Η χρήση των βοτάτων και των διατροφικών συμπληρωμάτων έχει αυξηθεί σημαντικά τις δύο τελευταίες δεκαετίες καθώς ολοένα και περισσότεροι ασθενείς δοκιμάζουν φυσικές θεραπείες ή ακολουθούν την εναλλακτική Ιατρική. Για παράδειγμα στις ΗΠΑ υπολογίζεται ότι τουλάχιστον ο ένας στους δύο πάσχοντες από χρόνιο νόσημα λαμβάνουν βότανα ή διατροφικά συμπληρώματα, συχνά, εν αγνοία των γιατρών τους ενώ ταυτόχρονα ακολουθούν φαρμακευτική αγωγή. Παρά την εκτεταμένη χρήση βοτάνων και διατροφικών συμπληρωμάτων οι δυνητικοί κίνδυνοι από την ταυτόχρονη λήψη τους με συνταγογραφούμενα φάρμακα δεν είναι επαρκώς μελετημένοι.
Τώρα, σύμφωνα με μια μεάλη μετα-ανάλυση που δημοσιεύεται στην Διεθνή Επιθεώρηση Κλινικής Πρακτικής και διεξήχθη από ομάδα επιστημόνων υπό τον δρα Χσιάνγκ-Γουέν Λιν από το Κολέγιο Φαρμακολογίας της Ταϊβάν, ορισμένα βότανα ή διατροφικά συμπληρώματα (βιταμίνες ιχνοστοιχεία ή αμινοξέα), όταν λαμβάνονται ταυτόχρονα με φάρμακα μπορεί να προκαλέσουν από ήπια μέχρι σοβαρά καρδιολογικά προβλήματα, στηθάγχη, πόνο στην κοιλιά και πονοκέφαλο.
Οι συγγραφείς της μελέτης προειδοποιούν ότι ο συνδυασμός φαρμάκων με βότανα ή συμπληρώματα επηρεάζει την απορρόφηση, την διάχυση, τον μεταβολισμό και την αποβολή των φαρμάκων από τον οργανισμό – δηλαδή την φαρμακοκινητική τους στον οργανισμό.
Οι παρενέργειες που προκαλούν τα βότανα είναι πιο έντονες στα άτομα που λαμβάνουν φάρμακα για το κεντρικό νευρικό σύστημα (εγκέφαλος, νωτιαίος μυελός) ή το καρδιαγγειακό σύστημα. Σκευάσματα που μπορεί να δημιουργήσουν ανεπιθύμητες αντιδράσεις όταν συνδυάζονται με φάρμακα είναι το χόρτο του Άη Γιάννη, το μαγνήσιο, το ginkgo biloba και ο λιναρόσπορος.
Σύμφωνα με τα ευρήματά της μελέτης, όσοι εθελοντές έπαιρναν βαρφαρίνη, ινσουλίνη, ασπιρίνη, διγοξίνη και τικλοπιδίνη είχαν τις περισσότερε παρενέργειες όταν έπαιρναν ταυτοχρόνα βότανα ή διατροφικά συμπληρώματα βιταμινών.
Βότανα, φάρμακα και παρενέργειες
Οι επιστήμονες λένε ότι ο κόσμος πρέπει να ενημερώνει τον γιατρό του για οποιοδήποτε βότανο ή συμπλήρωμα θέλει να ή ήδη παίρνει. Επισημαίνουν, ωστόσο, ότι τα σκευάσματα με βότανα έχουν περισσότερες πιθανότητες να προκαλέσουν ανεπιθύμητες αντιδράσεις απ’ ό,τι τα συμπληρώματα βιταμινών, ιχνοστοιχείων ή αμινοξέων.
Οι ερευνητές εξέτασαν τις έως τώρα μελέτες για 213 βότανα και διατροφικά συμπληρώματα και για 509 συνταγογραφούμενα φάρμακα, και ανέλυσαν τα 882 κρούσματα ανεπιθύμητων ενεργειών που καταγράφηκαν σε αυτές.
Περισσότερο από το 42% των παρενεργειών προκλήθηκαν επειδή το βότανο και – σπανιότερα – το διατροφικό συμπλήρωμα επηρέασαν την φαρμακοκινητική του φαρμακευτικού προϊόντος. Λίγο πάνω από το 26% των παρενεργειών ήταν σοβαρές, με το πεπτικό και το νευρικό σύστημα να πλήττονται συχνότερα (το 16,4% και το 14,5% των κρουσμάτων αντιστοίχως). Ο λιναρόσπορος, η εχινάκεια και η υοχιμβίνη ήταν τα βότανα με τις περισσότερες φαρμακευτικές αντενδείξεις.
Η μία έρευνα μετά την άλλη αποκαλύπτουν ότι ολοένα μεγαλύτερες ομάδες του πληθυσμού δοκιμάζουν “φυσικές” θεραπείες για την πρόληψη ή την θεραπεία κάθε είδους διαταραχής ή ασθένειας, ή και για να αυξήσουν την ευεξία τους», είπε από την πλευρά του ο δρ Έντζαρντ Ερνστ, ομότιμος καθηγητής Συμπληρωματικής Ιατρικής στο Πανεπιστήμιο του Έξετερ. «Οι περισσότεροι ειδικοί, συνεπώς, συμφωνούμε ότι το ενδεχόμενο αλληλεπιδράσεων είναι πολύ μεγάλο. Παρότι, όμως, πολλοί δυνητικοί κίνδυνοι είναι καλά τεκμηριωμένοι, οι γνώσεις μας επ’ αυτών εξακολουθούν να είναι ανησυχητικά ελλιπείς».
Ο αριθμός των αλληλεπιδράσεων μεταξύ φαρμάκων και βοτάνων ή/και συμπληρωμάτων πιθανότατα είναι πολύ μεγαλύτερος απ’ ό,τι αποτυπώνει η προαναφερθείσα μελέτη, με τα υπάρχοντα δεδομένα να αποτελούν την κορυφή του παγόβουνου. Και κατέληξε πως μεν οι ασθενείς θα πρέπει να αναφέρουν στους γιατρούς τους κάθε είδους βότανο ή συμπλήρωμα που παίρνουν, οι δε γιατροί να εντάξουν τα σχετικά ερωτήματα στην λήψη του ιατρικού ιστορικού των ασθενών τους.
Να σημειωθεί πάντως ότι ο όρος «εναλλακτική Ιατρική» έχει αντικατασταθεί εδώ και χρόνια από τους διεθνείς υγειονομικούς οργανισμούς με τον όρο «συμπληρωματική Ιατρική», διότι οι μέθοδοι που περικλείει θεωρούνται συμπλήρωμα και όχι υποκατάστατο των παραδοσιακών θεραπειών.
