Η μεταταρσαλγία (metatarsalgia) είναι ένας γενικός όρος που χρησιμοποιείται για να περιγράψει τον πόνο στο κάτω και μπροστά μέρος του ποδιού (περιοχή των κεφαλών των μεταταρσίων οστών). Αν και η μεταταρσαλγία μπορεί να εκδηλωθεί σε άνδρες και γυναίκες από την εφηβεία μέχρι τα γεράματα, είναι πιο συνηθισμένη στις μεσήλικες γυναίκες.
Σε κάθε πόδι έχουμε πέντε οστά που λέγονται μετατάρσια. Το πρώτο μετατάρσιο είναι κοντύτερο και παχύτερο από τα άλλα τέσσερα τα οποία είναι συνήθως ίδια σε μέγεθος.
‘Οταν περπατάμε, τρέχουμε ή πηδάμε, το βάρος του σώματος μεταφέρεται σ’ αυτά τα οστά και ιδιαίτερα στον χώρο ανάμεσα στο πρώτο και το δεύτερο μετατάρσιο οστό (η δύναμη είναι περίπου 275% περισσότερο από το σωματικό βάρος).
Η μεταταρσαλγία είναι μια κατάσταση κατά την οποία κάποιο από τα μετατάρσια οστά του ποδιού έχει υποστεί πτώση, δηλαδή το οστό ακουμπάει με μεγαλύτερη πίεση στο έδαφος. Έτσι ανάλογα με το βαθμό ορθοστασίας, το σωματικό βάρος, τον τύπο παπουτσιού που φοράει ο άνθρωπος και τα εδάφη στα οποία κινείται, τα συμπτώματα της μεταταρσαλγίας, δηλαδή ο πόνος σε κάποιο σημείο του ποδιού, θα εμφανιστούν αργά ή γρήγορα.
Συνήθως ο πόνος εντοπίζεται κάτω από τις κεφαλές του 2ου, 3ου, ή 4ου μεταταρσίου οστού. Χαρακτηρίζεται από τους ασθενείς ως βαθύ, σταθερό άλγος με ή χωρίς καυσαλγία (αίσθημα καψίματος).
Ο πόνος της μεταταρσαλγίας μπορεί να εκδηλωθεί σε οποιαδήποτε από τις αρθρώσεις που σχηματίζουν τα οστά στις φάλαγγες και στο μετατάρσιο στο πέλμα. Η σημειωμένη περιοχή δείχνει την άρθρωση που προσβάλλεται συνήθως.
Οι αιτίες της μεταταρσαλγίας
Αυτή η πάθηση έχει πολλές αιτίες. Τα στενά πέλματα με μεγάλη καμάρα μπορεί να ασκούν υπερβολική πίεση στα μετατάρσια των πελμάτων όπως και μερικοί τύποι πλατυποδίας. Αν τα πόδια δεν έχουν το ίδιο μήκος (ανισοσκελία), οι μεταταρσοφαλαγγικές αρθρώσεις δέχονται μεγαλύτερη πίεση. Άλλοι παράγοντες που συμβάλλουν είναι η ρευματοειδής αρθρίτιδα, τα κατάγματα κόπωσης, η συσσώρευση υγρού, η μυϊκή κόπωση, το επιπλέον βάρος της εγκυμοσύνης ή της παχυσαρκίας και η παρατεταμένη ορθοστασία ή το περπάτημα.
Οι κυριότερες αιτίες είναι οι εξής:
- Έντονη προπόνηση ή τρέξιμο: οι περισσότεροι αθλητές έχουν πόνο στα μετατάρσια. Αυτό συμβαίνει λόγο της μεγαλύτερης πίεσης η οποία ασκείται στα πόδια τους.
- Οι παραμορφώσεις των ποδιών: ειδικότερα οι παραμορφώσεις των δακτύλων και των μεταταρσίων όπως ο βλαισός μέγας δάκτυλος (κότσι), ο δύσκαμπτος μέγας δάκτυλος, η πτώση των κεφαλών των μεταταρσίων, η γαμψοδακτυλία και μπορεί να έχουν ως αποτέλεσμα τη διανομή του φορτίου του σώματος σε συγκεκριμένο σημείο και έτσι δημιουργείται πόνος.
- Το μεγάλο σωματικό βάρος: η παχυσαρκία πολλαπλασιάζει το βάρος το οποίο δέχονται τα μετατάρσια.
- Λάθος παπούτσια: υποδήματα κακής ποιότητας και παπούτσια με ψηλά τακούνια μπορούν να αλλάξουν την σωστή κατανομή του βάρους στα μετατάρσια δημιουργώντας σταδιακά μόνιμο πόνο στο πόδι.
- Το νεύρωμα του πελματιαίου δακτυλικού νεύρου – νευρίνωμα MORTON: είναι μια πάθηση η οποία οφείλεται στην ανάπτυξη ενός καλοήθους όγκου στο τρίτο ή και στο δεύτερο πελματιαίο δακτυλικό νεύρο. Είναι συχνότερη σε γυναίκες ηλικίας 40–50 χρονών και δημιουργεί πόνο κατά την βάδιση.
Άλλες παθήσεις όπως η οστεοχονδρίτιδα ή μικρά κατάγματα από την καταπόνηση των μεταταρσίων, χωρίς να υπάρχει σημαντική κάκωση, μπορούν να δημιουργήσουν πόνο στα μετατάρσια.
