Η ωτίτιδα (otitis) παρουσιάζει πόνο στο αυτί, μπορεί να προκαλέσει πυρετό, ναυτία και ενδεχομένως εμετό, απώλεια της ισορροπίας, ενίοτε και έκκριση υγρού από το αυτί. Η μέση ωτίτιδα – που εκδηλώνεται το χειμώνα, σε αντιδιαστολή με την εξωτερική ωτίτιδα που εκδηλώνεται το καλοκαίρι – είναι φλεγμονή στο μέσο αυτί η οποία θέλει προσοχή και θεραπεία από τον ιατρό. Η μέση ωτίτιδα είναι το συχνότερο πρόβλημα που διαπιστώνεται σε παιδιά όταν επισκέπτονται τον παιδίατρο.
Η ωτίτιδα χτυπάει ενήλικες αλλά και παιδιά, ιδίως αυτά της προσχολικής ηλικίας.
Μέση ωτίτιδα
Οι «μέσες ωτίτιδες» προσβάλλουν το μέσο αυτί, το οποίο βρίσκεται ανάμεσα στο τύμπανο και τον λαβύρινθο. Τα συμπτώματα παρουσιάζονται συνήθως ύστερα από ίωση, κρυολόγημα, γρίπη, ιγμορίτιδα, που οφείλονται κυρίως σε μικρόβια όπως ο σταφυλόκοκκος, ο πνευμονιόκοκκος και ο στρεπτόκοκκος.
Τα συμπτώματα στη μέση ωτίτιδα είναι ίδια με εκείνα των εξωτερικών ωτίτιδων, αλλά πιο έντονα, ενώ ο ασθενής «ανεβάζει» και πυρετό. Προκαλούν απόφραξη της ευσταχιανής σάλπιγγας, με αποτέλεσμα το έσω αυτί να μην αερίζεται και η πίεση να είναι μικρότερη από ό,τι στο εξωτερικό περιβάλλον. Το αποτέλεσμα είναι ο ασθενής να νιώθει έντονο πόνο. (Η ευσταχιανή σάλπιγγα είναι ένας μικρός σωλήνας που ενώνει το αυτί με τη μύτη, ειδικότερα το μέσο αυτί με το ρινοφάρυγγα, και έχει ρόλο -κλειδί, καθώς επιτρέπει την ανανέωση του αέρα στο μέσο αυτί και την απομάκρυνση των υγρών προς τη στοματική κοιλότητα. Επίσης, εξισορροπεί την πίεση μέσα στο αυτί με αυτήν του εξωτερικού περιβάλλοντος).
Ανάλογα με τα συμπτώματά τους, οι μέσες ωτίτιδες διακρίνονται σε δύο κατηγορίες:
Οξείες πυώδεις ωτίτιδες
Ο βλεννογόνος του έσω αυτιού εκκρίνει πύον. Ο ασθενής νιώθει συνεχή οξύ πόνο, παροδικό περιορισμό της ακοής και, στις περιπτώσεις που δεν αντιμετωπιστεί έγκαιρα η λοίμωξη με την κατάλληλη αντιβίωση, μπορεί το πύον να προκαλέσει ρήξη στο τύμπανο (διάτρηση τυμπάνου). Σε σπάνιες περιπτώσεις, το πύον μπορεί να εισχωρήσει βαθύτερα στον εγκέφαλο και να προκαλέσει σοβαρότερα προβλήματα (μαστοειδίτιδα, μηνιγγίτιδα).
Οι οξείες πυώδεις ωτίτιδες αντιμετωπίζονται με αντιβιοτικά ευρέος φάσματος ή ειδικό αντιβιοτικό, εφόσον έχει ταυτοποιηθεί το μικρόβιο, καθώς επίσης και με αναλγητικά, αντιπυρετικά και αποσυμφορητικά της μύτης.
