Ένα σύμπτωμα της νόσου του Lyme (μπορρελίωση) είναι η αρθρίτιδα του Lyme. Η μπορρελίωση είναι μία από τις νόσους που προκαλούνται από το βακτήριο Βorrelia burgdorferi το οποιο μεταδίδεται με το τσίμπημα των τσιμπουριών (κροτώνων), κυρίως από το ixodes ricinus. Ενώ ο στόχος της λοίμωξης με Βorrelia burgdorferi μπορεί να είναι το δέρμα, το κεντρικό νευρικό σύστημα, η καρδιά, ο οφθαλμός και άλλα όργανα, στην «αρθρίτιδα του Lyme» ο στόχος στις περισσότερες περιπτώσεις είναι οι αρθρώσεις. Σπάνια, οι αθεράπευτες περιπτώσεις τις αρθρίτιδας του Lyme μπορεί να εξελιχθούν σε προσβολή του κεντρικού νευρικού συστήματος.
Πόσο συχνή είναι η η αρθρίτιδα του Lyme;
Μόνο μία μειοψηφία παιδιών με αρθρίτιδα πάσχουν από «αρθρίτιδα του Lyme». Παρόλα αυτά, η αρθρίτιδα του Lyme είναι πιθανόν η πιο συχνή αρθρίτιδα που παρουσιάζεται μετά από μικροβιακή λοίμωξη σε παιδιά και εφήβους στην Ευρώπη. Σπάνια παρουσιάζεται πριν την ηλικία των 4 ετών, και επομένως είναι κυρίως μία νόσος της σχολικής ηλικίας.
Εμφανίζεται σε όλες τις περιοχές της Ευρώπης. Ωστόσο είναι πιο συχνή στην Κεντρική Ευρώπη και στην Νότια Σκανδιναβία γύρω από τη Βαλτική Θάλασσα. Αν και η μετάδοση εξαρτάται από το τσίμπημα των μολυσμένων τσιμπουριών, που είναι δραστήρια από τον Απρίλιο ως τον Οκτώβριο, ανάλογα με την θερμοκρασία του περιβάλλοντος και την υγρασία, η αρθρίτιδα του Lyme μπορεί να ξεκινήσει οποιαδήποτε στιγμή του χρόνου εξ’αιτίας του μεγάλου και ποικίλου χρονικού διαστήματος μεταξύ του μολυσμένου τσιμπήματος του τσιμπουριού και της έναρξης της αρθρικής διόγκωσης. Για το πως πρέπει να αφαιρείτε σωστά ένα τσιμπούρι δείτε εδώ.
Ποια είναι τα αίτια της αρθρίτιδας του Lyme;
Η αιτία της νόσου είναι το μικρόβιο Βorrelia burgdorferi που μεταδίδεται μέσω του τσιμπήματος από το τσιμπούρι που ονομάζεται ixodes ricinus. Τα τσιμπούρια δεν είναι όλα μολυσμένα με μπορρέλιες και τα περισσότερα τσιμπήματα δεν οδηγούν σε λοίμωξη. Οι περισσότερες λοιμώξεις, αν είναι εμφανείς με το μεταναστευτικό ερύθημα (αλλά όχι όλες) που αποτελεί το πρώτο στάδιο της λοίμωξης, δεν εξελίσσονται στα επόμενα στάδια της νόσου, συμπεριλαμβανομένης της αρθρίτιδας του Lyme. Αυτό συμβαίνει ειδικά αν τα πρώιμα στάδια, συμπεριλαμβανομένου του μεταναστευτικού ερυθήματος, έχουν θεραπευθεί με αντιβιοτικά. Έτσι, παρόλο που η Lyme bοrreliosis, με τη μορφή του μεταναστευτικού ερυθήματος, μπορεί να εμφανίζεται σε πάνω από 1 στα 1000 παιδιά κάθε χρόνο, η συχνότητα της αρθρίτιδας του Lyme, που αποτελεί όψιμη εκδήλωση της νόσου, είναι σπάνια.
