφάλους. Με βάση τις νέες εκτιμήσεις το ένα τρίτο των κοραλλιογενών υφάλων παγκοσμίως απειλείται σοβαρά.
Εξαφάνιση ειδών
Ο πλανήτης έχει ως τώρα γνωρίσει πέντε μαζικές εξαφανίσεις των ειδών του και κάποιοι έχουν προειδοποιήσει ότι οι παρούσες δραστηριότητες των ανθρώπων τον οδηγούν ολοταχώς στην έκτη. Τουλάχιστον σε ό,τι αφορά τη θάλασσα, οι ειδικοί φαίνονται να συμφωνούν.
Η έκθεση του IPSO η οποία θα παρουσιαστεί τις επόμενες ημέρες στην έδρα του Οργανισμού Ηνωμένων Εθνών στη Νέα Υόρκη, τονίζει ότι είναι πολύ νωρίς ώστε να βγάλουμε οριστικό συμπέρασμα. Υπογραμμίζει ωστόσο ότι μια μαζική εξαφάνιση είναι πολύ πιθανόν να επέλθει, και μάλιστα σε ρυθμό πολύ ταχύτερο από τις προηγούμενες.
Όπως σημειώνεται, οι προηγούμενες μαζικές εξαφανίσεις ειδών είχαν όλες συνδεθεί με τάσεις που παρατηρούνται και τώρα _ κυρίως τη διαταραχή του κύκλου του άνθρακα σε συνδυασμό με την οξείδωση και την υποξία (την έλλειψη οξυγόνου) του νερού.
Τα επίπεδα του διοξειδίου του άνθρακα που απορροφώνται από τους ωκεανούς, επισημαίνεται, είναι ήδη πολύ μεγαλύτερα από ό,τι κατά την περίοδο της μεγάλης εξαφάνισης των θαλασσίων ειδών πριν από 55 εκατομμύρια χρόνια.
Οι ειδικοί προτείνουν την άμεση παύση της εντατικής αλιείας ως τη θέσπιση σχετικών κανόνων, τη χαρτογράφηση και δραστική μείωση των ρυπογόνων παραγόντων, συμπεριλαμβανομένων των πλαστικών, των λιπασμάτων και των αποβλήτων, καθώς και τη λήψη μέτρων για τη μείωση των εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου.
