Η οστεοαρθρίτιδα είναι η πιο συχνή μορφή αρθρίτιδας. Περίπου το 85% των πασχόντων δεν αντιλαμβάνονται ποτέ ότι πάσχουν, ούτε αισθάνονται πόνο, αν και η οστεοαρθρίτιδα εμφανίζεται όταν υποβάλλονται σε ακτινογραφία για άλλους λόγους. Για τις περισσότερες αρθρώσεις, ιδιαίτερα στα γόνατα και τα χέρια, η οστεοαρθρίτιδα είναι πιο συχνή στις γυναίκες απ’ ό,τι στους άνδρες.
Η οστεοαρθρίτιδα θεωρείται μια εκφυλιστική πάθηση που αφορά τη φθορά χόνδρων και οστών σε συγκεκριμένες αρθρώσεις. Χαρακτηρίζεται από μεγαλύτερη διόγκωση των οστών και μικρότερη των μαλακών μορίων συγκριτικά με τη φλεγμονώδη αρθρίτιδα, η δε συνακόλουθη δυσκαμψία εκδηλώνεται συνήθως κατά την ανάπαυση ή έπειτα από άσκηση.
Τι συμβαίνει στην οστεοαρθρίτιδα;
Η οστεοαρθρίτιδα αποτελεί φθορά των χόνδρων στις αρθρώσεις μας. Όλες οι αρθρώσεις, έχουν κάτι κοινό: οι επιφάνειες των δυο οστών, όπου έρχονται σε επαφή, είναι καλυμμένες με μια λεπτή επιφανειακή επίστρωση χόνδρου. Οι περισσότερες αρθρώσεις σχηματίζουν ένα κενό ανάμεσα στα δυο οστά που ονομάζεται αρθρική κοιλότητα. Ο χόνδρος και το αρθρικό υγρό παίζουν σημαντικό ρόλο στην υγεία μιας άρθρωσης. Ο χόνδρος πρέπει να είναι λείος, ελαστικός και σκληρός. Το υγρό παρέχει τις θρεπτικές ουσίες που χρειάζεται ο χόνδρος ώστε να ανανεώνεται και φιλτράρει τα ιζήματα που προκαλούνται καθώς τα επιφανειακά στρώματα του χόνδρου τρίβονται μεταξύ τους. Η κίνηση της άρθρωσης διαρκώς πιέζει και απελευθερώνει τον χόνδρο σαν σφουγγάρι, επιτρέποντας στα θρεπτικά συστατικά να φτάσουν στα βαθύτερα στρώματα του χόνδρου και στα άχρηστα υπολείμματα να απομακρυνθούν.
Στην οστεοαρθρίτιδα, η επιφάνεια του χόνδρου σπάει και φθείρεται, κάνοντας έτσι τα οστά να τρίβονται μεταξύ τους. Το αποτέλεσμα είναι πόνος, διόγκωση και περιορισμένη κινητικότητα. Τελικά, η άρθρωση παραμορφώνεται. Συχνά σχηματίζονται στα άκρα των οστών μικρές προεξοχές που ονομάζονται οστεόφυτα. Μικρά κομμάτια χόνδρου ή οστού μπορούν να αποκολληθούν και να εισχωρήσουν στην αρθρική κοιλότητα, προκαλώντας επιπλέον πόνο και βλάβη.
Ποιες αρθρώσεις είναι πιθανότερο να προσβληθούν;
Ωστόσο, η οστεοαρθρίτιδα (αλλά και n ρευματοειδής αρθρίτιδα) έχουν την τάση να προσβάλλουν συγκεκριμένες αρθρώσεις, αν και οποιαδήποτε άρθρωση μπορεί να προσβληθεί. Οι βασικές αρθρώσεις που προσβάλλονται είναι τα ισχία, τα γόνατα, τα χέρια και τα πόδια. Η οστεοαρθρίτιδα μπορεί να προσβάλει τις ακραίες και τις μεσαίες αρθρώσεις των δακτύλων και τη βάση του αντίχειρα. Η ρευματοειδής αρθρίτιδα προβάλλει περισσότερες αρθρώσεις και διαφέρει σημαντικά από άνθρωπο σε άνθρωπο (τα χέρια, ιδιαίτερα οι κόμποι και οι μεσαίες αρθρώσεις των δακτύλων, και τα πόδια προσβάλλονται συχνά, όπως και οι καρποί, οι αστράγαλοι, οι ώμοι και τα γόνατα. Πιο σπάνια στη ρευματοειδή αρθρίτιδα προσβάλλονται οι αγκώνες, η γνάθος και τα οστά του αυχένα και της μέσης).
