Τα τελευταία χρόνια όλο και περισσότεροι ιατρικοί ερευνητές πιστεύουν ότι η η ζάχαρη είναι τοξική και ιδιαίτερα η φρουκτόζη (η επιτραπέζια ζάχαρη περιέχει ένα μόριο γλυκόζης και ένα μόριο φρουκτόζης). Εκτός από την τοξικότητα της ζάχαρης που έχει ως αποτέλεσμα να αυξάνεται η πιθανότητα παθήσεων όπως είναι ο διαβήτης τύπου 2 και η καρδιοπάθεια, υπάρχει ένα άλλο δεινό που προξενεί η ζάχαρη: επιταχύνει τη γήρανση μέσω μιας διαδικασίας που λέγεται γλυκοζυλίωση.
Η γλυκοζυλίωση
Η γλυκόζη, το ‘ζάχαρο’ του αίματος όπως αποκαλείται, δεν πρέπει να είναι σε υψηλή συγκέντρωση στο αίμα για πολλούς λόγους. Όταν η γλυκόζη είναι πάνω από τα 170-180 mg/dl, διέρχεται μέσω της λειτουργίας των νεφρών στα ούρα παρασύροντας αρκετό νερό, γι’ αυτό οι διαβητικοί τύπου 2, όσοι δηλαδή πάσχουν από υψηλό ‘ζάχαρο’, έχουν συχνοουρία, αφυδάτωση και ασυνήθιστη δίψα. Επίσης, οι διαβητικοί εξαντλούνται γρήγορα γιατί όταν η γλυκόζη παραμένει στο αίμα σημαίνει ότι δεν μπαίνει στα μυϊκά κύτταρα για να δώσει ενέργεια. Υπάρχει και ένας άλλος λόγος που οι διαβητικοί έχουν μειωμένες αντοχές. Η γλυκόζη κολλάει στην αιμοσφαιρίνη, την πρωτεΐνη που μεταφέρει το οξυγόνο στους ιστούς και την εμποδίζει να κάνει σωστά τη δουλειά της.
Γενικότερα, η γλυκόζη προσκολλάται σε όλες τις πρωτεΐνες του αίματος, ένα φαινόμενο που ονομάζεται γλυκοζυλίωση. Μ’ αυτόν τον τρόπο δημιουργούνται δομές που μπορεί να βλάψουν την λειτουργία των κυττάρων και να επιταχύνουν τη γήρανση. Όσο περισσότερη γλυκόζη κυκλοφορεί στο αίμα, τόσο μεγαλύτερη είναι η γλυκοζυλίωση κι αυτό δεν αφορά μόνο τους διαβητικούς αλλά όλους. Ακόμα χειρότερα, η φρουκτόζη προκαλεί 10 φορές μεγαλύτερη γλυκοζυλίωση από τη γλυκόζη.
Η γλυκοζυλίωση συνεισφέρει σημαντικά στην ακαμψία και στην απώλεια της ελαστικότητας του σώματος, κάτι που παρατηρείται σε γερασμένους ιστούς. Για παράδειγμα, το κολλαγόνο, ο εύκαμπτος συνδετικός ιστός που κρατάει το σώμα ενωμένο είναι μία από τις πρώτες πρωτεΐνες που επηρεάζονται. Οταν η γλυκοζυλίωση συμβαίνει στο κολλαγόνο βλάπτει τόσο το ίδιο όσο και τα κύτταρα που το παράγουν. Το τελικό επακόλουθο είναι η διέγερση της διαδικασίας της γηράνσεως με μείωση της ελαστικότητας του δέρματος». Καθώς καταστρέφεται η ελαστικότητα του κολλαγόνου, το δέρμα σακουλιάζει και τα διάφορα όργανα του σώματος γίνονται πιο άκαμπτα (το κολλαγόνο είναι η πιο άφθονη πρωτεΐνες του σώματος). Κάθε γλυκοζυλίωση στο κολλαγόνο θέτει τις βάσεις για ρυτίδες και απώλεια της ελαστικότητας. Υπάρχουν τρεις τύποι κολλαγόνου που συμβάλλουν στην υγεία του δέρματος. Ηγλυκοζυλίωση στοχεύει στο κολλαγόνο τύπου ΙΙΙ, το οποίο διαρκεί περισσότερο και είναι πιο σταθερό μετατρέποντάς το στον πιο εύθραυστο τύπο Ι του κολλαγόνου. Οι αρτηρίες που επίσης περιέχουν κολλαγόνο δέχονται πλήγμα, το οποίο εξηγεί εν μέρει τη σύνδεση μεταξύ διαβήτη τύπου 2 και καρδιακών παθήσεων. Μελέτες έχουν δείξει ότι η γλυκοζυλίωση ελαττώνει τους προστατευτικούς μηχανισμούς του οργανισμού που ρυθμίζουν τη φλεγμονή. Τέλος, η γλυκοζυλίωση συμβάλλει στην παχυσαρκία.
