Η ωκυτοκίνη (oxytocin) είναι μια από τις δύο σημαντικότερες ορμόνες της γαλουχίας μαζί με την προλακτίνη. Αρχικά ανακαλύφθηκε ότι παράγεται κατά τη διάρκεια του θηλασμού από τον υποθάλαμο του εγκεφάλου και δίνει το έναυσμα στη μητέρα να «κατεβάσει» γάλα. Σταδιακά, οι ερευνητές ανακάλυψαν και άλλες ενδιαφέρουσες δράσεις της ωκυτοκίνης οι οποίες δεν περιορίζονται μόνο στη γαλουχία. Η ωκυτοκίνη γεννά μια γλυκιά συναισθηματική ευεξία και ηρεμία που ενισχύει στο συναίσθημα της μητέρας για το μωρό δημιουργώντας αυτό που αποκαλείται «μητρικό φίλτρο». Επίσης, ενισχύει τα συναισθήματα που αναπτύσσονται σε έναν ερωτικό ή συγγενικό δεσμό.
Δεν παράγει μόνο ο εγκέφαλος της μητέρας ωκυτοκίνη αλλά και εγκέφαλος του πατέρα. Παραδόξως, ο άνδρας που μόλις έγινε μπαμπάς εκκρίνει κι αυτός τις δύο «θηλυκές» ορμόνες -ωκυτοκίνη και προλακτίνη- που είναι συνυφασμένες με τη γαλουχία. Μάλιστα, πολλοί άνδρες ομολογούν ότι ενώ γενικά ήταν μάλλον αδιάφοροι απέναντι στο θέμα της πατρότητας προτού γεννηθεί το παιδί τους, όταν γεννήθηκε και το κράτησαν στην αγκαλιά, κατακλύστηκαν από πρωτόγνωρα συναισθήματα. Αυτά τα συναισθήματα οφείλονται στην ωκυτοκίνη και την προλακτίνη.
Η ωκυτοκίνη εκκρίνεται επίσης, και στα δύο φύλα, όταν βρίσκονται σε τρυφερές καταστάσεις ή κάνουν σεξ. Και φαίνεται ότι η ωκυτοκίνη βρίσκεται κυρίαρχη σε όλες τις συμπεριφορές αγάπης των ανθρώπων. Αυτό ίσως εξηγεί γιατί το σεξ σε ορισμένα θηλαστικά αποτελεί ένα τρόπο σύσφιγξης των σχέσεων σε αντίθεση με άλλα ζώα που κάνουν αποκλειστικά περιστασιακό σεξ. Σε πολλούς δεν αρέσει η ιδέα ότι ο έρωτας, η αγάπη, η στοργή και πολλά άλλα συναισθήματα ενεργοποιούνται από χημικές ουσίες που εκκρίνονται σε συγκεκριμένες περιβαλλοντικές συνθήκες, αλλά φαίνεται πως έτσι ακριβώς συμβαίνει.
Η ορμόνη της αγάπης
Ο “έρωτας” για παράδειγμα είναι ένα σύνολο από πολύ διαφορετικά πράγματα που τον διαφοροποιούν ανάλογα με τις καταστάσεις και τους ανθρώπους που εμπλέκονται, και ανάλογα με τις ορμόνες που παράγονται. Η σεξουαλική επιθυμία, είναι ένα είδος έρωτα ενώ ένα άλλο είδος είναι το βαθύ και ήρεμο δέσιμο των δοκιμασμένων ζευγαριών. Πίσω από τις διάφορες εκδηλώσεις του έρωτα και της αγάπης κρύβονται μια διαφορετική ισορροπία χημικών ουσιών. Η τεστοστερόνη, για παράδειγμα, είναι υπεύθυνη για τον παράφορο έρωτα και τις σεξουαλικές φαντασιώσεις ενώ η ωκυτοκίνη για τον ήσυχο, ώριμο και πιστό έρωτα.
Η ωκυτοκίνη δεν παράγεται μόνο με το σεξ αλλά και με κάποια τεχνάσματα όπως είναι ζεστή ατμόσφαιρα με φωτισμό από κεριά και η απαλή μουσική. Και φαίνεται πως όταν σε μια σχέση χαθεί η τρυφερότητα και αρχίσει η αδιαφορία, η ωκυτοκίνη κυκλοφορεί σε μικρότερη συγκέντρωση στο αίμα, κάτι που μειώνει το δέσιμο. Ορισμένοι θεραπευτές προτείνουν ως «συνταγή» για τη διατήρηση ενός δεσμού τουλάχιστον δύο οργασμούς την εβδομάδα, ώστε οι δύο σύντροφοι να συνεχίσουν να είναι ”ζεστοί” και κοινωνικοί μεταξύ τους.
Αυτό όμως που έχει ενδιαφέρον είναι ότι η δράση της ωκυτοκίνης δεν είναι ανεξέλεγκτη αλλά περιορίζεται µόνο σε όσους έχουν κοινά χαρακτηριστικά. Πρόσφατα οι ερευνητές ανακάλυψαν πως το αίσθηµα εµπιστοσύνης που προκαλεί η ωκυτοκίνη επικεντρώνεται σε συγκεκριµένες οµάδες ατόµων που έχουν κοινά χαρακτηριστικά. Ενισχύει περισσότερο τα συναισθήµατα αφοσίωσης στους όµοιούς µας και φαίνεται ότι βοήθησε στο πέρασµα των αιώνων τον άνρθωπο να δηµιουργήσει οµάδες που είχαν κοινά χαρακτηριστικά προκειµένου να επιβιώσουν.
Ένα και μόνο γονίδιο
Η επίδραση της ωκυτοκίνης να κάνει τον άνθρωπο πιο ευγενικό και τρυφερό ίσως να οφείλεται σε ένα και μόνο γονίδιο. Ερευνητές, του Τμήματος Ψυχολογίας του πανεπιστημίου του Τορόντο έλεγξαν με ένα πείραμά τους κατά πόσο συγκεκριμένες γενετικές παραλλαγές ενός γονιδίου που ονομάζεται OXTR που ρυθμίζει τον υποδοχέα της ωκυτοκίνης επηρεάζουν την ανθρώπινη συμπεριφορά. Ζήτησαν από 116 εθελοντές να παρακολουθήσουν 23 ξεχωριστά ζευγάρια σε αντίστοιχα βίντεο διάρκειας 20 δευτερολέπτων, στα οποία ο ένας σύντροφος διηγούνταν στον άλλο μια προσωπική ιστορία. Οι εθελοντές έπρεπε να αξιολογήσουν πόσο ευγενικός και ζεστός φαινόταν ο σύντροφος που άκουγε την ιστορία. Η γενετική ανάλυση έδειξε ότι όσα από τα μέλη των 23 ζευγαριών είχαν την παραλλαγή GG του γονιδίου OXTR, φαίνονταν στους θεατές των βίντεο πιο τρυφεροί και ευγενικοί, σε σχέση με όσους είχαν μια άλλη γενετική παραλλαγή του. Τελικά κάποιοι άνθρωποι ίσως είναι πιο εύκολο να ερωτεύονται και να αγαπούν επειδή μπορούν να παράγουν μεγαλύτερη ποσότητα ωκυτοκίνης.
