Συνήθη μεγέθη πέτρας στα νεφρά
Η πέτρα στα νεφρά (νεφρολιθίαση) δημιουργείται από μεταλλικά άλατα που βρίσκονται στα ούρα.
Αυτά τα μεταλλικά άλατα όταν βρίσκονται σε υψηλή συγκέντρωση σχηματίζουν στερεές ουσίες (κρυσταλλοποιούνται και δημιουργούν άμμο) στις οποίες επικάθεται συνήθως και ασβέστιο. Τελικά οι στερεές ουσίες ενώνονται και δημιουργούν την πέτρα στα νεφρά.
Συνήθως στα ούρα υπάρχουν χημικές ουσίες που αποτρέπουν τον σχηματισμό της πέτρας αλλά σε μερικούς ανθρώπους δεν υπάρχει αυτή η προστασία. Ένας λόγος που εμφανίζεται η πέτρα είναι επειδή δεν υπάρχει αρκετό νερό για να κρατήσουν διαλυμένα τα μεταλλικά άλατα που βρίσκονται τα ούρα.
Η πέτρα μπορεί να προκαλέσει μόλυνση, βλάβη στα νεφρά ή ακόμη νεφρική ανεπάρκεια. Τα συμπτώματα, όταν η πέτρα γίνει μεγάλη είναι αφόρητος πόνος. Όσοι έχουν βιώσει πόνο από πέτρα στα νεφρά μιλούν για τον χειρότερο πόνο που μπορεί να υπάρξει. Ωστόσο μια μικρή πέτρα μπορεί να αποβληθεί από τον οργανισμός χωρίς να γίνει καν αντιληπτή.
Το μέγεθος μιας πέτρας ποικίλλει. Μικρές πέτρες (3-8 χιλιοστά ) εμφανίζονται συχνά στα νεφρά και την ουροδόχο κύστη αλλά . Μάλιστα, η λεγόμενη κοραλλιοειδής πέτρα, που μοιάζει με κοράλλι, μπορεί να «γεμίσει» ολόκληρο το νεφρό. Οι πέτρες εμφανίζονται κυρίως σε στις ηλικίες 20-40 ετών. Το πρόβλημα εντοπίζεται πιο συχνά στους άνδρες σε σχέση με τις γυναίκες. Οι ειδικοί εκτιμούν ότι περίπου ένας στους 10 άνδρες και μια στις 35 γυναίκες θα αποκτήσει πέτρα στα νεφρά κάποια στιγμή της ζωής τους αν και από μόνο το 1% θα χρειαστεί θεραπευτική αγωγή. Επίσης, πέτρες εμφανίζει περίπου το 2-3% των παιδιών.
Oρισμένες κληρονομικές παθήσεις ευνοούν την εμφάνιση πέτρας στα νεφρά. Η πιο συνηθισμένη είναι η κυστινουρία, δηλαδή η παρουσία κυστίνης (ενός αμινοξέος) στα ούρα. Αν λοιπόν ένας γονέας έχει αυτή την πάθηση, είναι πιθανό να αντιμετωπίσει και το παιδί του αντίστοιχα προβλήματα. Για άγνωστους λόγους το ποσοστό το πληθυσμού που σχηματίζει πέτρα στα νεφρά έχει αυξηθεί τις τελευταίες δεκαετίες.
Υπάρχουν πέτρες που σχηματίζονται στα νεφρά, παραμένουν εκεί και μεγαλώνουν. Αλλά μπορούν να κατέβουν προς τον ουρητήρα και να σφηνώσουν σε κάποιο σημείο του ή να προχωρήσουν ακόμη περισσότερο και να φτάσουν στην ουροδόχο κύστη.
Επίσης, είναι πιθανό να σχηματιστούν εξαρχής πέτρες στην ουροδόχο κύστη, λόγω κάποιου προβλήματος στην περιοχή. Για παράδειγμα, εάν ένας άνδρας έχει υπερτροφία προστάτη ή ένα στένωμα στην ουρήθρα, ενδέχεται η κύστη του να μην αδειάζει από τα ούρα και τα άλατα που συγκεντρώνονται να δημιουργήσουν πέτρες. Oι πέτρες στα νεφρά μπορούν να προκαλέσουν αφόρητους πόνους.
