Η Ψυχολογία είναι η επιστήμη του μυαλού, της ψυχής. Οι ιστορικές ρίζες της επιστήμης της ψυχολογίας βρίσκονται στην αρχαιοελληνική φιλοσοφία. Το 17ο αιώνα ο Γάλλος φιλόσοφος René Descartes εισήγαγε τη θεωρία της δυαδικότητας, το διαχωρισμό, δηλαδή, του σώματος από το πνεύμα, τα οποία, ως δύο διαφορετικές οντότητες, αλληλεπιδρούν και διαμορφώνουν την ανθρώπινη εμπειρία. Το πρώτο, ωστόσο, πειραματικό εργαστήριο ψυχολογίας λειτούργησε μόλις το 1879, υπό την επιτήρηση Γερμανού ψυχολόγου Wilhelm Wundt, στη Λειψία.
Οι ψυχολόγοι χρησιμοποιούν την ανθρώπινη συμπεριφορά ως ένα στοιχείο της λειτουργίας του μυαλού, ως ακατέργαστο δεδομένο ελέγχου των θεωριών για τη λειτουργία του, ενώ διαμορφώνουν θεωρίες, ελέγχουν υποθέσεις μέσω της παρατήρησης και του πειράματος και αναλύουν τα ευρήματα με τεχνικές στατιστικής. Η μεγαλύτερη κριτική που δέχεται ο κλάδος της ψυχολογίας, είναι στον τομέα της μεθοδολογίας (ερωτηματολόγια, έρευνες σε αντιπροσωπιευτικά δείγματα πληθυσμού, αυτοαναφορές κ.α.) που οδηγεί, κατά πολλούς, σε υποκειμενικά και όχι αντικειμενικά συμπεράσματα.
Υπάρχουν πολλές Ψυχολογικές θεωρίες, οι οποίες διαμορφώθηκαν στο πέρασμα των χρόνων και επηρέασαν και πήγαν την επιστήμη της ψυχολογίας παρακάτω.Κάποιες από αυτές, μάλιστα, δεν ισχύουν πια (διδάσκονται, ωστόσο, στους φοιτητές, για καλύτερη γνώση και αντίληψη της ιστορίας της επιστήμης της ψυχολογίας), όπως η Θεωρία της Ψυχοσεξουαλικής Ανάπτυξης του Sigmund Freud, που απορρίφθηκε τελικά λόγω της δυσκολίας επιστημονικού ελέγχου και των αφηρημένων συμπερασμάτων και προγνώσεών της.
Σημαντικές Ψυχολογικές Θεωρίες θεωρούνται:
• Η Θεωρία των Εξαρτημένων Αντανακλαστικών του Ivan Pavlov (Pavlov’s Dog Theory). Ο συσχετισμός ενός τεχνητού ερεθίσματος με μια συγκεκριμένη αντίδραση, είναι ένας γενικός νόμος που ισχύει για όλο το ζωϊκό βασίλειο. Για την εργασία του αυτή (επάνω σε σκυλιά), το 1904 ο Pavlov τιμήθηκε με το Νόμπελ Ιατρικής.
• Η Θεωρία της Ιεραρχίας των Αναγκών, που προτάθηκε από τον Abraham Maslow το 1943, στην εργασία του “ Θεωρία των Ανθρωπίνων Κινήτρων”. Η θεωρία αυτή πολύ συχνά αποτυπώνεται σε σχήμα πυραμίδας, με 5 επίπεδα, όπου στη βάση βρίσκονται οι πιο βασικές σωματικές ανάγκες και στην κορυφή οι διαφορετικές εκφάνσεις της ανάγκης για αυτοεκπλήρωση.
• Η Θεωρία της Συλλογικής Αδράνειας ή της Διάχυσης της Ευθύνης (κοινωνική ψυχολογία), με αφορμή ένα τραγικό περιστατικό το 1964 στο Queens της Νέας Υόρκης. Επί μισή και πλέον ώρα, πάνω από 38 άτομα έβλεπαν και άκουγαν το φόνο μιας νεαρής γυναίκας, της Kitty Genovese, χωρίς να παρέμβει κανείς, ούτε να καλέσει την αστυνομία (ο δολοφόνος της επιτέθηκε σε 3 ξεχωριστές φάσεις) κατά τη διάρκεια των επιθέσεων. Το περιστατικό σόκαρε τη Νέα Υόρκη και οι εφημερίδες το αναπαρήγαγαν επί πολύ καιρό.
