Οι μελέτες δείχνουν πως τα τελευταία 60 χρόνια έχει μειωθεί κατά τουλάχιστον 50% ο μέσος αριθμός των σπερματοζωαρίων που βρίσκονται στον ανδρικό σπέρμα. Σήμερα υπολογίζεται ότι πρόβλημα υπογονιμότητας αντιμετωπίζει το περίπου 30% από τους άνδρες που απευθύνονται για εξωσωματική μαζί με τις συντρόφους τους, ενώ άλλο ένα 2% είναι εντελώς μη γόνιμοι. Οι επιστήμονες ψάχνουν να βρουν το λόγο της υπογονιμότητας των ανδρών και φαίνεται ότι ένας από αυτούς είναι η κακή ποιότητας της διατροφής.
Μία μελέτη του Πανεπιστημίου Χάρβαρντ συμπεραίνει πως οι άντρες που ακολουθούν μια διατροφή πλούσια σε κορεσμένο λίπος, έχουν χαμηλές συγκεντρώσεις σπερματοζωαρίων και κακή ποιότητα σπέρματος. Αντιθέτως, όσοι καταναλώνουν πολλά «καλά» λίπη – κυρίως ωμέγα-3 λιπαρά οξέα που υπάρχουν στα ψάρια και μερικές φορές στα αυγά – έχουν την καλύτερη ποιότητα σπέρματος. Στη μελέτη συμμετείχαν 99 άντρες που είχαν απευθυνθεί σε μία κλινική γονιμότητας.
Όπως εξηγούν οι ερευνητές στην επιθεώρηση «Human Reproduction», οι άντρες αυτοί συμπλήρωσαν αναλυτικά ερωτηματολόγια διατροφής και υποβλήθηκαν σε αναλύσεις σπέρματος και μέτρηση των επιπέδων των λιπαρών οξέων στο αίμα τους. Η ανάλυση των στοιχείων έδειξε πως όσοι άντρες έτρωγαν τα περισσότερα κορεσμένα λίπη είχαν κατά 43% χαμηλότερο ολικό όγκο σπερματοζωαρίων και κατά 38% χαμηλότερη συγκέντρωση σπερματοζωαρίων, σε σύγκριση με όσους έτρωγαν τα λιγότερα. Ο ολικός όγκος σπερματοζωαρίων είναι ο συνολικός αριθμός των σπερματοζωαρίων σε ένα δείγμα σπέρματος, ενώ η συγκέντρωση είναι ο αριθμός των σπερματοζωαρίων ανά ml σπέρματος. Οι άντρες όμως που έτρωγαν τα περισσότερα ωμέγα-3 λιπαρά οξέα, είχαν κατά 1,9% περισσότερα σπερματοζωάρια με καλή μορφολογία σε σύγκριση με όσους έτρωγαν τα λιγότερα.
Οι παραπάνω συσχετίσεις παρέμειναν ισχυρές και αφού οι ερευνητές έλαβαν υπ’ όψιν το σωματικό βάρος των εθελοντών τους, δεδομένου ότι η παχυσαρκία μειώνει την ανδρική γονιμότητα.
«Εάν οι άντρες αλλάξουν τη διατροφή τους, ώστε να τρώτε λιγότερα κορεσμένα λίπη και περισσότερα ωμέγα-3 λιπαρά οξέα, όχι μόνο θα βελτιώσουν γενικότερα την υγεία τους, αλλά και την αναπαραγωγική ικανότητά τους», δήλωσε η επικεφαλής ερευνήτρια δρ Τζιλ Άταμαν, η οποία σήμερα είναι επίκουρη καθηγήτρια Μαιευτικής & Γυναικολογίας στην Ιατρική Σχολή του Πανεπιστημίου του Dartmouth.
Πότε είναι γόνιμο το σπέρμα
Σύμφωνα με τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας (WHO), για να θεωρηθεί το σπέρμα ικανό για αναπαραγωγή πρέπει να πληροί ορισμένες προϋποθέσεις: να διαθέτει τουλάχιστον 15 εκατομμύρια σπερματοζωάρια ανά ml σπέρματος, με τουλάχιστον 50% από αυτά να έχουν πολύ καλή κινητικότητα και το τουλάχιστον 30% καλή μορφολογία.
Για το σπερματοζωάριο, είναι αληθινό ταξίδι η διαδρομή έως την σάλπιγγα της γυναίκας όπου γίνεται η γονιμοποίηση του ωαρίου. Γι’ αυτό, έχει ζωτική σημασία η καλή κινητικότητα των σπερματοζωαρίων. Η καλή μορφολογία, εξάλλου, είναι απαραίτητη για να μπορέσει το σπερματοζωάριο να μπει μέσα στο ωάριο και να το γονιμοποιήσει.
Όσον αφορά τον αριθμό των σπερματοζωαρίων, αν και ως κατώτερο φυσιολογικό όριο έχουν τεθεί τα 15 εκατομμύρια ανά ml, το ιδανικό είναι να έχει ένας άντρας πάνω από 20-25 εκατ. ανά ml – και όσο περισσότερα, τόσο το καλύτερο.
Τα κορεσμένα λίπη υπάρχουν κυρίως στα ζωικής προελεύσεως τρόφιμα (κρέας, προϊόντα κρέατος, πλήρη γαλακτοκομικά κ.ά.), στα τηγανητά και γενικότερα στα πρόχειρα φαγητά, ενώ καλές πηγές ωμέγα-3 λιπαρών οξέων είναι μεταξύ άλλων τα «παχιά» ψάρια (σκουμπρί, σαρδέλα, σολομός, τόνος κ.ά.), τα ιχθυέλαια και ειδικά εμπλουτισμένα τρόφιμα του εμπορίου. Ας σημειωθεί ότι και τα αυγά μπορούν να έχουν ικανοποιητικές ποσότητες σε ωμέγα-3 λιπαρά αν η διατροφή της κότας είναι πλούσια σε λινόσπορους ή ακόμα καλύτερα σε φυτοπλανγκτόν.
