Ένας στους τέσσερις Έλληνες υπολογίζεται ότι πάσχει σήμερα από τη γαστροοισοφαγική παλινδρόμηση. Η συχνότητα της νόσου αυξάνεται σε όλες τις δυτικές κοινωνίες, πιθανώς λόγω της επιδημίας παχυσαρκίας. Κύρια θύματά της; Πρόσωπα μέσης ηλικίας, ελαφρώς περισσότερες γυναίκες από άνδρες. Ο επίκουρος καθηγητής Παθολογίας – Γαστρεντερολογίας του Πανεπιστημίου Αθηνών Σπήλιος Μανωλακόπουλος μιλά για τις επιπτώσεις της νόσου, τη διάγνωση και τη θεραπεία της.
Οι επιπτώσεις της γαστροοισοφαγικής παλινδρόμησης
Η έκθεση του οισοφάγου στο όξινο περιεχόμενο μπορεί να έχει ως αποτέλεσμα τη βλεννογονική βλάβη. Η έκθεση εξαρτάται από τον όγκο του περιεχομένου ανά επεισόδιο, από τη συχνότητα των επεισοδίων και τον ρυθμό κάθαρσης του αυλού του οισοφάγου μέσω της βαρύτητας και του περισταλτισμού.
Η οισοφαγίτιδα εκ παλινδρομήσεως είναι επιπλοκή της παλινδρόμησης του γαστρικού περιεχομένου και αναπτύσσεται όταν η άμυνα του βλεννογόνου του οισοφάγου αδυνατεί να αντισταθμίσει τη βλαπτική επίδραση του οξέος, της πεψίνης και της χολής που περιέχονται στο γαστρικό υγρό.
Στην οισοφαγίτιδα υπάρχουν ενδοσκοπικά ορατές βλεννογονικές βλάβες, ερυθρότητα, ευθρυπτότητα των ιστών, αιμορραγία, επιφανειακά έλκη.
Εάν η οισοφαγίτιδα μείνει χωρίς θεραπεία, ο οργανισμός προσπαθώντας να επουλώσει τα έλκη οδηγεί στην ανάπτυξη ουλών και κατά συνέπεια σε στενώσεις του αυλού του οισοφάγου. Η διαβρωτική οισοφαγίτιδα μπορεί να επουλωθεί με τη δημιουργία μεταπλαστικού επιθηλίου (οισοφάγος Barrett), που θεωρείται προδιαθεσικός παράγοντας για την ανάπτυξη αδενοκαρκινώματος.
Πού στηρίζεται η διάγνωση;
Η διάγνωση στηρίζεται στα κλινικά κριτήρια ενώ η παρουσία ενδοσκοπικών ευρημάτων διαβρωτικής οισοφαγίτιδας, στενώσεων και εικόνας Barrett την επιβεβαιώνουν.
Διαγνωστική διερεύνηση με ενδοσκόπηση απαιτείται μόνο στους ασθενείς με επιμένουσα συμπτωματολογία παρά τη λήψη φαρμάκων ή σε εκείνους με παρουσία επιπλοκών ή μη ανταπόκριση στην εμπειρική θεραπεία.
Η μανομετρία του οισοφάγου έχει μάλλον περιορισμένη θέση στη διάγνωση της γαστροοισοφαγικής παλινδρόμησης, με εξαίρεση την εκτίμηση της περισταλτικής λειτουργίας του οισοφάγου πριν από τη χειρουργική επέμβαση για την αντιμετώπιση της παλινδρομικής νόσου.
Η 24ωρη καταγραφή του ph του οισοφάγου είναι απαραίτητη σε όλους τους ασθενείς με ανθεκτική νόσο στη φαρμακευτική αγωγή, καθώς και στη διερεύνηση και τεκμηρίωση της παλινδρομικής νόσου όταν απουσιάζουν τα ενδοσκοπικά ευρήματα της οισοφαγίτιδας.
Ποια είναι η σύγχρονη θεραπεία;
Στη θεραπεία της γαστροοισοφαγικής παλινδρόμησης κυρίαρχο ρόλο κατέχουν οι αναστολείς της αντλίας πρωτονίων (PPI’s). Είναι φάρμακα κατά κανόνα ασφαλή και ιδιαίτερα αποτελεσματικά. Η πλειονότητα των ασθενών (πάνω από το 90%) θα ανακουφιστεί γρήγορα μετά την έναρξη της αγωγής. Το πρόβλημα είναι ότι μετά τη διακοπή τους πολλοί ασθενείς υποτροπιάζουν.
Ειδικότερα στην περίπτωση της διαβρωτικής οισοφαγίτιδας, 80% των ασθενών που διακόπτουν τη θεραπεία υποτροπιάζουν εντός 12 μηνών. Σε εκείνους που θα υποτροπιάσουν προτείνεται χορήγηση μακροχρόνιας δόσης συντήρησης (η μικρότερη δυνατή δόση που ελέγχει τη συμπτωματολογία).
Εάν ωστόσο ο ασθενής δεν ανέχεται τη φαρμακευτική καταστολή του οξέος, πράγμα σπάνιο, τότε εναλλακτικά συστήνεται χειρουργική επέμβαση κατά της παλινδρόμησης. Τελευταία έχουν αναπτυχθεί ενδοσκοπικές τεχνικές με υποσχόμενα αποτελέσματα, οι οποίες μπορεί στο μέλλον να αποτελέσουν την εναλλακτική προσέγγιση.
Ο ύπνος
Αυτό που έχει περισσότερο σημασία είναι η ανύψωση του κρεβατιού κατά 10-15 εκ., έτσι ώστε να έχει μια μικρή κλίση, για να μειώνεται ο βαθμός της παλινδρόμησης από το στομάχι στον οισοφάγο.
Η ανύψωση με τα μαξιλάρια μάλλον να αποφεύγεται, γιατί μπορεί να δημιουργεί περισσότερο οξεία γωνία μεταξύ κεφαλής και σώματος παρά ομοιογενή κλίση όλου του σώματος.
Η αριστερή θέση στον ύπνο ίσως να βοηθά, με τη λογική ότι κρατά το στομάχι κάτω από τον θώρακα.
