Οι κεφαλαλγίες, όπως αποκαλούνται επιστημονικά οι πονοκέφαλοι, είναι η πιο συνηθισμένη αιτία για την οποία απευθυνόμαστε στον γιατρό. Αν και οι παράγοντες που μπορεί να τις πυροδοτήσουν είναι πολλοί, σχεδόν όλες οφείλονται σε διαταραχή της ηλεκτρικής δραστηριότητας στον εγκέφαλο. Όπως εξηγεί ο δρ Γκιλ Έλρινγκτον, νευρολόγος στο Νοσοκομειακό Κέντρο Barts and The London, οι κεφαλαλγίες εκδηλώνονται όταν ενεργοποιείται λανθασμένα ένα ηλεκτρικό κύκλωμα στο πίσω μέρος του εγκεφάλου που λέγεται τριδυμοαυεχνικό νευρομυϊκό σύμπλεγμα – «είναι σαν να χτυπάει η πυρανίχνευση, δίχως να υπάρχει φωτιά», λέει παραστατικά.
Παρ’ ότι ο πόνος υποδηλώνει κάτι σοβαρό σε λιγότερο από το 1% των περιπτώσεων, ο δρ Έλρινγκτον τονίζει πως είναι σημαντικό να απευθυνόμαστε αμέσως στον γιατρό εάν εμφανιστεί απότομα και είναι πολύ δυνατός ή εάν συνοδεύεται από πυρετό ή αίσθημα υπνηλίας ή άλλου νευρολογικού προβλήματος, όπως η απώλεια μνήμης ή η αδυναμία στην μία πλευρά του σώματος.
Στον γιατρό πρέπει επίσης να απευθυνόμαστε εάν παρατηρήσουμε την οποιαδήποτε δραματική αλλαγή στον πόνο, σε σύγκριση με ό,τι νιώθαμε έως τώρα.
Αν και όλοι ξέρουμε πως μπορεί να παρουσιάσουμε πονοκέφαλο αν πιούμε πολύ, κοιμηθούμε λίγο ή αναπτύξουμε έντονο στρες, υπάρχουν ορισμένοι εκλυτικοί παράγοντες που δύσκολα θα σκεφτόμασταν ως πιθανούς ενόχους. Να μερικοί από τους πιο απρόσμενους.
* Λούσιμο στο κομμωτήριο. Το τέντωμα προς τα πίσω που κάνουμε στον αυχένα μας όταν λουζόμαστε στο κομμωτήριο, διεγείρει ένα από τα νεύρα που ενεργοποιούν το τριδυμοαυχενικό σύμπλεγμα, εξηγεί ο νευρολόγος δρ Μάικλ Γκρος, κλινικός διευθυντής στο Νοσοκομείο Clementine Churchill στο Μίντλσεξ. Ο πόνος μπορεί να εκδηλωθεί μια-δυο μέρες αργότερα, γι’ αυτό και συχνά δεν αντιλαμβανόμαστε ότι σχετίζεται με το κομμωτήριο.
* Βήχας. Αν και όλοι ξέρουμε πως ο βήχας μπορεί να επιδεινώσει τον πονοκέφαλο, υπάρχει και ένας πονοκέφαλος που προκαλείται από τον βήχα – και από άλλα είδη που αυξάνουν την πίεση στον εγκέφαλο, όπως το φτάρνισμα, το φύσημα της μύτης ή το σκύψιμο. Υπολογίζεται ότι το 1% των πονοκεφάλων οφείλονται σε τέτοια αίτια, με τους άντρες να προσβάλλονται συχνότερα από αυτούς. Στο 10% των περιπτώσεων, η βαθύτερη αιτία είναι μια υποκείμενη διαταραχή, κατά τον δρα Έλρινγκτον.