Πως μεταδίδεται η μπορρελίωση;
Στις ευρωπαϊκές περιοχές, όπου ενδημούν τσιμπούρια είναι δύσκολο να προστατεύσουμε τα παιδιά από αυτά. Παρόλα αυτά, τις περισσότερες φορές, ο υπαίτιος οργανισμός Βorrelia burgdorferi δεν μεταδίδεται αμέσως μετά το τσίμπημα, αλλά μόνο αφού περάσουν 24 ή 36 ώρες, όταν το μικρόβιο έχει φθάσει στους σιελογόνους αδένες του τσιμπουριού και εκκρίνεται με το σίελο στον ξενιστή, πχ στο ανθρώπινο σώμα. Τα τσιμπούρια προσκολλώνται στον ξενιστή τους για 3-5 μέρες και τρέφονται από το αίμα του. Όταν τα παιδιά ελέγχονται κάθε απόγευμα το καλοκαίρι για προσκολλημένα τσιμπούρια και όταν τα τσιμπούρια απομακρύνονται αμέσως, είναι απίθανη η μετάδοση του Βorrelia burgdorferi.
Είναι μεταδοτική η μπορρελίωση από άνθρωπο σε άνθρωπο;
Παρόλο που είναι λοιμώδης νόσος, δεν είναι μεταδοτική, δηλαδή δεν μπορεί να μεταδοθεί από έναν άνθρωπο σε άλλον, επειδή το μικρόβιο πρέπει να μεταφερθεί διαμέσου του τσιμπουριού.
Ποια είναι τα κύρια συμπτώματα της αρθρίτιδα του Lyme;
Τα κύρια συμπτώματα της αρθρίτιδας του Lyme είναι διόγκωση των αρθρώσεων με συλλογή υγρού και περιορισμό της κινητικότητας της/των προσβεβλημένης/ων άρθρωσης/εων. Συχνά, το μεγαλύτερο ποσοστό των διογκώσεων συνοδεύεται από λίγο ή καθόλου αρθρικό πόνο. Το γόνατο είναι η άρθρωση που προσβάλλεται πιο συχνά (τα 2/3 των περιπτώσεων). Ωστόσο μπορεί να προσβληθούν και άλλες μεγάλες ή ακόμα και μικρές αρθρώσεις. Περισσότερο από το 95% των περιπτώσεων ακολουθούν μία ολιγοαρθρική πορεία (4 ή λιγότερες αρθρώσεις) και συχνά το γόνατο είναι η μόνη άρθρωση που παραμένει φλεγμαίνουσα για αρκετό καιρό. Η αρθρίτιδα του Lyme εμφανίζεται στα 2/3 των περιπτώσεων ως επεισοδιακή (υποτροπιάζουσα) αρθρίτιδα, δηλαδή η αρθρίτιδα εξαφανίζεται από μόνη της μετά από αρκετές μέρες έως λίγες εβδομάδες και μετά από ένα διάστημα ύφεσης (χωρίς καθόλου συμπτώματα δηλαδή), η αρθρίτιδα επανεμφανίζεται στις ίδιες αρθρώσεις. Η συχνότητα και η διάρκεια των επεισοδίων της αρθρικής φλεγμονής συνήθως μειώνεται με τον καιρό, αλλά σε άλλες περιπτώσεις μπορεί να αυξηθεί και η αρθρίτιδα να γίνει στο τέλος χρόνια. Ωστόσο, υπάρχουν και σπάνιες περιπτώσεις με χρόνια αρθρίτιδα από την αρχή (διάρκεια της αρθρίτιδας για 3 ή περισσότερους μήνες).
Είναι η αρθρίτιδα του Lyme διαφορετική στα παιδιά από ότι στους ενήλικες;
Η νόσος είναι παρόμοια στα παιδιά και στους ενήλικες. Παρόλα αυτά, τα παιδιά μπορεί να εμφανίζουν αρθρίτιδα πιο συχνά από τους ενήλικες. Όσο μικρότερο είναι το παιδί, τόσο ταχύτερη είναι η πορεία της νόσου και τόσο καλύτερες οι πιθανότητες επιτυχίας της θεραπείας με αντιβιοτικά.
