Το χαλάζιο (chalazion) είναι ένας έντονος ερεθισμός που παρουσιάζεται συνήθως στο πάνω βλέφαρο, (αλλά και στο κάτω ). Το βλέφαρο διογκώνεται, ερεθίζεται, ενοχλεί, κοκκινίζει και δίνει την αίσθηση ότι έχει δημιουργηθεί ένα μικρό ογκίδιο. Το «μπαλάκι» αυτό μπορεί να μεγαλώσει αρκετά και να δημιουργήσει δυσκολία στην πρακτική λειτουργία του ματιού και της όρασης και στην καθημερινή ζωή. Το χαλάζιο εμφανίζεται σε κάθε ηλικία.
Αιτία
Το χαλάζιο είναι φλεγμονή του βλεφάρου, που εντοπίζεται στους αδένες που βρίσκονται στο χείλος των βλεφάρων (μεϊβομιανοί αδένες). Στο χείλος των βλεφάρων υπάρχει ένας μηχανισμός παραγωγής λαδιού. Το λάδι παράγεται μέσα στο βλέφαρο από μικρούς αδένες οι οποίοι εκρέουν σε μικρά ανοίγματα που βρίσκονται πίσω από τη συστοιχία των βλεφαρίδων. Ο σκοπός παραγωγής του λαδιού που εκρέει στο χείλος των βλεφάρων είναι η ανάμειξη του με το υγρό συστατικό των δακρύων, έτσι ώστε τα δάκρυα να λιπαίνουν την πολύ ευαίσθητη επιφάνεια του ματιού που έρχεται σε διαρκή τριβή με τα βλέφαρα κατά το ανοιγοκλεισίμο των ματιών.
Όταν η παραγωγή του λαδιού μέσα στους μεϊβομιανούς αδένες (meibomian), δεν γίνεται φυσιολογικά αλλά με έναν παχύρευστο τρόπο, ή εάν από μακιγιάζ ή από κάτι άλλο κλείσει ένα από τα ανοίγματα αυτών των αδένων, τότε προκαλείται απόφραξή τους και «φούσκωμα». Συνήθως το χαλάζιο δημιουργείται με αιτία τη βλεφαρίτιδα η οποία δεν είναι μία ασθένεια ή μόλυνση, αλλά μία κακή λειτουργία των αδένων λαδιού που υπάρχουν μέσα σε αυτά. Τελικά δημιουργείται σιγά σιγά μια κύστη. Τα συμπτώματα είναι πόνος, ερυθρότητα και διόγκωση στα βλέφαρα. Ασθενείς με ροδόχρου ακμή ή σμηγματορροϊκή δερματίτιδα έχουν αυξημένο κίνδυνο να παρουσιάσουν χαλάζιο και ενδεχομένως πολλαπλά ή υποτροπιάζοντα χαλάζια.
Όταν το χαλάζιο είναι μικρό και χωρίς άλλα συμπτώματα, μπορεί να απορροφηθεί από μόνο του. Εάν είναι μεγάλο μπορεί να επηρεάσει την όραση λόγω βλεφαρόπτωσης ή πίεσης του ματιού. Αρκετές φορές το χαλάζιο επιμολύνεται από μικρόβια, οπότε παρατηρείται και πύον στην περιοχή της ερυθρότητας. Καμμιά φορά ένα χαλάζιο μπορεί να προκαλέσει αιφνίδιο οίδημα σε όλη την έκταση του βλεφάρου.
Θεραπεία
Oταν είναι μικρό το χαλάζιο και χωρίς συμπτώματα, μπορεί να εξαλειφθεί χωρίς θεραπεία. Αν είναι μεγάλο, μπορεί να θολώνει την όραση λόγω παραμόρφωσης του σχήματος του ματιού. Τοπικές οφθαλμικές αλοιφές και κολλύρια με αντιβιοτικό ή με μικτή χρήση τοπικής κορτιζόνης είναι η κύρια θεραπεία. Είναι σημαντικό να ξεκινήσετε την θεραπεία αμέσως διότι αν η φλεγμονή γίνει χρόνια τότε μπορεί να δημιουργήσει μια πλήρη κύστη η οποία δεν θεραπεύεται με φαρμακευτική αγωγή αλλά με χειρουργική αφαίρεση. Ετσι αν το χαλάζιο δεν έχει περάσει μετά από 3 ή 4 εβδομάδες, τότε μπορεί να γίνει χειρουργική αφαίρεση.
