Ποιες τροφές περιέχουν συνένζυμο Q10

Οι σαρδέλες περιέχουν 6,4 mg σε συνένζυμο Q10 ανά 100 γρ.

Το συνένζυμο Q10 (Coenzyme Q10 ή CoQ10) ή αλλιώς ή ουμπικινόνη είναι ένα λιπίδιο που συναντάται σε όλα τα ανθρώπινα κύτταρα και είναι απαραίτητο για την παραγωγή ενέργειας στα μιτοχόνδρια. Χωρίς συνένζυμο Q10, δεν υπάρχει ενέργεια.

Ονομάζεται συνένζυμο, επειδή το χρειάζεται ο οργανισμός για να φτιάξει άλλα τρία τουλάχιστον ένζυμα, έργο των οποίων είναι να μετατρέπουν τη γλυκόζη και το οξυγόνο σε ενέργεια. Το συνένζυμο Q10 παράγεται φυσιολογικά στο ανθρώπινο σώμα. Η βιοσύνθεση του προέρχεται από το αμινοξύ τυροσίνη και είναι μια σύνθετη διαδικασία που απαιτεί τη συμβολή τουλάχιστον 8 γνωστών βιταμινών (κυρίως του συμπλέγματος Β) και αρκετών ιχνοστοιχείων.

Όμως, η παραγωγή του συνένζυμου Q10 μειώνεται με την ηλικία ή με τη λήψη ορισμένων φαρμάκων, π.χ. όταν κάποιος λαμβάνει στατίνες (η πτώση της παραγωγής της αρχίζει από την ηλικία των 20 ετών). Για το λόγο αυτό συχνά άτομα άνω των 50 ετών εμφανίζουν χαμηλά επίπεδα σε συνένζυμο Q10. Έτσι καλό είναι να καταναλώνει κανείς κάποιες τροφές που το περιέχουν.

Δίνει ενέργεια

Επειδή το συνένζυμο Q10 χρειάζεται για την παραγωγή ενέργειας, από το 1960, άρχισε να χρησιμοποιείται στην Ιαπωνία για την θεραπεία της συμφορητικής καρδιακής ανεπάρκειας –μια ασθένεια κατά την οποία η καρδιά έχει χάσει την ενέργειά της– και μέχρι το 1980 είχε γίνει ένα από τα πέντε φάρμακα με τις υψηλότερες πωλήσεις στην Ιαπωνία.

Η καρδιακή ανεπάρκεια έχει χαρακτηριστεί ως ασθένεια έλλειψης σε συνένζυμο Q10. Σε μια μελέτη, το 87% από τους 126 ασθενείς με καρδιακή ανεπάρκεια έδειξαν αξιοσημείωτη βελτίωση ύστερα από καθημερινή λήψη 100 mg σε συνένζυμο Q10 χωρίς να παρατηρηθεί κάποια παρενέργεια.

Η ικανότητα της καρδιάς να τροφοδοτεί με αίμα το σώμα εξαρτάται κατά πολύ από το συνένζυμο Q10. Οι καρδιακοί μύες περιέχουν δύο φορές περισσότερο αυτό το συστατικό από οποιοδήποτε άλλο όργανο ή ιστό του σώματος. Άνθρωποι που έχουν καρδιακή ανεπάρκεια παράγουν περίπου 25% λιγότερο συνένζυμο Q10 από ότι οι υγιείς άνθρωποι.

Μια από τις παρενέργειες των στατινών, των φαρμάκων που συνταγογραφούνται για τη μείωση της χοληστερίνης, είναι ότι εμποδίζουν τη φυσική ικανότητα του σώματος να παράγει συνένζυμο Q10. Γι’ αυτό οι στατίνες περιέχουν και συνένζυμο Q10 κάτι όμως που ο ασθενής κατά κανόνα δεν το γνωρίζει.

Αντιοξειδωτικό

Επίσης το  συνένζυμο Q10 είναι ένα ισχυρό αντιοξειδωτικό και μπορεί να προστατέψει το σώμα από την καταστροφική δράση των ελευθέρων ριζών. Είναι ένα λιποδιαλυτό συστατικό και δρα ως αντιοξειδωτικό εμποδίζοντας τη διαδικασία που ονομάζεται υπεροξείδωση των λιπιδίων, εμποδίζει δηλαδή την οξείδωση των λιπών.

Μερικοί ερευνητές πιστεύουν ότι το συνένζυμο Q10 εμποδίζει την οξείδωση της LDL χοληστερόλης (της κακής χοληστερίνης) πολύ πιο αποτελεσματικά από τη βιταμίνη Ε. Αυτό έχει μεγάλη σημασία διότι όπως είναι γνωστό η οξειδωμένη χοληστερόλη ειναι αυτή που κυρίως αποτελεί κίνδυνο για έμφραγμα, και όχι η «φυσιολογική» χοληστερόλη. Επίσης ορισμένες μελέτες έχουν δείξει  ότι το συνένζυμο Q10 μειώνει τις αρρυθμίες της καρδιάς. Άλλες μελέτες επιβεβαιώνουν ότι δόσεις των 60-100mg σε συνένζυμο Q10 καθημερινά μειώνουν την πίεση του αίματος και βοηθούν στη μείωση του υψηλού σακχάρου του αίματος μέσα σε έξι μήνες.

