Η ημικρανία είναι αρκετά συχνή και ταλαιπωρεί εκατομμύρια ανθρώπους παγκοσμίως. Η συχνότητά της εξαρτάται από το φύλο και την ηλικία. Είναι πιο συχνή στη δεύτερη και την τρίτη δεκαετία της ζωής. Στην Ελλάδα, το ποσοστό των πασχόντων υπολογίζεται στο 8,4% του πληθυσμού.
Η ημικρανία είναι ο πιο συχνός τύπος διαταραχής κεφαλαλγίας. Τα συμπτώματά της διαφέρουν από τον απλό πονοκέφαλο. Προκειμένου να προσδιορίσουν οι γιατροί αν κάποιος πάσχει από ημικρανία, αλλά και τον τύπο της ημικρανίας, χρησιμοποιούν ορισμένα κριτήρια που έχουν διατυπωθεί στη Διεθνή Κατηγοριοποίηση Πονοκεφάλων (IHCD II). Η διάγνωση της ημικρανίας γίνεται μόνο εφόσον έχει διαπιστωθεί ότι τα συμπτώματα δεν προέρχονται από κάποια άλλη ασθένεια.
Ποιοι είναι οι τύποι της ημικρανίας;
Οι βασικοί τύποι της ημικρανίας είναι: α) η ημικρανία με αύρα και β) η ημικρανία χωρίς αύρα.
Η αύρα είναι μια ομάδα συμπτωμάτων, συνήθως οπτικές διαταραχές, οι οποίες εμφανίζονται πριν από τον πονοκέφαλο. Η ημικρανία χωρίς αύρα είναι ο πιο διαδεδομένος τύπος και παρατηρείται σε ποσοστό περίπου 85-90% των ατόμων που πάσχουν από ημικρανία.
Η τυπική οπτική διαταραχή κατά τη διάρκεια της αύρας μιας κρίσης ημικρανίας δεν διαφέρει πολύ από άνθρωπο σε άνθρωπο. Τα σκίτσα που αποτυπώνουν οπτικές αύρες ημικρανίας μοιάζουν πολύ μεταξύ τους, παρόλο που μπορεί να έχουν ζωγραφιστεί με διαφορά 100 ετών. Ξεκινάει με μια μικρή περιοχή όπου η όραση διαστρεβλώνεται, η οποία περιβάλλεται από φωτεινές γραμμές που κάνουν ζιγκ-ζαγκ οτο κέντρο του οπτικού πεδίου. Αυτή η οπτική διαταραχή ονομάζεται σπινθηροβόλο σκότωμα.
Σταδιακά το σπινθηροβόλο σκότωμα αυξάνει σε μέγεθος με την πάροδο του χρόνου και αναπτύσσεται πλήρως μέσα σε 10-60 λεπτά. Παρόλο που η όραση διαστρεβλώνεται στο κέντρο του οπτικού πεδίου, το άτομο μπορεί να δει καθαρά έξω από αυτή. Όταν η οπτική διαταραχή σταματήσει πλήρως, ο πονοκέφαλος και τα άλλα συνήθη συμπτώματα της ημικρανίας αναπτύσσονται μέσα στην επόμενη μία ώρα. Σε ορισμένες περιπτώσεις μερικά άτομα μπορεί να βλέπουν την οπτική αύρα χωρίς να αναπτύσσουν πονοκέφαλο.
Σε αυτούς τους βασικούς τύπους περιλαμβάνονται διάφορες μορφές της πάθησης. Επίσης, υπάρχουν και τύποι που εμφανίζονται συγκεκριμένα στα παιδιά. Αυτές οι παθήσεις είναι γνωστές ως περιοδικά σύνδρομα και περιλαμβάνουν επαναλαμβανόμενες κρίσεις κοιλιακών πόνων (κοιλιακή ημικρανία), κρίσεις κυκλικών εμετών και επεισόδια ζάλης.
Διάφορες μορφές ημικρανίας
Ημικρανία που σχετίζεται με την έμμηνο ροή. Πολλές γυναίκες παθαίνουν ημικρανία κατά τη διάρκεια της εμμηνόρροιας (καταμήνια ημικρανία). Αυτές οι κρίσεις είναι συχνά πολύ δυνατές και διαρκούν περισσότερο από τους άλλους τύπους ημικρανίας.
Αμιγής καταμήνια ημικρανία. Πρόκειται για κρίσεις κατά τη διάρκεια της εμμήνου ρύσης που πληρούν τα κριτήρια της ημικρανίας με αύρα. Επίσης κρίσεις που εκδηλώνονται αποκλειστικά τις ημέρες 1+2 (δηλαδή στο διάστημα των ημερών -2 και +3) της εμμηνόρροιας σε τουλάχιστον 2 στους 3 έμμηνους κύκλους και σε καμία άλλη φάση του κύκλου.
Ημικρανία χωρίς αύρα, που σχετίζεται με την εμμηνόρροια. Περιλαμβάνει κρίσεις κατά τη διάρκεια της εμμηνόρροιας που πληρούν τα κριτήρια της ημικρανίας χωρίς αύρα. Επίσης, κρίσεις που εκδηλώνονται αποκλειστικά τις ημέρες 1 ±2 (δηλαδή στο διάστημα των ημερών -2 και +3) της εμμηνόρροιας σε τουλάχιστον 2 στους 3 έμμηνους κύκλους. Είναι πιθανόν να εκδηλωθούν και σε άλλες στιγμές του κύκλου
Ημικρανία της βασικής αρτηρίας. Πληροί τα κριτήρια της ημικρανίας με αύρα. Περιλαμβάνει δύο ή περισσότερα συμπτώματα αύρας των ακόλουθων τύπων:
- Διαταραγμένη οπτική αντίληψη, ορισμένες φορές με οπτικές παραισθήσεις
- Ίλιγγος
- Βόμβος
- Μειωμένη ακοή
- Διπλωπία
- Αστάθεια
- Μειωμένα επίπεδα συνείδησης
Ημιπληγική ημικρανία. Πληροί τα κριτήρια της ημικρανίας με αύρα. Περιλαμβάνει ημιπληγία (αδυναμία ή παράλυση των άκρων στη μία πλευρά του σώματος).