Για την αποτελεσματικότερη και εγκυρότερη μελέτη των διαφορετικών εκφάνσεων της ανθρώπινης συμπεριφοράς, η Ψυχολογία έχει χωριστεί σε κλάδους. Ενδεικτικά αναφέρονται:
• Η Κλινική Ψυχολογία (αφορά μεγάλη γκάμα ατόμων, μεταξύ των οποίων ενήλικες και παιδιά από μια ηλικία και πάνω με ψυχιατρικά προβλήματα και δυσκολίες στη μάθηση. Ειδικεύεται σε θέματα όπως το άγχος, η κατάθλιψη, διατροφικές διαταραχές, ψυχώσεις κ.α.)
• Γνωστική Ψυχολογία: η Νοημοσύνη.
Πολλοί ψυχολόγοι θεωρούν ανοησία το να περιορίζεται η ανθρώπινη νοημοσύνη σε μια ξερή βαθμολογία προκύπτουσα από ένα IQ τεστ. Τα IQ τεστ εμφανίστηκαν πριν από 100 χρόνια, και από τότε υπάρχει μεγάλη σύγκρουση απόψεων πάνω στο ζήτημα, δεδομένου ότι οι πολιτισμικές διαφορές, καθώς και διαφορετικοί τρόποι διαβίωσης (ευκαιρία στην εκπαίδευση, καθημερινές προσλαμβάνουσες, εργασιακή εμπειρία κ.α.) παίζουν καθοριστικό ρόλο στη διαμόρφωση αποτελεσμάτων.
Αρχικά, τα τεστ αυτά δημιουργήθηκαν για να αναγνωρίζονται παιδιά που ενδεχομένως χρειάζονταν ειδική εκπαίδευση, λόγω διαφορετικής πνευματικής εξέλιξης. Αργότερα, το ίδιο τεστ εφαρμόστηκε και σε ενήλικες.
Τα τελευταία χρόνια επικρατεί η άποψη ότι η νοημοσύνη δεν είναι μία, αλλά έχει πολλαπλές εκφάνσεις (συναισθηματική, πνευματική, κ.α.). Έτσι, κάποιος που είναι καλός σε μαθηματικούς υπολογισμούς, μπορεί να μην έχει ανεπτυγμένες κοινωνικές δεξιότητες ή και το αντίστροφο, κ.λπ.
• Αναπτυξιακή Ψυχολογία
Ερευνά τη διαδικασία των αλλαγών, τα στάδια της εξέλιξης ενός βρέφους σε ενήλικα.
• Εξελικτική Ψυχολογία
Εμπνευσμένοι από την εργασία του Δαρβίνου, οι εξελικτικοί ψυχολόγοι εφαρμόζουν την ιδέα της φυσικής επιλογής. Βιολογικές αλλαγές που αυξάνουν τις πιθανότητες του ατόμου για επιβίωση και αναπαραγωγή, είναι πιθανότερο να κληροδοτηθούν στις επόμενες γενιές.
• Νευροψυχολογία
Ερευνά τη σχέση μεταξύ ανθρωπίνου εγκεφάλου και συμπεριφοράς.
• Εργασιακή Ψυχολογία
Επιλογή και αξιολόγηση προσωπικού, εργασιακό άγχος, η ψυχολογία του ανέργου, η εξάντληση στην εργασία κ.α.
• Κοινωνική Ψυχολογία
Αντικείμενο της κοινωνικής ψυχολογίας είναι η σχέση του ατόμου με την κοινωνία.
Διάσημοι ψυχολόγοι υπήρξαν: Ivan Pavlov, Sigmund Freud, Alfred Adler, Carl Jung, Jean Piaget, Abraham Maslow κ.α.
Πηγή: https://sites.google.com/site/kseminarion/seminaria-psixologias