Εκκριτικές ωτίτιδες
Στην πλειονότητα των περιπτώσεων, οι πυώδεις ωτίτιδες αντιμετωπίζονται ριζικά. Όμως, ορισμένες φορές, η αγωγή «καταφέρνει» μεν να απομακρύνει το πύον, αλλά τα αυτιά συνεχίζουν να εκκρίνουν υγρό, οπότε η ωτίτιδα αποκτά χρόνιο χαρακτήρα και χαρακτηρίζεται «εκκριτική». Αυτός ο τύπος ωτίτιδας εμφανίζεται πολύ συχνά στα παιδιά, χωρίς απαραίτητα να έχει προηγηθεί οξεία πυώδης ωτίτιδα. Οφείλεται κυρίως σε ιούς και σπανιότερα στα μικρόβια του αιμόφιλου και του πνευμονιόκοκκου, οπότε είναι αναγκαία η λήψη ειδικού αντιβιοτικού.
Για την αντιμετώπιση, συνήθως, αρκούν τα αναλγητικά και αντιπυρετικά, καθώς και τα αποιδηματικά σκευάσματα, τα οποία βοηθούν στην υποχώρηση του πρηξίματος. Επίσης, μικροί και μεγάλοι μπορούν να κάνουν απλές ασκήσεις για να ανοίξει η ευσταχιανή σάλπιγγα, όπως να μασούν τσίχλες και καραμέλες, να φουσκώνουν μπαλόνια, να φυσούν τη μύτη τους.
Τέλος, σε περίπτωση που συνυπάρχει αλλεργική ρινίτιδα, μπορούν να παίρνουν αντιισταμινικά ή να χρησιμοποιούν ρινικό σπρέι κορτιζόνης.
Οι ωτίτιδες προτιμούν τα παιδιά
Κατά τη βρεφική ηλικία, το ανοσοποιητικό σύστημα είναι πολύ ευάλωτο σε λοιμώξεις. Μέχρι την ηλικία των 5 ετών, τα παιδιά έχουν πολύ μικρή ευσταχιανή σάλπιγγα, με αποτέλεσμα να είναι πιο ευάλωτη σε ιούς και μικρόβια και να φράζει πιο εύκολα.
Η παρουσία υπερτροφικών αδενοειδών εκβλαστήσεων (κρεατάκια) και οι αμυγδαλές (μετά την ηλικία των 3 ετών), που βρίσκονται πολύ κοντά στην ευσταχιανή σάλπιγγα, ευνοούν τη μόλυνση του μέσου αυτιού.
Αν το παιδί ζει σε περιβάλλον με καπνιστές, πίνει γάλα με το μπιμπερό ξαπλωμένο, δεν φυσάει τη μύτη του, έχει αλλεργική ή αγγειοκινητική ρινίτιδα, οι πιθανότητες για την εμφάνιση ωτίτιδας αυξάνονται.
Επιβαρυντικοί παράγοντες θεωρούνται, επίσης, τυχόν ανατομικές ανωμαλίες στη μύτη ή το πρόσωπο, η πάθηση της γαστροοισοφαγικής παλινδρόμησης, η υπερκατανάλωση αντιβιοτικών (με αποτέλεσμα να φέρει ανθεκτικά μικρόβια).
Η συνεχής χρήση πιπίλας μπορεί να φταίει για τις επαναλαμβανόμενες ωτίτιδες στα μικρά παιδιά, σύμφωνα με έρευνα του Πανεπιστημιακού Ιατρικού Κέντρου της Ουτρέχτης στην Ολλανδία. Οι ερευνητές, ύστερα από πενταετή μελέτη σε δείγμα 500 παιδιών, διαπίστωσαν ότι ο κίνδυνος επαναλαμβανόμενης λοίμωξης στα αυτιά ήταν σχεδόν διπλάσιος για τα παιδιά που χρησιμοποιούσαν πιπίλα, ίσως επειδή συνεχής χρήση της επιτρέπει στα βακτήρια να μετοικήσουν ευκολότερα από τις εκκρίσεις της μύτης στο μέσο αυτί.
Επιρρεπείς θεωρούνται επίσης οι ενήλικοι που στραβό διάφραγμα ή πολύποδες στη μύτη, καπνίζουν, ή εμφανίζουν συχνά αλλεργικά επεισόδια και λοιμώξεις του αναπνευστικού συστήματος.