Τελικά Προϊόντα Προχωρημένης Γλυκοζυλίωσης (AGEs)
Ο Αμερικανός ερευνητής Άντονι Σεράμι (Anthony Cerami), πρωτοπόρος στο θέμα της γλυκοζυλίωσης, έδωσε στις δομές που σχηματίζονται μετά την προσκόλληση της ζάχαρης στις πρωτεΐνες το κατάλληλο όνομα. Τις ονόμασε Αdvanced Glycation Εnd Ρroducts ή AGEs (AGE σημαίνει και ‘γερνώ’), δηλαδή Τελικά Προϊόντα Προχωρημένης Γλυκοζυλίωσης. Τα τελικά προϊόντα της γλυκοζυλίωσης εναποτίθενται στα διάφορα όργανα, από τα αγγεία μέχρι το δέρμα, συμβάλλουν στην αθηρωμάτωση και ευνοούν τη γήρανση. Για περισσότερο από τρεις δεκαετίες οι ερευνητές μελετούν τις επιδράσεις των AGEs στον οργανισμό και στην διαδικασία της γήρανσης.
Τα AGEs είναι μακρομόρια που έχουν υποστεί μετατροπές και παρεμβαίνουν στη φυσιολογική λειτουργία των ιστών. Τα AGEs αδρανοποιούν τα φυσικά αντιοξειδωτικά ένζυμα και μειώνουν τη φυσική μας άμυνα. Πρέπει να πούμε ότι όσο μεγαλύτερη είναι η κατανάλωση τροφίμων με υψηλό γλυκαιμικό δείκτη τόσο περισσότερα AGEs παράγονται και συσσωρεύονται κάνοντας πιο δύσκολη την απομάκρυνσή τους από τον οργανισμό.
Ζάχαρη και χοληστερίνη
Η ζάχαρη προκαλεί επίσης μια εξαιρετικά επικίνδυνη μορφή χοληστερίνης (χοληστερόλης), που αυξάνει τον κίνδυνο εμφράγματος και εγκεφαλικού περισσότερο απ’ ό,τι οι ήδη γνωστές μορφές. Η μορφή αυτή της χοληστερίνης, που ονομάστηκε MGmin-LDL, προκύπτει όταν ενώνεται το ‘ζάχαρο’ του αίματος με την «κακή» χοληστερίνη, την LDL, λόγω της γλυκοζυλίωσης. Αυτό έχει ως συνέπεια τα μόρια της LDL που προκύπτουν να είναι πιο μικρά, πιο πυκνά και πιο κολλώδη, με συνέπεια να εισχωρούν πιο εύκολα στα τοιχώματα των αρτηριών και να προκαλούν αθηροσκλήρωση.
Καθώς εισχωρούν ολοένα περισσότερα τέτοια μόρια στις αρτηρίες, δημιουργούνται αθηρωματικές πλάκες που προκαλούν στένωση στις αρτηρίες, μειώνοντας την παροχή αίματος. Αν τελικά σπάσουν οι πλάκες, δημιουργείται θρόμβος αίματος που οδηγεί στο έμφραγμα (καρδιακή προσβολή) ή στο ισχαιμικό εγκεφαλικό. Σύμφωνα με τους ερευνητές, η μορφή της χοληστερίνης MGmin-LDL είναι εξαιρετικά συχνή στους πάσχοντες από υψηλό ‘ζάχαρο’, αλλά και στους ηλικιωμένους. Αυτό ίσως εξηγεί γιατί κινδυνεύουν τόσο πολύ οι διαβητικοί τύπου 2 να πάθουν καρδιακή προσβολή παρότι δεν έχουν υψηλότερη χοληστερίνη από τον μέσο όρο στο αίμα τους.
Αν θέλετε να γνωρίζετε αν το σάκχαρο του αίματός σας είναι γενικά αυξημένο μπορείτε να κάνετε μία εργαστηριακή εξέταση, μετρώντας την Αιμοσφαιρίνης A1c (γλυκοζυλιωμένη αιμοσφαιρίνη). Αυτό το τέστ αίματος μετρά τα επίπεδα της γλυκόζης στο αίμα σας για το διάστημα των τελευταίων δύο με τριών μηνών.
