Ο ίλιγγος μαζί με τον πονοκέφαλο είναι από τα πλέον συνηθισμένα νευρολογικά συμπτώματα. Ο ίλιγγος, μάλιστα, επειδή προσβάλει σε μεγαλύτερο ποσοστό τις πιο προχωρημένες ηλικίες, παρουσιάζεται σαν κυρίαρχο σύμπτωμα και σε πληθώρα άλλων παθολογικών περιστατικών, όπως καρδιαγγειακά νοσήματα.
Ως ίλιγγος ορίζεται η ψευδαίσθηση της κίνησης του ασθενή που εκδηλώνεται ως περιστροφή του σώματος, με ώθηση ή αιώρηση προς τα πλάγια, εμπρός ή πίσω και με τάση για πτώση. Τα συμπτώματα αυτά είναι ψευδή και τις περισσότερες φορές παρότι είναι ιδιαίτερα ενοχλητικά δεν είναι επικίνδυνα.
Δεν πρέπει να συγχέεται ο ίλιγγος με το αίσθημα της ζάλης που εμφανίζεται με την μορφή με την λιποθυμίας, πτώσης στο κενό, διαταραχής της όρασης, ορθοστατικής υπότασης, κρίσεων πανικού ή ακόμα και απώλεια συνείδησης.
Ο ίλιγγος είναι κατά μεγάλο ποσοστό λαβυρινθικής αιτιολογίας. Στον ανθρώπινο οργανισμό υπάρχουν δύο όργανα ισορροπίας, οι λαβύρινθοι, οι οποίοι είναι τοποθετημένοι σε κάθε αυτί και στέλνουν πληροφορίες στα κέντρα ισορροπίας του εγκέφαλου. Οι πληροφορίες αυτές είναι βασικές για την διατήρηση της ισορροπίας του σώματος και κάθε φορά που κάποιος από τους δύο λαβύρινθους ερεθίζεται ή παρουσιάζει έκπτωση της λειτουργίας του , επέρχεται διαταραχή της ισορροπίας των ερεθισμάτων που στέλνονται στον φλοιό του εγκεφάλου, ο οποίος τα ερμηνεύει ως κίνηση και το αποτέλεσμα είναι αίσθημα ζάλης, περιστροφής, αστάθεια στη βάδιση, απώλεια στήριξης, με την συνοδεία πιθανότατα ναυτίας και εμέτων.
Συνήθως σ’ ένα ποσοστό 80% ο ίλιγγος οφείλεται σε ενδολαβυρινθικές βλάβες ή σε βλάβες της αιθουσαίας οδού, ενώ σ’ ‘ένα μικρότερο ποσοστό οφείλεται σε βλάβες του κεντρικού νευρικού συστήματος (σκλήρυνση κατά πλάκας, αγγειακά εμφράγματα ή αιμορραγίες του εγκεφάλου, όγκοι, αποστήματα εγκεφάλου, παρεγκεφαλίδας κ.α.), ψυχογενή αίτια, παρενέργειες από φάρμακα, ορθοστατική υπόταση, υπογλυκαιμία κ.α.
Που οφείλεται ο ίλιγγος
Τα αίτια του ιλίγγου περιφερικής αιτιολογίας περιλαμβάνουν:
- Αιθουσαία νευρωνίτιδα. Χαρακτηρίζεται από έντονο ίλιγγο, και εμέτους, εισβάλει απότομα και διαρκεί από λίγες μέρες έως τρεις εβδομάδες. Οποιαδήποτε κίνηση της κεφαλής επιδεινώνει στην αρχή τα συμπτώματα και γι’ αυτό ο ασθενής αποφεύγει οποιαδήποτε κίνηση. Ο άρρωστος συχνά πάσχει ή αναρρώνει από μία ιογενή λοίμωξη και γι’ αυτό πιθανολογείται ως αιτία ιογενή λοίμωξη που προσβάλει το αιθουσαίο νεύρο.
- Νόσος του Meniere. Ονομάζεται και ενδολεμφικός ύδρωπας λόγω της αυξήσεως της πιέσεως της ενδολέμφου του έσω ωτός και χαρακτηρίζεται από βαρηκοΐα, εμβοές και ίλιγγο. Η βαρηκοΐα παρουσιάζει διακυμάνσεις παρουσιάζοντας επιδείνωση κατά την διάρκεια των επεισοδίων και βελτίωση μετά το πέρας τους.
- Καλοήθης παροξυσμικός ίλιγγος θέσεως. Χαρακτηρίζεται από την εμφάνιση σύντομων επεισοδίων έντονου ιλίγγου όταν ο ασθενής λάβει μια συγκεκριμένη θέση. Η χαρακτηριστική θέση είναι η ύπτια με την κεφαλή στραμμένη προς τα πλάγια, ώστε ο πάσχων λαβύρινθος να είναι προς τα κάτω. Η θεραπεία περιλαμβάνει το χειρισμό του Epley που διενεργείται από έμπειρο ωτορινολαρυγγολόγο παρουσιάζοντας βελτίωση των συμπτωμάτων σε ποσοστό 90%
- Ακουστικό νευρίνωμα. Πρόκειται για ένα καλοήθη βραδέως αυξανόμενο όγκο που χαρακτηρίζεται από μονόπλευρη βαρηκοΐα, εμβοές και ίλιγγο. Η βαρηκοΐα είναι προοδευτική και αφορά στην αρχή κυρίως τις υψηλές συχνότητες
- Αμφοτερόπλευρη δυσλειτουργία λαβυρίνθων. Είναι μια σπάνια διαταραχή η οποία μπορεί να είναι κληρονομική ή επίκτητη
- Διάσειση του λαβυρίνθου. Προκαλείται μετά από κάκωση της κεφαλής και ο ασθενής μπορεί να παρουσιάσει ταυτόχρονα κυμαινόμενη βαρηκοΐα και εμβοές.