Η αντιμετώπιση της ωτίτιδας
Ο ΩΡΛ σας, θα σας δώσει μια συνταγή με ένα ή περισσότερα φάρμακα. Ένα από αυτά θα πρέπει να είναι αντιβιοτικό το οποίο ελέγχει τη βακτηριακή λοίμωξη. Με την αντιβιοτική αγωγή συνήθως ο πόνος υποχωρεί γρήγορα. Ωστόσο η λοίμωξη απαιτεί περισσότερο χρόνο για να υποχωρήσει. Φροντίστε να τηρηθεί το χρονοδιάγραμμα της χορήγησης του αντιβιοτικού που συνήθως είναι 10 – 14 μέρες. Εάν συνυπάρχει ιογενής λοίμωξη ή αλλεργία η φαρμακευτική αγωγή, μπορεί να περιλαμβάνει αντισταμινικά και αποσυμφορητικά φάρμακα. Επίσης μπορεί να είναι αναγκαία ή λήψη αντιπυρετικού και παυσίπονου από του στόματος ή σε ωτικές σταγόνες.
Μη χρησιμοποιείτε σταγόνες στις ωτίτιδες, παρά μόνο στις εξωτερικές και πάντοτε με συμβουλή γιατρού. Αν έχετε μέση ωτίτιδα με ρήξη τυμπάνου και βάλετε σταγόνες, μπορεί να περάσουν στο μέσο αυτί και να σας προκαλέσουν σοβαρότερα προβλήματα. Πείτε όχι στο γιατροσόφι της γιαγιάς, και μη βάζετε λάδι στα αυτιά σας όταν πονάνε. Δεν θα προκαλέσετε περισσότερες βλάβες, αλλά ενδεχομένως να δυσκολεύετε τη διάγνωση του γιατρού: το λάδι αλλάζει τη σύσταση του υγρού.
Όταν έχετε ωτίτιδα, αποφεύγετε να μπαίνετε σε αεροπλάνο ή να ανεβαίνετε στο βουνό, γιατί αυξάνεται η ατμοσφαιρική πίεση, με αποτέλεσμα τα ήδη ταλαιπωρημένα αυτιά σας να πονούν περισσότερο.
Αποφεύγετε τις ζεστές κομπρέσες. Η υψηλή θερμοκρασία δημιουργεί υπεραιμία στα τύμπανα και μπορεί να προκαλέσει ακόμη και ρήξη, όταν είναι πολύ ερεθισμένα.Απαγορεύεται η χρήση μπατονέτας για τον καθαρισμό των αυτιών.
Μη ρίχνετε νερό στα αυτιά σας προτού σας δει γιατρός, μπορεί να χειροτερεύσετε την κατάστασή σας.
Αν πάσχετε από σακχαρώδη διαβήτη και πάθετε ωτίτιδα, επισκεφτείτε αμέσως τον γιατρό σας, ώστε να αποφύγετε το ενδεχόμενο τυχόν σοβαρών επιπλοκών.
Μπορεί να προκαλέσει προβλήματα ακοής η ωτίτιδα;
Παροδικά: τα ηχητικά κύματα μεταδίδονται μέσω του τύμπανου. Όταν το μέσο αυτί δεν αερίζεται σωστά λόγω της ωτίτιδας, ο ήχος μεταδίδεται με μικρότερη ένταση μέσω του υγρού που έχει μαζευτεί στην περιοχή, με αποτέλεσμα ο ασθενής, μέχρι να αντιμετωπιστεί το πρόβλημα, να μην ακούει καλά.
Μόνιμα: οι ενήλικοι, όπως και τα παιδιά που πάσχουν από χρόνια ωτίτιδα, ενδέχεται να παρουσιάσουν περιορισμό της ακουστικής τους οξύτητας σε μόνιμη βάση. Στη σπάνια περίπτωση που ένα μικρό παιδί (περίπου από την ηλικία του ενός έτους και μετά, που αρχίζει να μιλά) δεν ακούει καλά λόγω ωτίτιδας, είναι πιθανό να παρουσιάσει προβλήματα ομιλίας. Όμως, κάτι τέτοιο δεν είναι, μέχρι σήμερα τουλάχιστον, επαρκώς τεκμηριωμένο. Εκείνο που σίγουρα ισχύει είναι ότι επιτείνει ένα υπάρχον πρόβλημα ομιλίας.