Τα συμπτώματα και η διάγνωση
Αν και υπάρχει το ενδεχόμενο να μην καταλάβετε ότι έχετε πέτρα στο ουροποιητικό και να το μάθετε τυχαία, κάνοντας κάποια εξέταση, υπάρχουν ορισμένα συμπτώματα που δίνουν οι πέτρες.
Αν αρχίσει η πέτρα να κινείται, θα σας προκαλέσει πόνο ο οποίος μπορεί να είναι και ιδιαίτερα οξύς και ονομάζεται κολικός του νεφρού. Ενδέχεται, επίσης, να δείτε αίμα στα ούρα (αιματουρία). Έντονο πόνο θα νιώσετε κι όταν η πέτρα κατεβαίνει προς τα κάτω, δηλαδή στην περιοχή του ουρητήρα ή της ουροδόχου κύστης. O πόνος αυτός μπορεί να ξεκινάει από την περιοχή της κοιλιάς και να αντανακλάται στα γεννητικά όργανα.
Εάν διαπιστώσετε κάποιο από τα παραπάνω συμπτώματα, επισκεφτείτε το γιατρό σας. Αρχικά θα κάνετε μια γενική εξέταση ούρων και μια καλλιέργεια, για να αποκλειστεί το ενδεχόμενο η αιτία να είναι κάποια μικρόβια. Είναι επίσης απαραίτητο ένα υπερηχογράφημα άνω-κάτω κοιλίας και μια ακτινογραφία νεφρών, ουρητήρα και κύστης. Ίσως χρειαστεί να κάνετε και άλλες εξετάσεις, όπως γενική αίματος, πυελογραφία και αξονική τομογραφία.
Η αγωγή και θεραπεία
Ανάλογα με το μέγεθος της πέτρας, το σημείο όπου έχει εμφανιστεί και τα συμπτώματα που δίνει, ο γιατρός θα καθορίσει και την αγωγή που θα ακολουθήσετε. Αν έχετε απλώς λίγη άμμο ή μια πολύ μικρή πέτρα, τότε πιθανότατα δεν θα σας προτείνει κάτι ιδιαίτερο. Μόνο να πίνετε πολλά υγρά, για να κατέβει η άμμος ή η πέτρα και να αποβληθεί από τα ούρα.
Πάντως, όταν έχετε πέτρα στα νεφρά και πονάτε δεν θα πρέπει να πίνετε νερό, γιατί η πέτρα θα μετακινηθεί κι άλλο, προκαλώντας σας ακόμη μεγαλύτερο πόνο. Το σωστό είναι να ξαπλώσετε, να βάλετε μια θερμοφόρα στο σημείο όπου πονάτε και να πάρετε αναλγητικά ή αντιφλεγμονώδη, σύμφωνα με τις οδηγίες του γιατρού σας.
Πολύ νερό πρέπει να πίνετε όταν έχετε πέτρα αλλά δεν πονάτε και θέλετε να τη βοηθήσετε να κατέβει. Για τον πόνο θα σας συστήσει αναλγητικά ή και σπασμολυτικά και αντιφλεγμονώδη.
Σπάσιμο της πέτρας στα νεφρά
Μια μικρή πέτρα (3-8 χιλιοστά) στα νεφρά ή ψηλά στον ουρητήρα μπορεί να αφαιρεθεί με εξωσωματική λιθοτριψία. Με τη χρήση ειδικής τεχνολογίας, η πέτρα σπάει σε μικρότερα κομμάτια, ώστε να αποβληθεί μόνη της από τον οργανισμό. Μια άλλη τεχνική είναι η ουρητηρολιθοτριψία, που εφαρμόζεται για την αφαίρεση πέτρας από τον ουρητήρα. Ένα ειδικό εργαλείο που περνά μέσα από την ουροδόχο κύστη διαλύει την πέτρα με laser ή βαλλιστικά κύματα. Με ειδικά εργαλεία, μπορεί να αφαιρεθεί και κάποια πέτρα που βρίσκεται στην ουροδόχο κύστη.
Όταν η πέτρα είναι μεγάλη, αφαιρείται με ανοιχτή χειρουργική επέμβαση. Επίσης ενδείκνυται η διαδερμική μέθοδος για την αφαίρεση μιας μεγάλης πέτρας από οποιοδήποτε όργανο του ουροποιητικού. Με ανοιχτό χειρουργείο μπορεί να αφαιρεθεί και μια πέτρα που έχει σφηνωθεί σε ένα σημείο του ουρητήρα ή της ουροδόχου κύστης και δεν μπορεί να κατέβει ή όταν μια πέτρα δεν έχει σπάσει σε πολύ μικρά κομμάτια μετά από εξωσωματική λιθροτριψία.