Η οστεοαρθρίτιδα μπορεί να προσβάλει μόνο μία άρθρωση ή προσβάλλει πάντα πολλές αρθρώσεις;
Αν έχετε οστεοαρθρίτιδα, θα ανακαλύψετε πιθανότατα ότι έχει προσβληθεί μόνο μία άρθρωση ή μόνο ένας μικρός αριθμός αρθρώσεων. Οι πιο πιθανές είναι οι αρθρώσεις στα δάκτυλα σας, η άρθρωση στη βάσητου αντίχειρα, τα ισχία ή τα γόνατα σας.
Μπορεί να εκδηλώσω οστεοαρθρίτιδα σε οποιαδήποτε ηλικία;
Η ηλικία σχετίζεται με την οστεοαρθρίτιδα, αν και η ασθένεια μπορεί να εμφανιστεί και σε νεότερους ανθρώπους, έπειτα από κάποιον τραυματισμό. Συνήθως αρχίζει μετά την ηλικία των 45 ετών και επιδεινώνεται απότομα. Η οστεοαρθρίτιδα είναι πιο συχνή στο γόνατο, συγκριτικά με το ισχίο. Συνολικά, στο 10-20% των ανθρώπων ηλικίας άνω των 65 ετών η οστεοαρθρίτιδα εκδηλώνεται στα ισχία και τα γόνατα. Όσο αυξάνεται το προσδόκιμο ζωής, η οστεοαρθρίτιδα γίνεται ακόμη πιο συχνή.
Η κληρονομικότητα παίζει ρόλο στην οστεοαρθρίτιδα;
Η παρουσία ορισμένων γονιδίων διαδραματίζει κάποιο ρόλο στην πιο συνήθη μορφή της οστεοαρθρίτιδας, η οποία προσβάλλει κυρίως τις μεσήλικες γυναίκες. Στην οστεοαρθρίτιδα του γόνατος και του ισχίου, η κληρονομικότητα διαδραματίζει μικρότερο, αλλά σημαντικό ρόλο. Η γενικευμένη οστεοαρθρίτιδα πιθανόν να έχει επίσης γενετική βάση.
Είμαι παχύσαρκος. Αυτό σημαίνει ότι στο μέλλον κινδυνεύω περισσότερο να εκδηλώσω οστεοαρθρίτιδα;
Οι άνθρωποι που ζυγίζουν περισσότερο από 25% πάνω από το προβλεπόμενο φυσιολογικό τους βάρος είναι σαφώς πιο πιθανόν να εκδηλώσουν οστεοαρθρίτιδα, ιδιαίτερα στα γόνατα. Παράλληλα, οι υπέρβαροι ή παχύσαρκοι άνθρωποι έχουν περισσότερες πιθανότητες για επιδείνωση της οστεοαρθρίτιδας όταν έχει πλέον εκδηλωθεί. Το υπερβολικό βάρος ή η παχυσαρκία μπορούν να οδηγήσουν στην εκδήλωση οστεοαρθρίτιδας με πολλούς τρόπους. Πρώτον, αυξάνεται η πίεση που ασκείται στις αρθρώσεις. Δεύτερον, ο λιπώδης ιστός μεταβάλει την ορμονική ισορροπία του ανθρώπου, πράγμα που επηρεάζει τον χόνδρο και τα οστά. Τρίτον, οι παχύσαρκοι άνθρωποι έχουν σχετικά αδύναμους μυς, είναι λιγότερο γυμνασμένοι από τους μη υπέρβαρους και τραυματίζονται πιο εύκολα.
Αθλούμαι τακτικά. Αυτό σημαίνει ότι έχω περισσότερες πιθανότητες να εκδηλώσω οστεοαρθρίτιδα στο μέλλον;
Πιθανόν. Εξαρτάται από το ποια άρθρωση καταπονείτε περισσότερο. Οι επαναλαμβανόμενοι τραυματισμοί αυξάνουν τον κίνδυνο μελλοντικών προβλημάτων. Παράδειγμα αποτελεί η οστεοαρθρίτιδα στο γόνατο που εκδηλώνουν συχνά οι πρώην επαγγελματίες ποδοσφαιριστές, πολλοί από τους οποίους μπορεί να υποβληθούν σε χειρουργική επέμβαση σε σχετικά νεαρή ηλικία.
