Η ιδέα ότι κάποιος είναι εθισμένος στο σεξ (sex addiction) είναι έως τώρα αμφιλεγόμενη. O όρος προκάλεσε το ενδιαφέρον των επιστημόνων το 1983 όταν ένα βιβλίο εκδόθηκε με αυτό το θέμα. Τότε το φαινόμενο ονομαζόταν υπερσεξουαλικότητα. Ωστόσο επικράτησε η άποψη ότι ο εθισμός στο σεξ είναι κάτι διαφορετικό από τις άλλες ψυχικές διαταραχές και δεν ταιριάζει να ενταχθεί στον Αμερικανικό Διαγνωστικό & Στατιστικό Οδηγό Ψυχικών Διαταραχών που αποτελεί τη «βίβλο» των ψυχικών νοσημάτων.
Αληθινή διαταραχή
Επιστήμονες από το Πανεπιστήμιο της Καλιφόρνια στο Λος Άντζελες λένε τώρα πως ο εθισμός στο σεξ είναι μία αληθινή ψυχική διαταραχή και άρα πρέπει να εξεταστεί πλέον σοβαρά το ενδεχόμενο να ενταχθεί στον Αμερικανικό Διαγνωστικό & Στατιστικό Οδηγό Ψυχικών Διαταραχών. Και βέβαια πρέπει να συμφωνηθούν τα κριτήρια για τη διάγνωση αυτής της ψυχικής διαταραχής. Όπως γράφουν στην «Επιθεώρηση Σεξουαλικής Ιατρικής», ένας άνθρωπος που απλώς κάνει πολύ συχνά σεξ, δεν μπορεί να διαγνωσθεί με υπερσεξουαλική διαταραχή, όπως είναι η επιστημονική ονομασία του εθισμού στο σεξ. Ωστόσο ένας άλλος που έχει υπερβολικά πολλές σεξουαλικές επαφές, βλέπει συνέχεια πορνό ταινίες και χρησιμοποιεί συχνά το σεξ ως μέσον καταπράυνσης του στρες, σημαίνει ότι το σεξ επεμβαίνει στην ικανότητά του να λειτουργεί στην καθημερινή ζωή. Κατά συνέπεια, πληροί τα κριτήρια της ψυχικής διαταραχής.
Οι επιστήμονες υπογραμμίζουν ότι με την έρευνά τους δεν προσπαθούν να μετατρέψουν σε ψυχική διαταραχή συνηθισμένες συμπεριφορές, όπως το να κάνει κάποιος πολύ σεξ ή να βλέπει πορνό ταινίες. Οι πάσχοντες από υπερσεξουαλική διαταραχή, όμως, παραδέχονται πως αισθάνονται εκτός ελέγχου και δεν μπορούν να αντισταθούν στις σεξουαλικές ορέξεις τους, ανεξαρτήτως συνεπειών.
«Οι άνθρωποι αυτοί μπορεί στιγμιαία να σκεφτούν ότι υπάρχουν συνέπειες, αλλά με κάποιο τρόπο νιώθουν πως η ανάγκη τους για σεξ είναι σημαντικότερη – και έτσι επιλέγουν το σεξ παρότι μπορεί λ.χ. να χάσουν τη δουλειά τους, να διακινδυνεύσουν τη σχέση τους ή να αντιμετωπίσουν οικονομικά προβλήματα», δήλωσε ο επικεφαλής ερευνητής δρ Ρόρυ Ριντ, επίκουρος καθηγητής και ερευνητής ψυχολόγος στο UCLA.
Τι μορφές παίρνει ο εθισμός στο σεξ
Για να πραγματοποιήσουν την μελέτη τους, οι ερευνητές όρισαν την υπερσεξουαλική διαταραχή ως «επαναλαμβανόμενες και έντονες σεξουαλικές φαντασιώσεις, παρορμήσεις και συμπεριφορές» που διαρκούν τουλάχιστον έξι μήνες. Επιπλέον, αυτές οι σεξουαλικές φαντασιώσεις, παρορμήσεις και συμπεριφορές «προκαλούν δυσφορία στον ασθενή ή επεμβαίνουν σε κάποιες πλευρές της ζωής του», όπως στην εργασία ή στην κοινωνική του ζωή. Αντιθέτως, «δεν πρέπει να προκαλούνται από χρήση ναρκωτικών ή αλκοόλ, ή από άλλη ψυχική διαταραχή».