Προσοχή στα παπούτσια
Η μεταταρσαλγία προσβάλει περισσότερο τις γυναίκες λόγω της αυξημένης χρήσης ψηλοτάκουνων παπουτσιών (μεταφέρεται όλο το κέντρο βάρους του σώματος στο πρόσθιο πόδι) ή στενών παπουτσιών (αύξηση συμπίεσης του μεσόστεου διαστήματος των μεταταρσίων) για μεγάλο χρονικό διάστημα. Μάλιστα ο συνδυασμός και των δύο χαρακτηριστικών υποδημάτων, αυξάνει σημαντικά τις πιθανότητες εμφάνισης μεταταρσαλγίας στο μέλλον.
Όταν η πάθηση εμφανίζεται στους άντρες, συνήθως κρύβει σοβαρότερους προδιαθεσικούς παράγοντες (οι οποίοι όμως είναι αντιμετωπίσιμοι) όπως βαριά πλατυποδία, βλαισοπλατυποδία, ραιβό δύσκαμπτο πρόσθιο πόδι κ.α.
Ο πόνος εμφανίζεται λόγω της συμπίεσης των μαλακών μορίων ανάμεσα στην επιφάνεια στήριξης (υπόδημα – έδαφος) και την σφαιρική οστική επιφάνεια της κεφαλής του μεταταρσίου. Ως αποτέλεσμα αυτής της πίεσης, εμφανίζονται σκληρήνσεις και δερματικά κερατώματα.
Όταν η πίεση επιμένει για μεγάλο χρονικό διάστημα, δημιουργεί ισχαιμία (περιορισμένη κυκλοφορία του αίματος) στην περιοχή με αποτέλεσμα την εμφάνιση πόνου σαν κάψιμο (καυσαλγία). Μερικές φορές η μακροχρόνια πτώση του μεταταρσίου, μπορεί να συνοδεύεται και από παραμόρφωση του δακτύλου το οποίο συνδέεται με το μετατάρσιο (σφυροδακτυλία).
Το ίδιο σύμπτωμα καψίματος, αν επεκτείνεται και στην επάνω επιφάνεια του πέλματος και μπροστά ανάμεσα στα δάκτυλα, με μούδιασμα ή μυρμήγκιασμα αυτών μπορεί να δηλώνει νευρίνωμα Μόρτον. Πρόκειται για ένα δευτερογενές στάδιο της πτώσης μεταταρσίου, όπου τα φορτία που αναπτύσσονται στο μπροστινό πόδι, προκαλούν μηχανική συμπίεση του μεσόστεου νεύρου ανάμεσα στα επιμήκη οστά των μεταταρσίων.
Διάγνωση και αντιμετώπιση
Παρόλο που τα συμπτώματα της μεταταρσαλγίας ή του νευρινώματος Μόρτον ακούγονται σοβαρά, η αντιμετώπιση τους χωρίς χειρουργείο είναι αρκετά αποτελεσματική.
Αναφορικά με τη διάγνωση, η λήψη ενός ιστορικού σε συνδυασμό με κλινική εξέταση (δηλαδή η εξέταση στο ιατρικό κρεβάτι) είναι επαρκής στις περισσότερες περιπτώσεις. Σπάνια, όταν το ιστορικό οδηγεί προς την υπόθεση κατάγματος κόπωσης στα μετατάρσια οστά ή αναφερόμενο πόνο από τη μέση, μπορεί να χρειαστούν άλλες εξετάσεις όπως υπερηχογράφημα, ακτινογραφία, ή μαγνητική τομογραφία.
Τα απλά μέτρα προσωπικής φροντίδας μειώνουν συνήθως τον πόνο. Τα στενά παπούτσια με λεπτή σόλα και τα ψηλά τακούνια πρέπει να αποφεύγονται. Ο γιατρός μπορεί να συστήσει έναν πάτο ή υποστήριξη της καμάρας, ένα είδος ορθοπεδικής συσκευής, που μειώνει την πίεση κάτω από την επώδυνη περιοχή. Ένα απλό παυσίπονο μπορεί να σας ανακουφίσει από τον πόνο. Ο γιατρός μπορεί να κάνει μία ένεση με κορτικοστεροειδές φάρμακο στην ευαίσθητη περιοχή.
Τι πρέπει να ξέρετε:
- H παγοθεραπεία, δηλαδή η εφαρμογή πάγου στο σημείο του έντονου πόνου για 20–25 λεπτά κάθε φορά, μπορεί να βοηθήσει.
- Τα παυσίπονα, αντιφλεγμονώδη ή απλά, μπορούν να ελαττώσουν τον πόνο και την φλεγμονή.
- Η αγορά κατάλληλων παπουτσιών ειδικά φτιαγμένων για τις περιπτώσεις αυτές ή πάτοι σιλικόνης οι οποίοι μπορούν να μπουν σε οποιοδήποτε υπόδημα, επίσης μπορούν να βοηθήσουν. Υπάρχουν εξειδικευμένα μέρη που μπορούν να σας κάνουν πελματογράφημα, να δουν δηλαδή την ανατομία του ποδιού σας και τον τρόπο με τον όποιο περπατάτε. Έτσι μπορούν να σας προτείνουν τους πάτους που είναι ειδικοί για το δικό σας πόδι.
- Η χειρουργική επέμβαση είναι αρκετά σπάνια μπορεί όμως να συμβεί σε περιπτώσεις ανατομικών ανωμαλιών ή στην περίπτωση του νευρινώματος MORTON.
- Αποφύγετε την άσκηση η οποία σχετίζεται με βάδιση και τρέξιμο ενώ μια καλή άσκηση είναι το κολύμπι.
