Το σύνδρομο της ραγισμένης ή σπασμένης καρδιάς (broken heart syndrome) θεωρείται ότι αντιστοιχεί στο 2% των εμφραγμάτων του μυοκαρδίου, ωστόσο η πάθηση αυτή είναι διαφορετική από το έμφραγμα αν και τα συμπτώματα είναι ίδια.
Το σύνδρομο της ραγισμένης καρδιάς έχει αιτία μια απρόσμενη, συγκλονιστική είδηση, θετική ή αρνητική, η οποία προκαλεί σπασμό μιας μεγάλης ή μικρής καρδιακής αρτηρίας και εμποδίζει τη φυσιολογική ροή του πλούσιου σε οξυγόνο αίματος προς τον καρδιακό μυ. Ο σπασμός θέτει σε άμεσο κίνδυνο όχι μόνο την υγεία της καρδιάς αλλά απειλεί και τη ζωή.
Η είδηση που προκαλεί το ξαφνικό στρες δεν χρειάζεται να είναι απαραίτητα κακή. Ακόμα και αν έχουμε κερδίσει τον πρώτο αριθμό στο λαχείο, ένας απότομος ενθουσιασμός μπορεί να μας σκοτώσει – ωστόσο στο 95% των περιπτώσεων πρόκειται για κακή είδηση. Οι περισσότεροι άνθρωποι ξεπερνούν αυτή την καρδικακή κρίση όταν υποβληθούν σε επείγουσα θεραπεία, αλλά κάποιοι χάνουν τη ζωή τους.
Η αδρεναλίνη και οι κατεχολαμίνες
Σε μελέτη που πραγματοποίησαν ερευνητές του Universitätmedizin Rostock, στη βόρειο Γερμανία, αναφέρουν ότι κατόρθωσαν να βρουν για ποιον λόγο μπορεί μια είδηση που προκαλεί οξύ στρες, μπορεί να θέσει σε κίνδυνο τη ζωή μας. Η είδηση που προκαλεί απότομο ψυχικό σοκ κάνει τον οργανισμό να παράγει πολύ μεγάλες ποσότητες των ορμονών του στρες, συμπεριλαμβανομένης της αδρεναλίνης, με συνέπεια να συστέλλονται οι κύριες αρτηρίες που τροφοδοτούν με αίμα την καρδιά. Αυτό μπορεί να δημιουργήσει στένωση σε μια από τις αρτηρίες της καρδιάς (ονομάζονται στεφανιαίες) προκαλώντας απότομη αλλαγή του καρδιακού ρυθμού – σαν κι αυτήν που συμβαίνει όταν παθαίνει κάποιος έμφραγμα λόγω θρόμβου (καρδιακή προσβολή).
Στο φαινόμενο της ραγισμένης καρδιάς, τα συμπτώματα μιμούνται αυτά του εμφράγματος του μυοκαρδίου (καρδιακή προσβολή). Ο ασθενής αισθάνεται ότι δυσκολεύεται να αναπνεύσει, αρχίζει να εκδηλώνει πόνους στο στήθος (στηθάγχη) και αισθάνεται αδύναμος. Για τα συμπτώματα του εμφράγματος δείτε εδώ.
Η αποπληξία αυτή του μυοκαρδίου παρουσιάζεται επίσης με ανωμαλίες στο ρυθμό της καρδιάς ή καρδιακή ανεπάρκεια (πνευμονικό οίδημα) ενώ συνδυάζεται με μέτρια αύξηση των μυοκαρδιακών ενζύμων (τροπονίνες). Ενδοκαρδιακές βιοψίες έχουν αποκαλύψει ζώνες συσπάσεων στην εγγύτητα των καρδιακών νεύρων ενώ οι κατεχολαμίνες συνήθως είναι αυξημένες. Οι ζώνες συσπάσεων εμφανίζονται στις περιπτώσεις βλάβης από επαναιμάτωση αλλά και όταν η καρδιά εκτίθεται σε τοξικά επίπεδα κατεχολαμινών.
Σε κάθε περίπτωση η βλάβη που υφίσταται το θύμα διαφέρει από την εικόνα της νέκρωσης που συναντάμε στο έμφραγμα του μυοκαρδίου (καρδιακή προσβολή). Περιέργως, στο υπερηχοκαρδιογράφημα, αργότερα, σχηματίζεται, μια εικόνα που θυμίζει ιαπωνικό χταπόδι (takotsubo) και οδήγησε στην αντίστοιχη ονομασία της μυοκαρδιοπάθειας (το σύνδρομο της ραγισμένης καρδιάς λέγεται και Τakotsubo μυοκαρδιοπάθεια). Πρέπει να κάνουμε ξεκάθαρο ότι πρόκειται για κάτι τελείως διαφορετικό από την καρδιακή προσβολή καθώς δεν υπάρχει θρόμβος που έχει σταματήσει την ροή του αίματος και έτσι στις περισσότερες περιπτώσεις τα θύματα που αναρρώνουν δεν εμφανίζουν μόνιμη ζημιά της καρδιάς.