Πως γίνεται η διάγνωση της αρθρίτιδας του Lyme;
Όταν εμφανίζεται μία νέα αρθρίτιδα χωρίς γνωστή αιτία, η αρθρίτιδα του Lyme θα πρέπει να είναι στο πεδίο της διαφορικής διάγνωσης. Η κλινική υποψία επιβεβαιώνεται με εργαστηριακή έρευνα που περιλαμβάνει εξετάσεις αίματος και σε κάποιες περιπτώσεις εξετάσεις αρθρικού υγρού (υγρό από τις διογκωμένες αρθρώσεις). Στο αίμα, μπορεί να βρεθούν τα αντισώματα έναντι της Βorrelia burgdorferi με μία εξέταση που ονομάζεται Ανοσοενζυμική Ανάλυση. Αν βρεθούν αντισώματα IgG έναντι της Βorrelia burgdorferi κατά την Ανοσοενζυμική Ανάλυση, πρέπει να διενεργηθεί μία εξέταση επαλήθευσης που ονομάζεται Immunoblot ή Western blot.
Αν υπάρχει αρθρίτιδα άγνωστης αιτίας και βρεθούν αντισώματα IgG έναντι της Βorrelia burgdorferi με την Ανοσοενζυμική Ανάλυση που επαληθεύεται με την Western blot, η διάγνωση είναι αρθρίτιδα του Lyme. Η διάγνωση μπορεί να επιβεβαιωθεί με ανάλυση του αρθρικού υγρού, στην οποία μπορεί να προσδιορισθεί το γονίδιο του μικροβίου Βorrelia burgdorferi με μία τεχνική που ονομάζεται αλυσιδωτή αντίδραση πολυμεράσης. Αυτή η εργαστηριακή εξέταση είναι δύσκολο να γίνει και λίγα εργαστήρια είναι σε θέση να παράγουν αξιόπιστα αποτελέσματα.
Η αρθρίτιδα του Lyme πρέπει να διαγιγνώσκεται από παιδίατρο ή από παιδιατρική κλινική. Ωστόσο, αν αποτύχει η θεραπεία, ένας εξειδικευμένος στη νόσο παιδίατρος θα πρέπει να συμμετέχει στην περαιτέρω αντιμετώπιση του παιδιού.
Ποια είναι η σημασία των εξετάσεων;
Εκτός από τις ορολογικές εξετάσεις, γίνονται συνήθως και εξετάσεις για φλεγμονή και βιοχημική ανάλυση του αίματος. Επιπλέον, πρέπει να ληφθούν υπόψη και άλλες λοιμώδεις αιτίες αρθρίτιδας και να ελεγχθούν με κατάλληλες εργαστηριακές αναλύσεις. Μόλις επιβεβαιωθεί η αρθρίτιδα του Lyme με τις εργαστηριακές εξετάσεις συμπεριλαμβανομένης της ανοσοενζυμικής ανάλυσης και του Immunoblot, δε χρειάζεται να επαναλάβουμε αυτές τις εξετάσεις, αφού μ’αυτές δεν αξιολογείται η απάντηση στη θεραπεία με αντιβιοτικά. Αντίθετα, αυτές οι εξετάσεις μπορεί να παραμείνουν πολύ υψηλές για χρόνια παρά την επιτυχή θεραπεία.
Μπορεί να θεραπευθεί/ιαθεί η ρθρίτιδα του Lyme;
Επειδή η αρθρίτιδα του Lyme είναι μία λοιμώδης μικροβιακή νόσος, η θεραπεία γίνεται με αντιβιοτικά. Περισσότερο από το 80% των ασθενών με αρθρίτιδα του Lyme θεραπεύεται μετά από μία ή δύο θεραπευτικές αγωγές με αντιβιοτικά. Στο υπόλοιπο 10-20%, περαιτέρω θεραπεία με αντιβιοτικά συνήθως δεν θεραπεύει τη νόσο, αλλά στις περιπτώσεις αυτές απαιτείται αντιρευματική θεραπεία. Η αρθρίτιδα του Lyme μπορεί να θεραπευθεί με αντιβιοτικά από του στόματος για 4 εβδομάδες ή με ενδοφλέβια αντιβιοτικά για τουλάχιστον 2 εβδομάδες. Επειδή η συμμόρφωση του ασθενή με τη θεραπεία μπορεί να είναι προβληματική με αμοξυκιλλίνη ή με δοξυκυκλίνη, η ενδοφλέβια θεραπεία με κεφτριαξόνη ή με κεφοταξίμη μπορεί να είναι πιο πλεονεκτική.