Επομένως, τα χαλάζια μπορεί να αντιμετωπισθούν με μία ή με συνδυασμό των παρακάτω μεθόδων:
- Αντιβιοτικά ή συνδυασμοί με στεροεδή τοπικά κολλύρια την ημέρα και αλοιφή το βράδυ για μερικές ημέρες.
- Θερμά επιθέματα στο μάτι. Τα θερμά επιθέματα μπορεί να εφαρμοσθούν με ποικίλους τρόπους. Ο απλούστερος είναι να κρατήσουμε μια καθαρή πετσέτα βουτηγμένη στο ζεστό νερό πάνω στα κλειστά βλέφαρα για 5-10 λεπτά , 3-4 φορές την ημέρα. Ξαναβρέχουμε κάθε φορά την πετσέτα ώστε να τη διατηρούμε αρκετά θερμή. Τέλος, στεγνώνουμε με απαλές κινήσεις τα βλέφαρα και σκουπίζουμε κάθε ίχνος από πύο ή άλλο έκκριμα με καθαρή γάζα την οποία αλλάζουμε σε κάθε σκούπισμα.
- Μασάζ του αδένα χαλαρά και περιοδικά, σε συνδυασμό με φαρμακευτική θεραπεία και θερμά επιθέματα
Τα χαλάζια συνήθως απαντούν ικανοποιητικά στη θεραπεία αν και ορισμένα άτομα είναι επιρρεπή σε υποτροπές. Τότε απαιτείται επαναλαμβανόμενη θεραπεία και σχολαστικότερος έλεγχος για αιτιολόγιση των υποτροπών.
Αν ένα χαλάζιο επανεμφανισθεί στην ίδια θέση τότε ο οφθαλμίατρος θα ζητήσει βιοψία για τον αποκλεισμό σοβαρότερων προβλημάτων.
Σε ορισμένες περιπτώσεις, εάν το χαλάζιο γίνεται σε υπόστρωμα πολύ σοβαρής βλεφαρίτιδας χορηγείται αντιβιοτικό της οικογένειας των τετρακυλινών από το στόμα, δηλαδή τετρακυκλίνη ή δοξυκυκλίνη (vibramycin) ή μινοσυκλίνη (Minocyn). Αυτά τα αντιβιοτικά, εάν και είναι ήπια, έχουν μία παρενέργεια η οποία ωστόσο είναι χρήσιμη στην αντιμετώπιση του χαλαζίου: μεταβολίζονται και εκβάλλονται από τον οργανισμό από τους αδένες λαδιού και έτσι μπαίνοντας μέσα σε αυτόν τον μηχανισμό, οι εκρίσεις γίνονται πιο λεπτόρευστες με αποτέλεσμα να μπορεί να αποσυμφορηθεί ο αδένας και να «ξεφουσκώσει» και ηρεμήσει το χαλάζιο.
Σε ορισμένες ακραίες περιπτώσεις που το χαλάζιο επιμένει και δεν υποχωρεί με συντηρητική αγωγή, όπως αυτή που αναφέρθηκε πιο πάνω, αφαιρείται χειρουργικά ή υποβάλλεται σε αγωγή με ένεση μικρής ποσότητας κορτιζόνης μέσα στη «καρδιά» του χαλαζίου.
Πρέπει να σημειωθεί ότι υπάρχει μία μικρή πιθανότητα κάποιος να χρησιμοποιήσει όλη αυτήν την αγωγή, να έχει μία επιτυχή έκβαση του προβλήματος, αλλά να μείνει κάποιο μικρό ψηλαφητό ψεγάδι στα βλέφαρα το οποίο όμως συνήθως είναι καθαρά αισθητικό.