Οι ερευνητές έχουν βρει επίσης ότι από το σύνδρομο της ραγισμένης καρδιάς κινδυνεύουν περισσότερο οι γυναίκες που βρίσκονται στην εμμηνόπαυση. Το σύνδρομο της ραγισμένης καρδιάς είναι 7,5 φορές πιο συχνό σε γυναίκες και ακόμη πιο συχνό σε αυτές που είναι άνω των 55 ετών.
Ραγισμένη καρδιά και με ευχάριστες ειδήσεις
Οι επιστήμονες γνωρίζουν εδώ και αρκετά καιρό ότι τα συμπτώματα της καρδιακής προσβολής συχνά συμβαίνουν μετά από ένα γεγονός που προκαλεί έντονο στρες ή έντονη συγκίνηση. Υπάρχουν άνθρωποι που πεθαίνουν επειδή «ραγίζει» η καρδιά τους, συνήθως εξαιτίας πένθους. Επίσης είναι γνωστό από παλιά ότι ο φόβος μπορεί να προκαλέσει ξαφνικό θάνατο (voodoo death).
Πράγματι, η επίπτωση της Τakotsubo μυοκαρδιοπάθειας φαίνεται ότι αυξάνεται σε περιόδους παρουσίας στρεσογόνων ερεθισμάτων μεγάλης κλίμακας όπως σε σεισμούς, οξεία νόσος ή έντονο συναισθηματικό ή φυσικό στρες (π.χ. απρόσμενος θάνατος οικείου προσώπου, ενδοοικογενειακή βία, απόλυση, συγκρούσεις, έντονος διαπληκτισμός, δυσμενείς ιατρικές διαγνώσεις, οικονομικές και φυσικές καταστροφές, εξωφρενικός λογαριασμός της εφορίας κλπ).
Γερμανοί ερευνητές ωστόσο ανακάλυψαν πως το σύνδρομο της ραγισμένης καρδιάς δεν εκδηλώνεται απαραιτήτως εξαιτίας του στρες που προκαλεί το πένθος ή ο φόβος, αλλά μπορεί να συμβεί και όταν κάποιος κερδίσει πολλά χρήματα ή ακόμα έχει έναν άγριο καυγά. «Οι ασθενείς που μελετήσαμε βρέθηκαν κάτω από τεράστια ψυχική ένταση, είτε θετική είτε αρνητική», δήλωσε ο επικεφαλής ερευνητής δρ Κριστόφ Νίναμπερ, διευθυντής του Καρδιολογικού Τμήματος της πανεπιστημιακής κλινικής.
«Η καρδιά τους είχε σπάσει σε χίλια κομμάτια, μέσα σε λίγα λεπτά έως μία ώρα από τη στιγμή που άκουσαν τα νέα. Οι περισσότεροι είχαν ακούσει κακές ειδήσεις, αλλά κάποιοι είχαν ακούσει εξαιρετικά καλές». Και συνέχισε: «Οι περισσότεροι ασθενείς ήταν γυναίκες (το 90%) που είχαν μπει ή είχαν περάσει στην εμμηνόπαυση – είχαν ηλικία μεταξύ 50 και 70 ετών όταν αρρώστησαν. Προς το παρόν, δεν ξέρουμε γιατί αυτή η ομάδα είναι πιο ευάλωτη στο σύνδρομο της ραγισμένης καρδιάς. Ενδεχομένως παίζει ρόλο το ότι το γυναικείο σώμα αντιδρά μετά την εμμηνόπαυση εξαιρετικά έντονα στις ορμόνες του στρες».
Τα καλά νέα, κατά τον δρα Νίναμπερ, είναι πως τα περισσότερα θύματα του συνδρόμου της ραγισμένης καρδιάς αναρρώνουν, αρκεί να λάβουν την απαιτούμενη θεραπεία τις πρώτες 48 ώρες. Κάτι άλλο ευχάριστο είναι ότι τα θύματα της ραγισμένης καρδιάς που αναρρώνουν έχουν άριστη πρόγνωση καθώς η καρδιά τους δεν έχει υποστεί μόνιμη βλάβη, αλλά μια προσωρινή δυσλειτουργία.
Επίσης δεν υπάρχουν ενδείξεις ότι κάποιος που υπέστη ένα τέτοιο καρδιακό επεισόδιο έχει σοβαρές πιθανότητες να το ξαναπάθει στο μέλλον. Η πιθανότητα της επανάληψης στο ίδιο άτομο κυμαίνεται στο 5-10%, ποσοστό που θεωρείται χαμηλό.