Ποιες είναι οι παρενέργειες της φαρμακευτικής αγωγής;
Μπορεί να παρουσιασθούν ανεπιθύμητες ενέργειες, συμπεριλαμβανομένης της διάρροιας που σχετίζεται με τη χορήγηση των αντιβιοτικών από του στόματος ή/και αλλεργικές αντιδράσεις. Παρόλα αυτά, οι περισσότερες ανεπιθύμητες ενέργειες είναι σπάνιες και μικρής σημασίας.
Πόσο θα πρέπει να διαρκεί η θεραπεία;
Αφού έχει ολοκληρωθεί η θεραπεία με αντιβιοτικά, συνιστάται να περιμένουμε 6 εβδομάδες μέχρι να καταλήξουμε στο συμπέρασμα ότι η θεραπεία μπορεί να μην έχει θεραπεύσει τη νόσο εξαιτίας της παρουσίας ενεργού αρθρίτιδας.
Αν συμβαίνει αυτό, μπορεί να προστεθεί και άλλη θεραπεία με αντιβιοτικά. Όταν, μετά από 6 εβδομάδες από την ολοκλήρωση και της δεύτερης θεραπείας με αντιβιοτικά, υπάρχει ακόμα αρθρίτιδα, τότε πρέπει να ξεκινήσουμε αντιρευματικά φάρμακα.
Τι είδους περιοδικοί έλεγχοι απαιτούνται;
Η μόνη χρήσιμη περιοδική εξέταση είναι η εξέταση των αρθρώσεων. Όσο πιο μεγάλη είναι η περίοδος ύφεσης της αρθρίτιδας, τόσο πιο σπάνια είναι μία υποτροπή.
Πόσο θα διαρκέσει η αρθρίτιδα του Lyme;
Σε περισσότερο από το 80% των περιπτώσεων εξαφανίζεται μετά από μία ή δύο θεραπείες με αντιβιοτικά. Στις υπόλοιπες περιπτώσεις, η αρθρίτιδα θα εξαφανιστεί μετά από μία πορεία μηνών έως ετών. Τελικά η νόσος θα υποχωρήσει ολοκληρωτικά.
Ποια είναι η μακροχρόνια εξέλιξη (πρόγνωση) της νόσου;
Μετά τη θεραπεία με αντιβιοτικά, στις περισσότερες περιπτώσεις η νόσος θα εξαφανιστεί χωρίς να αφήσει υπολείμματα. Υπάρχουν μεμονωμένες περιπτώσεις, στις οποίες περιγράφεται οριστική αρθρική βλάβη, με περιορισμένο εύρος κινητικότητας και πρώιμη οστεοαρθρίτιδα.
Είναι δυνατή η πλήρης ανάρρωση;
Ναι. Περισσότερο από το 95% θα αναρρώσει πλήρως.
Τι γίνεται με το σχολείο και τα αθλήματα;
Για ένα περιορισμένο χρονικό διάστημα μπορεί να τεθεί κάποιος περιορισμός στο παιδί όσον αφορά τις αθλητικές δραστηριότητές του στο σχολείο, που σημαίνει ότι ο μαθητής πρέπει να αποφασίσει μόνος του σε ποιες δραστηριότητες θα ήθελε να λάβει μέρος και σε ποιες όχι. Το παιδί/έφηβος θα πρέπει να αποφασίσει μόνο του για το θέμα αυτό. Αν συμμετέχει σε τακτικό προσχεδιασμένο πρόγραμμα αθλητικής ομάδας, θα ήταν ωφέλιμο να μειώσει τις απαιτήσεις του προγράμματος ή να προσαρμοστούν οι απαιτήσεις στις επιθυμίες του ασθενούς.