Οι ερευνητές πήραν συνεντεύξεις από 207 ασθενείς οι οποίοι είχαν παραπεμφθεί για αξιολόγηση σε ψυχιατρική κλινική, δίχως να γνωρίζουν για ποιον λόγο. Οι 152 από αυτούς είχαν παραπεμφθεί με την υπόνοια προβλήματος σεξουαλικής συμπεριφοράς, οι 20 λόγω χρήσης ουσιών και οι 35 για άλλα ψυχιατρικά προβλήματα. Όλοι οι εθελοντές συμπλήρωσαν αναλυτικά ερωτηματολόγια για την σεξουαλική συμπεριφορά τους, την παρορμητικότητα και τις αντιδράσεις τους στο στρες. Χρησιμοποιώντας τα προκαθορισμένα κριτήρια της υπερσεξουαλικής διαταραχής, οι 134 από τους ασθενείς διαγνώσθηκαν ως εθισμένοι στο σεξ και οι 18 ως πάσχοντες από άλλη ψυχική διαταραχή ή ως μη πάσχοντες από ψυχική διαταραχή.
Η διάγνωση της υπερσεξουαλικής διαταραχής σχετιζόταν στενά με την βαθμολογία που είχαν επιτύχει οι εθελοντές στα ερωτηματολόγια για τη σεξουαλική συμπεριφορά, τις παρορμήσεις και το στρες. Στο 92% των περιπτώσεων, εξάλλου, όλοι οι ψυχίατροι και ψυχολόγοι που τους εξέτασαν – είτε ήταν οι θεράποντες ιατροί τους, είτε η ερευνητική ομάδα – συμφώνησαν πως έπασχαν από υπερσεξουαλική διαταραχή.
Η συντριπτική πλειονότητα των ασθενών (οι 19 στους 20) οι οποίοι είχαν παραπεμφθεί για προβλήματα με χρήση ουσιών ή για άλλη ψυχική ασθένεια (οι 32 στους 35), διαγνώσθηκαν με τα αντίστοιχα προβλήματα και όχι με υπερσεξουαλική διαταραχή.
Οι ερευνητές ρώτησαν τους εθισμένους στο σεξ ποια συμπεριφορά τούς δημιουργούσε τα περισσότερα προβλήματα – λ.χ. ο αυνανισμός, η ενασχόληση με πορνό ταινίες, το σεξ στον κυβερνοχώρο, το τηλεφωνικό σεξ, το συναινετικό σεξ με αγνώστους, η συχνή επίσκεψη σε κλαμπ ενηλίκων κ.ο.κ.
Η πλειονότητα είπαν πως ο αυνανισμός και η ενασχόληση με πορνό ταινίες ήταν οι πιο προβληματικές συμπεριφορές – και ορισμένοι ανέφεραν πως εξαιτίας αυτών έχασαν τη δουλειά τους, αφού αδυνατούσαν να μην ασχοληθούν με αυτές τις δραστηριότητες στον χώρο εργασίας.
Οι πάσχοντες από εθισμό στο σεξ είχαν επίσης αυξημένες πιθανότητες να αναφέρουν πως υιοθετούν αυτές τις συμπεριφορές παρότι προσπαθούν απεγνωσμένα να τις ελέγξουν και αδιαφορώντας για τις σωματικές ή συναισθηματικές συνέπειες που μπορεί να προκαλέσουν στον εαυτό τους ή στους γύρω τους.
Οι διαφωνούντες
Υπάρχουν ωστόσο πολλοί που δεν θεωρούν ότι ο εθισμός στο σεξ είναι μια πραγματική ιατρική κατάσταση. Ο εθισμός αυτός πήρε διαστάσεις κυρίως ύστερα από την την ταινία “Shame”, ένα δράμα εθισμού στο σεξ. Αλλά η έννοια προωθείται, λένε, από ένα είδος ψευδο-επιστήμης. Αν και ορισμένοι νευροεπιστήμονες πιστεύουν ότι ο εγκέφαλος όσων είναι εθισμένοι στο σεξ λειτουργεί διαφορετικά από τον εγκέφαλο αυτών που δεν είναι εθισμένοι, οι ασκούντες κριτική θεωρούν αυτή την ιδέα απλώς γελοία.
Οι διαφωνούντες λένε ότι το 70% ή ακόμα και το 100% όσων ταξινομούνται ως εθισμένοι στο σεξ πάσχουν από κάποια άλλη ψυχική διαταραχή. Προϋπάρχει δηλαδή κάποια άλλη ιατρική διάγνωση όπως κατάθλιψη, άγχος, διαταραχή προσωπικότητας κλπ. Τα συμπτώματα του εθισμού στο σεξ είναι στην ουσία συμπτώματα μιας άλλης υποκείμενης ψυχικής διαταραχής και άρα δεν υπάρχει λόγος να ξεχωρίσουμε αυτήν τη συμπεριφορά και να της δώσουμε όνομα.