Χειρουργική αντιμετώπιση
Όταν το χαλάζιο δεν υποχωρεί με τα παραπάνω, γίνεται χειρουργική επέμβαση η οποία δεν απαιτεί παραμονή στο νοσοκομείο. Μετά την ενστάλλαξη αναισθητικών σταγόνων, θα σας γίνει μια αναισθητική ένεση κάτω από το δέρμα, δίπλα στην κύστη που έχει δημιουργηθεί, προκειμένου να μην αισθανθείτε πόνο. Το αίσθημα που θα νιώσετε είναι ανάλογο με την ένεση που σας κάνει ο οδοντίατρος. Στη συνέχεια, ο χειρουργός θα γυρίσει το βλέφαρο και από μια μικρή κάθετη τομή που θα κάνει στο εσωτερικό του βλεφάρου αφαιρεί το περιεχόμενο της κύστης μαζί με μέρος του τοιχώματος. Τέλος, τοποθετείται στο μάτι ένα οφθαλμικό κάλυμμα με πίεση, το οποίο θα πρέπει να μείνει τουλάχιστο για τις επόμενες 6 ώρες.
Μετά την αφαίρεση του οφθαλμικού καλύμματος, μπορείτε να πλύνετε το μάτι σας με μια καθαρή βαμβακερή πετσέτα ή γάζα βρεγμένη με νερό, το οποίο προηγουμένως έχετε βράσει, για να καθαρίσετε το μάτι σας από πιθανά υπολλείματα αίματος ή άλλων εκκρίσεων.΄Ισως παρατηρήσετε μια μελανιά στο μάτι σας, η οποία όμως μέσα στις επόμενες ημέρες θα εξαφανισθεί. Ο γιατρός θα σας δώσει αντιβιοτικές σταγόνες ή αλοιφή την οποία θα πρέπει να χρησιμοποιείτε 4 φορές την ημέρα για τουλάχιστον μία εβδομάδα.
Πρόληψη επανεμφάνισης
Ο σχολαστικός καθαρισμός των βλεφάρων αποτρέπει την επανεμφάνιση των χαλαζίων σε άτομα που είναι επιρρεπή σε αυτά. Καθαρίζοντας τακτικά την περιοχή των βλεφαρίδων με παιδικό σαμπουάν μειώνουμε την πιθανότητα απόφραξης των αδένων. Επιπλέον, η υιοθέτηση κάποιων διατροφικών συνηθειών, χωρίς να αποτελεί πανάκεια, σίγουρα προσφέρει τόσο στην πρόληψη για την επανεμφάνιση των χαλαζίων όσο και στη βελτίωση γενικότερα της υγείας. Έτσι:
- Αυξήστε την κατανάλωση τροφών που έχουν υψηλή περιεκτικότητα σε βιταμίνη Α. Σε αυτές τις τροφές περιλαμβάνονται τα ψάρια – προτιμούνται τα ψητά, ο σολωμός και ο τόνος. Καλό είναι να τα συμπεριλάβετε στη δίαιτά σας 2-3 φορές την εβδομάδα. Η κατανάλωση επίσης βήτα-καροτίνης είναι απαραίτητη αφού μετατρέπεται στο σώμα σε βιταμίνη Α.
- Συμπεριλάβετε στη διατροφή σας τρόφιμα που είναι πλούσια σε βιταμίνη Β6-λαχανικά (μπιζέλια και φασόλια), τόνο, σολωμό, κοτόπουλο και βιταμίνη Β3 (ηλιόσπορο).
- Οι φρέσκιες σαλάτες είναι επίσης ιδιαίτερα χρήσιμη τροφή. Καταναλώνετε τρία μπολ την ημέρα.
- Πίνετε μεγάλη ποσότητα νερού, 6 ποτήρια την ημέρα.
Χαλάζιο και κριθαράκι
Το χαλάζιο μερικές φορές συγχέεται με την κριθή (το γνωστό μας κριθαράκι στο μάτι) που επίσης εμφανίζεται σαν ογκίδιο στο βλέφαρο. Το κριθαράκι είναι οξεία μόλυνση του θύλακα της βλεφαρίδας και σχηματίζει ένα κόκκινο, επώδυνο ογκίδιο κοντά στο χείλος του βλεφάρου. Το χαλάζιο αποτελεί αντίδραση σε περίκλειστες λιπαρές εκκρίσεις και δεν οφείλεται σε βακτηρίδια, αν και η θέση που βρίσκεται μπορεί δευτερευόντως να επιμολυνθεί. Τα χαλάζια τείνουν να εμφανίζονται μακριά από το βλεφαρικό χείλος σε αντίθεση με το κριθαράκι και τείνει να κορυφώνεται προς το μέσα μέρος ή ρινικό τμήμα του βλεφάρου.