Μετά τη θεραπεία και αφού η πέτρα έχει εξαφανιστεί, πρέπει να πίνετε πολύ νερό περίπου 10 ποτήρια την ημέρα. Έτσι, ακόμη και στην περίπτωση που έχετε ήδη άμμο, θα αποβληθεί από τον οργανισμό σας και δεν θα σχηματίσει πέτρα. Κατά μέσο όρο, ένας που είχε πέτρα που μόλις αποβλήθηκε κινδυνεύει να ξαναδημιουργήσει νέα σε ποσοστό 70-80% (άσχετα πότε θα εμφανισθεί ξανά).
Η διατροφή
O συνδυασμός ισορροπημένης διατροφής, κατανάλωσης άφθονου νερού και σωματικής άσκησης είναι η καλύτερη πρόληψη γι’ αυτό το οδυνηρό πρόβλημα των νεφρών. H πρόσληψη μεγάλων ποσοτήτων νερού και γενικότερα υγρών, όπως το τσάι, ο καφές και οι χυμοί, βοηθούν σημαντικά στην πρόληψη του σχηματισμού των κρυστάλλων.
Ανεξάρτητα από τη σύσταση της πέτρας, 2-3 λίτρα υγρά την ημέρα εμποδίζουν την κρυσταλλοποίηση των αλάτων. Ένας εύκολος τρόπος για να καταλάβετε αν παίρνετε άφθονα υγρά είναι το χρώμα των ούρων σας. Όσο πιο ανοιχτόχρωμα είναι, τόσο το καλύτερο. Eπίσης, ένα διαιτολόγιο όπου αποφεύγεται η υπερκατανάλωση αλατιού και ζωικών πρωτεϊνών έχει ευεργετικά αποτελέσματα. Kαλό είναι, λοιπόν, να περιορίσετε την πρόσληψη πρωτεϊνών από τρόφιμα όπως το κόκκινο κρέας, τα πουλερικά, τα ψάρια, τα αυγά και τα τυριά.
Aντίθετα, η συχνή κατανάλωση φρούτων και λαχανικών δρα προστατευτικά, επειδή αυτά εφοδιάζουν τον οργανισμό με σημαντικές ποσότητες καλίου και η σύστασή τους είναι τέτοια που εμποδίζει το σχηματισμό των κρυστάλλων ασβεστίου και ουρικού οξέος.
Tέλος, δεν πρέπει να καταναλώνετε αυθαίρετα μεγάλες δόσεις συμπληρωμάτων ασβεστίου και βιταμίνης C. Oι ίδιες συστάσεις ισχύουν και στην περίπτωση που ήδη έχετε παρουσιάσει κάποιο πρόβλημα. Αποφύγετε το αλάτι και το ασβέστιο. Καλό είναι επίσης να ασκείστε, γιατί με αυτό τον τρόπο βοηθάτε την άμμο ή τις πέτρες που τυχόν υπάρχουν να αποβληθούν μέσω των ούρων.
Το ασβέστιο
Όπως είπαμε η πέτρα στα νεφρά είναι άμμος στην οποία επικάθεται συνήθως και ασβέστιο και στη συνέχεια οι κρύσταλλοι αυτοί ενώνονται και δημιουργούν την πέτρα στα νεφρά. Σύμφωνα με πρόσφατες επιστημονικές μελέτες, η μεγάλη πρόσληψη ασβεστίου αυξάνει τις πιθανότητες για το σχηματισμό πέτρας στο ουροποιητικό σύστημα. Επιπλέον, αυξάνεται η συγκέντρωσή του στα ούρα, με αποτέλεσμα να δημιουργούνται πιο εύκολα οι πέτρες.
Όταν είναι επιβεβλημένη η χρήση σκευασμάτων ασβεστίου, όπως για παράδειγμα σε περιπτώσεις εγκυμοσύνης, οστεοπόρωσης κλπ., πρέπει να καταναλώνετε αρκετό νερό. Μια πρόσφατη μελέτη έδειξε ότι η πέτρα στα νεφρά μπορεί να σχηματίζεται όταν λόγω μιας μικρής γονιδιακής ανωμαλίας το έντερο απορροφά πολύ περισσότερο ασβέστιο από το κανονικό.