* Τζόγγινκ. Οι έντονες φυσικές δραστηριότητες που προκαλούν διαστολή στα αιμοφόρα αγγεία του κεφαλιού, του αυχένα και του κρανίου, μπορεί να προκαλέσουν πονοκέφαλο, ο οποίος συνήθως εκδηλώνεται μέσα σε δευτερόλεπτα από την έναρξή τους και μπορεί να παρουσιαστεί οπουδήποτε στο κεφάλι. Ο πόνος αυτός συνήθως παρουσιάζεται σε άτομα επιρρεπή στην ημικρανία. Σε τέτοιες περιπτώσεις, μία λύση είναι αλλαγή της άσκησης – κολύμπι αντί για τρέξιμο, λ.χ. – ή λήψη παυσίπονου μισή ώρα πριν την έναρξη της άσκησης. Σε εξαιρετικά σπάνιες περιπτώσεις ο πόνος οφείλεται σε σοβαρά προβλήματα, όπως ένας όγκος ή ανεύρυσμα.
* Αγχώδης προσωπικότητα. Τα άτομα με αγχώδη προσωπικότητα ή χαμηλή αυτοεκτίμηση είναι πιθανότερο να εκδηλώσουν πονοκεφάλους σαν ημικρανίες, σύμφωνα με μελέτη του Κέντρου Κεφαλαλγίας στο Πανεπιστήμιο του Τουρίνο, στην Ιταλία.
* Σάντουιτς με ζαμπόν. Ορισμένες ουσίες και συντηρητικά (όπως η τυραμίνη και τα νιτρώδη) των επεξεργασμένων κρεάτων φαίνεται ότι διεγείρουν τη ροή αίματος στον εγκέφαλο, ενεργοποιώντας το ηλεκτρικό σύμπλεγμα του πονοκεφάλου. Άλλες πηγές τυραμίνης είναι τα τυριά μακράς ωρίμανσης (από το τσένταρ και τη μοτσαρέλα, μέχρι την παρμεζάνα, το μπρι και το ελβετικό τυρί), τα αλλαντικά, τα αποξηραμένα ψάρια, η σοκολάτα και ορισμένα φρούτα όπως ο ανανάς, το ώριμο αβοκάντο και η μπανάνα.
* Αλογοουρά. Το σφικτό δέσιμο των μαλλιών προς τα πίσω μπορεί να προκαλέσει έντονο πονοκέφαλο, συνήθως δύο ώρες αργότερα, επειδή καταπονεί τον συνδετικό ιστό στο κρανίο. Την ίδια συνέπεια μπορεί να έχει και οτιδήποτε σφίγγει πολύ το κεφάλι, όπως μια μπαντάνα.
* Σεξ. Υπάρχει μια μορφή πονοκεφάλου που αποκαλείται συνουσιαστική κεφαλαλγία και εκδηλώνεται λίγο πριν ή στη διάρκεια του οργασμού, κατά τον δρα Έλρινγκτον. Μελέτες στην Κλινική Νευρολογίας της πόλης Riiskov, στη Δανία, έδειξαν πως αυτός ο πονοκέφαλος, που είναι ημικρανικός, μπορεί να προσβάλλει έως το 1,3% του πληθυσμού – με τους άντρες να τον παρουσιάζουν συνηθέστερα από τις γυναίκες και τον πόνο να αναπτύσσεται στο πίσω μέρος του κεφαλιού. Η κεφαλαλγία αυτή είναι πιθανότερη στις ευκαιριακές σχέσεις παρά στις μόνιμες.
* Καυτό ντους. Το καυτό ντους και λούσιμο το πρωί μπορεί να προκαλέσει πονοκέφαλο, εξαιτίας των μεταβολών που προκαλεί στην αρτηριακή πίεση. Ο πόνος σπανίως διαρκεί επί περισσότερο από 5 λεπτά. Πονοκέφαλο μπορεί να προκαλέσει και το ψύχος – όπως όταν κολυμπάει κανείς σε παγωμένο νερό ή τρώει παγωτό.
* Κάπνισμα. Μελέτη του Πανεπιστημίου της Salamanca, στην Ισπανία, έδειξε πως το κάπνισμα μπορεί να ενεργοποιήσει μια ημικρανική κρίση, ενώ σε επτά στους δέκα πάσχοντες επιδεινώνει την ημικρανία.
* Ζέστη. Επιστήμονες από το Ιατρικό Κέντρο Beth Israel Deaconess, στη Βοστώνη, πραγματοποίησαν μελέτη με 7.000 εθελοντές που έδειξε πως τα κρούσματα πονοκεφάλου αυξάνονται κατ’ αναλογία με την περιβαλλοντική θερμοκρασία.