Να σημειωθεί ότι προκειμένου να γίνει διάγνωση της ημικρανίας της βασικής αρτηρίας και της ημιπληγικής ημικρανίας, απαιτείται ολοκληρωμένη νευρολογική εξέταση.
Κοιλιακή ημικρανία. 0 πόνος εστιάζεται γύρω από τον αφαλό, με πολλαπλές κρίσεις κατά τη διάρκεια μίας ημέρας ή μερικές κρίσεις κατά τη διάρκεια ενός μήνα. Ο πόνος μπορεί να συνοδεύεται από ναυτία ή έμετο.
Καλοήθης παροξυσμικός ίλιγγος της παιδικής ηλικίας. Περιλαμβάνει επεισόδια ιλίγγου (ζαλάδες). Ανάμεσα στα επεισόδια, συνήθεις κρίσεις ημικρανίας που περιλαμβάνουν πονοκέφαλο.
Ποιος μπορεί να έχει ημικρανία;
Η ημικρανία δεν εμφανίζεται σε συγκεκριμένη ομάδα ανθρώπων. Ωστόσο, φαίνεται ότι είναι κληρονομική και μάλιστα ακολουθεί μοτίβο κυρίαρχης κληρονομικότητας (δηλαδή, όσοι κληρονομούν το γονίδιο έχουν και την πάθηση). Οι μελέτες δείχνουν, επίσης, ότι η ημικρανία είναι συχνότερη στις γυναίκες απ’ ό,τι στους άνδρες.
Γιατί οι γυναίκες εμφανίζουν σε μεγαλύτερο ποσοστό ημικρανία σε σχέση με τους άνδρες;
Μελέτες σε παιδιά προεφηβικής ηλικίας δείχνουν ότι τα αγόρια έχουν τις ίδιες πιθανότητες με τα κορίτσια να εμφανίσουν την πάθηση. Μετά την εφηβεία, όμως, η ημικρανία φαίνεται να είναι συχνότερη στις γυναίκες απ’ ό,τι στους άνδρες. Έως την ηλικία των 45 ετών, ο αριθμός των γυναικών που έχουν ημικρανία είναι τριπλάσιος σε σχέση με εκείνον των ανδρών. Αργότερα, οι διαφορές ανάμεσα στα φύλα εξισορροπούνται και πάλι. Θεωρείται ότι η παρατηρούμενη κορύφωση της ημικρανίας στις γυναίκες κατά τη διάρκεια της αναπαραγωγικής τους ηλικίας καταδεικνύει την επίδραση των γυναικείων σεξουαλικών ορμονών ως παραγόντων ημικρανίας.
Οι κρίσεις ημικρανίας μπορεί να προκληθούν από ερεθιστικούς παράγοντες;
Όπως μια κρίση άσθματος μπορεί να προκληθεί σε κάποιον από μια γάτα, όταν αυτός είναι αλλεργικός στις τρίχες της, με τον ίδιο τρόπο, η παράλειψη ενός γεύματος ή ένα ξενύχτι μπορεί να προκαλέσει κρίση ημικρανίας. Υπάρχουν πολλοί ερεθιστικοί παράγοντες της ημικρανίας, τόσο στο εξωτερικό περιβάλλον όσο και στον οργανισμό. Κοινοί παράγοντες είναι το στρες, η έλλειψη ύπνου, η παράλειψη γευμάτων, η εμμηνόρροια, αλλά και φαγητά όπως η σοκολάτα και το τυρί. Εάν κάποιος γνωρίζει τους ερεθιστικούς παράγοντες που τον επηρεάζουν, μπορεί να τους αποφύγει και να ελέγξει με αυτό τον τρόπο τη συχνότητα των κρίσεων ημικρανίας.
Πότε είναι πιθανότερο να πάθει κάποιος κρίση ημικρανίας;
Η συχνότητα των κρίσεων ημικρανίας, τόσο στους άνδρες όσο και στις γυναίκες, είναι αυξημένη κατά την ηλικία των 35-45 ετών. Οι κρίσεις συνήθως ξεκινούν σε νεαρότερη ηλικία. Τα αγόρια εμφανίζουν συχνά κρίσεις ημικρανίας πριν από την εφηβεία, αλλά η κατάσταση βελτιώνεται στο τελευταίο στάδιο της εφηβείας. Τα κορίτσια συνήθως αρχίζουν να εμφανίζουν ημικρανίες στην αρχή της εφηβείας.
Μπορεί οι κρίσεις ημικρανίας να γίνουν συχνότερες σε οποιαδήποτε ηλικία;
Ναι. Άνδρες, γυναίκες και παιδιά μπορεί να εμφανίσουν συχνότερες κρίσεις ημικρανίας σε οποιαδήποτε ηλικία. Η ημικρανία μπορεί να επιδεινωθεί εάν δεν αντιμετωπιστούν οι κρίσεις, αλλά και εάν γίνεται κατάχρηση φαρμάκων.