- Λαβυρινθίτιδα. Πρόκειται για φλεγμονή του λαβύρινθου (εσωτερικό του αυτιού) και συμβαίνει ως επιπλοκή μόλυνσης προκαλώντας δυσάρεστα αισθήματα ιλίγγων και ναυτίας.
Για να διαγνωστεί ο ίλιγγος απαιτείται αναλυτικό ιστορικό και νεοωτολογικό-ακοολογικό έλεγχο που θα συμπεριλαμβάνει και δοκιμασίες πρόκλησης ιλίγγου που τις περισσότερες φορές θα δώσουν στοιχεία για το σύστημα που έχει πάθει βλάβη: οπτικό, αιθουσαίο, παρεγκεφαλιδικό, σωματοαισθητικό. Στον κλινικό έλεγχο περιλαμβάνονται η εξέταση των αιθουσο-νωτιαίων και των αιθουσο-οφθαλμικών αντανακλαστικών και η δοκιμασία ιλίγγου θέσεως.
Η εξέταση της ακοής με τονική ακοομετρία, και τα προκλητά ακουστικά δυναμικά του εγκεφαλικού στελέχους μας δίνουν πληροφορίες για πιθανή βλάβη στον λαβύρινθο ή στην ακουστική οδό. Ο έλεγχος του οπισθίου λαβυρίνθου με θερμικούς διακλυσμούς, ταλαντευόμενο έδρανο και ηλεκτρονυσταγμογραφία μας κατευθύνει στην ανεύρεση του πάσχοντος λαβυρίνθου. Αξίζει να σημειωθεί ότι οι εξειδικευμένες αυτές εξετάσεις που γίνονται για τον ίλιγγο είναι αναγκαίες, διότι με αυτές θα αποκλειστούν παθήσεις με παρόμοια κλινική εικόνα.
Η δυναμική ισορροπομετρία σε συγκεκριμένες περιπτώσεις βοηθά στο διαχωρισμό των βλαβών των διαφόρων συστημάτων ισορροπίας. Οι εξετάσεις αυτές θα βοηθήσουν τον ασθενή στο να βρεθεί η αιτία και να του δοθεί έγκαιρα η κατάλληλη θεραπεία που θα βελτιώσει τα συμπτώματα του ιλίγγου σε μεγάλο βαθμό.
Η αντιμεπτώπιση
Η αντιμετώπιση του ιλίγγου γίνεται με την βοήθεια των φαρμάκων, ασκήσεων, ή σε σπάνιες περιπτώσεις με χειρουργική θεραπεία.
Τα φάρμακα χορηγούνται όταν ο ίλιγγος βρεθεί σε οξεία φάση και είναι συνήθως είναι τα αντιιστμινικά, τα αντιεμετικά και τα κατασταλτικά του λαβυρίνθου. Αυτά τα φάρμακα παρότι βελτιώνουν στην οξεία φάση τα συμπτώματα, στη χρόνια φάση τα επιδεινώνουν, επειδή εμποδίζουν το κεντρικό νευρικό σύστημα να αναπτύξει μηχανισμούς εξισορρόπησης της βλάβης γι’ αυτό σύμφωνα με την οδηγία του θεράποντος ιατρού θα πρέπει να διακόπτονται.
Τα συμπτώματα του ιλίγγου παρότι είναι έντονα, τις περισσότερες φορές δεν είναι επικίνδυνα και μπορούν να περιοριστούν με τη βοήθεια ειδικών ασκήσεων. Οι ασκήσεις έχουν σαν σκοπό να προκαλέσουν τα συμπτώματα και να βοηθήσουν τον εγκέφαλο στο αντισταθμίσει τις άνισες απαντήσεις από τους δύο λαβύρινθους, ‘’εκπαιδεύοντάς τον’’ να αγνοεί τα ερεθίσματα που προκαλούν ίλιγγο.
Οι ασκήσεις περιλαμβάνουν καθημερινή επανάληψη των κινήσεων του κεφαλιού και του σώματος που προκαλούν ίλιγγο με συνέπεια σιγά-σιγά το σύμπτωμα αυτό να φθίνει. Για να αρχίσει η αντιρρόπηση αποτελεσματικά οι ασκήσεις αυτές πρέπει να γίνονται κατά τακτά χρονικά διαστήματα και για ένα χρονικό διάστημα τουλάχιστον 3 μηνών.
Να σημειωθεί ότι αυτό που αναφέρεται ως «στομαχικός ίλιγγος», ουσιαστικά δεν υπάρχει. Ο στομαχικός ίλιγγος είναι στην πραγματικότητα για παρεξήγηση του φαινομένου της ναυτίας και του εμετού, τα οποία έχουν βεβαίως σχέσι με το πεπτικό σύστημα, αλλά δεν είναι τίποτα άλλο από νευροφυτικές εκδηλώσεις του αιθουσαίου συνδρόμου.