Το συνένζυμο Q10 επειδή αφενός είναι ένα αντιοξειδωτικό και αφετέρου επειδή βοηθά να μετατραπεί η τροφή σε ενέργεια, είναι ένας μαχητής της κόπωσης. Είναι ιδιαίτερα χρήσιμο για αθλητές όπως μαραθωνοδρόμους που κάνουν παρατεταμένη αεροβική δραστηριότητα. Αυτή η δραστηριότητα γεννά ελεύθερες ρίζες ικανές να βλάψουν τα μιτοχόνδρια μέσα στα κύτταρα. Είναι εκεί που το συνένζυμο Q10 ασκεί πολύ από την προστατευτική του δράση. συνένζυμο Q10 είναι πολύ χρήσιμο για το σύνδρομο της χρόνιας κόπωσης. Σε ένα πείραμα που έγινε στο Ινστιτούτο Τεχνολογίας της Καλιφόρνιας διαπιστώθηκε ότι ποντίκια στα οποία δινόταν συνένζυμο Q10 απέκτησαν εμφάνιση και ενεργητικότητα νεαρών ποντικών, έμειναν πιο ενεργά στη γεροντική ηλικία και έζησαν περισσότερο από τα ποντίκια στα οποία δεν έδιναν συνένζυμο Q10.

Στη διατροφή

Το συνένζυμο Q10 είναι ευρέως διαδεδομένο στη φύση, και μπορούμε να το βρούμε σε πολλές φυτικές και ζωικές τροφές, ενώ σε κάποια μορφή του συντίθεται και στα κύτταρα μας (για το λόγο αυτό δεν ανήκει στις βιταμίνες κατά τον κλασσικό τους ορισμό, αν και συχνά το κατατάσσουν σε αυτές). Έτσι τα επίπεδα του συνενζύμου στον οργανισμό εξαρτάται από την ποσότητα που θα προσλάβουμε εξωγενώς, μέσα από τη διατροφή ή τα συμπληρώματα που το περιέχουν.

Το συνένζυμο Q10 βρίσκεται σε διάφορες τροφές όπως είναι η σόγια, λιπαρά ψάρια όπως οι σαρδέλες, σκουμπρί, μοσχάρι, χοιρινό και κοτόπουλο, ξηροί καρποί (όπως τα αμύγδαλα, τα φιστίκια και τα καρύδια), το σουσάμι, έλαια όπως το βαμβακέλαιο, το σογιέλαιο και το ελαιόλαδο, λαχανικά όπως το μπρόκολο, το σπανάκι, το κουνουπίδι και το λάχανο, και φρούτα. Παρακάτω δίνεται ενδεικτικός πίνακας με κάποιες από τις πλουσιότερες πηγές:

Δυστυχώς όμως δεν μπορούμε να προσλάβουμε μεγάλη ποσότητα από το συνένζυμο Q10 από τις τροφές. Θα πρέπει να φάμε για παράδειγμα ένα κιλό φιστίκια, για να πάρουμε 30 mg, την μικρότερη δόση που χρειαζόμαστε καθημερινά. Πολλοί θεωρούν ότι η απαιτούμενη ημερήσια δοσολογία, που είναι περίπου 400 mg. Όσο μεγαλώνουμε, ο οργανισμός μας κατασκευάζει όλο και μικρότερη ποσότητα σε συνένζυμο Q10.

Η ιστορία του

Το συνένζυμο Q10 ανακαλύφτηκε για πρώτη φορά το 1957 στις ΗΠΑ, στα μιτοχόνδρια ενός βοδιού. Μία χρονιά μετά, το 1958 προσδιορίστηκε η χημική δομή του, ενώ στη δεκαετία του 1970 Ιάπωνες επιστήμονες προσπάθησαν να παράγουν μαζικά “καθαρό” συνένζυμο Q10, για να χρησιμοποιηθεί σε κλινικές μελέτες.

Το 1978 ο Peter Mitchell πήρε το βραβείο Νόμπελ για τη συμμετοχή του στην κατανόηση της βιολογικής μεταφοράς ενέργειας και το ρόλο του συνενζύμου σε αυτό.

Στη δεκαετία του 1980 υπήρξε μια αύξηση στον αριθμό αλλά και το μέγεθος των κλινικών μελετών, ενώ βρέθηκε και η αντιοξειδωτική δράση του. Από το 1957 μέχρι το 1988 τουλάχιστον 2.300 μελέτες έγιναν σχετικά με το Q10, κάτι που δείχνει το μεγάλο ενδιαφέρον για την ουσία αυτή.

Το συνένζυμο Q10 ή ουμπικινόνη (Ubiquinone, δηλαδή Ubiquitous quinine,  σημαίνει η πανταχού παρούσα κινόνη που υπάρχει σε κάθε κύτταρο)