Αν αθλείστε τακτικά και συμμετέχετε σε κάποια δραστηριότητα που απαιτεί συχνή χρήση ορισμένων αρθρώσεων, μπορείτε να ελαττώσετε τον κίνδυνο τραυματισμών ή να τους αποφύγετε συνολικά, ακολουθώντας μερικούς βασικούς κανόνες:
Πάντα να κάνετε προθέρμανση προτού ξεκινήσετε και να αφήνετε το σώμα να χαλαρώνει, ύστερα από την άσκηση. Προσπαθήστε να δυναμώσετε τους μυς που περιβάλλουν τις αρθρώσεις σας. Προσπαθήστε να γυμνάζετε διαφορετικούς μυς και διαφορετικές αρθρώσεις και αποφεύγετε δραστηριότητες που χρησιμοποιούν επανειλημμένα την ίδια περιοχή του σώματος σας. Μην αγνοείτε τους μικρούς πόνους και τα τραβήγματα. Αν αισθανθείτε πόνο, σταματήστε ό,τι κάνετε. Αν υποστείτε τραυματισμό, μην τον αγνοήσετε σκεπτόμενοι ότι το επόμενο πρωί θα έχετε θεραπευτεί ως δια μαγείας. Συμβουλευτείτε γιατρό και κάντε εξετάσεις, ώστε να σας δοθεί σωστή θεραπεία. Να κάνετε ασκήσεις που τις αισθάνεστε φυσικές και ευχάριστες. Αν η συμμετοχή σας σε κάποια δραστηριότητα σας κάνει να νιώθετε άβολα, αυξάνεται ο κίνδυνος τραυματισμού. Να αγοράζετε κατάλληλα είδη και εξοπλισμό για το άθλημα που έχετε επιλέξει. Μην προσπαθείτε να τα βγάλετε πέρα με φθαρμένα ή μεταχειρισμένα παπούτσια, ρούχα και εξοπλισμό.
Πέρυσι τον χειμώνα τραυμάτισα το γόνατο μου ενώ έκανα σκι. Μπορεί να εκδηλώσω οστεοαρθρίτιδα στο μέλλον;
Ναι, είναι πιθανόν, ιδιαίτερα αν καταστράφηκε ο χόνδρος. Επιπλέον, αν δεν περιμένατε ώσπου το τραύμα να θεραπευτεί πλήρως προτού αρχίσετε εκ νέου τη σωματική άσκηση, μπορεί να συμβάλατε στην πιθανότητα να προσβληθεί η άρθρωση από οστεοαρθρίτιδα – αλλά είναι δύσκολο να προσδιορίσει κανείς πότε μπορεί να εκδηλωθεί.
Αληθεύει πως ένας τραυματισμός ή μια εγχείρηση στην άρθρωση μπορεί να οδηγήσει σε οστεοαρθρίτιδα;
Ναι. Ένας σοβαρός τραυματισμός ή μια εγχείρηση στην άρθρωση μπορεί να προκαλέσει οστεοαρθρίτιδα στο μέλλον. Αν αρχίσετε να ασκείστε πολύ σύντομα ύστερα από κάποιον τραυματισμό σε άρθρωση, χωρίς να περιμένετε να περάσει αρκετός χρόνος ώστε να θεραπευτεί σωστά το τραύμα, η άρθρωση μπορεί επίσης να εκδηλώσει οστεοαρθρίτιδα.
Πλησιάζω την ηλικία των πενήντα ετών και σύντομα θα μπω στην εμμηνόπαυση. Έχω πιθανότητες να εκδηλώσω οστεοαρθρίτιδα;
Μετά την εμμηνόπαυση, το σώμα της γυναίκας αλλάζει, καθώς οι ωοθήκες σταματούν να παράγουν ορμόνες, δηλαδή οιστρογόνα και προγεστερόνη. Ανάμεσα στις επιπτώσεις που φαίνεται να έχουν αυτές οι ορμονικές αλλαγές είναι και ο αυξημένος κίνδυνος εκδήλωσης οστεοαρθρίτιδας, ιδιαίτερα στα γόνατα και τα χέρια. Έτσι, η οστεοαρθρίτιδα είναι πολύ πιο συνηθισμένη σε γυναίκες αυτής της ηλικίας απ’ ό,τι σε άνδρες. Μια γυναίκα διατρέχει επίσης κίνδυνο να εμφανίσει οστεοπόρωση μετά την εμμηνόπαυση.
Ποιος έχει περισσότερες πιθανότητες να εκδηλώσει οστεοαρθρίτιδα στο γόνατο;
Οι άνθρωποι μεταξύ 50 και 70 ετών και συνηθέστερα οι γυναίκες, έχουν περισσότερες πιθανότητες να εκδηλώσουν οστεοαρθρίτιδα στο γόνατο. Πιθανόν να έχετε ακόμα περισσότερες πιθανότητες αν είστε υπέρβαροι, έχετε οστεοαρθρίτιδα σε κάποια άλλη άρθρωση ή είχατε προηγουμένως υποστεί αθλητικό τραυματισμό ή χειρουργική επέμβαση στο γόνατο, και συγκεκριμένα αφαίρεση χόνδρου. Συχνά, ωστόσο, δεν υπάρχει κάποιο προφανές αίτιο. Ο πόνος γίνεται συνήθως αισθητός στο μπροστινό τμήμα και στα πλάγια του γόνατος. Στα τελικά στάδια της οστεοαρθρίτιδας, τα γόνατα μπορεί να κυρτώσουν και να παραμορφωθούν.
Ποιος έχει περισσότερες πιθανότητες να εκδηλώσει οστεοαρθρίτιδα του ισχίου;
Γυναίκες και άντρες προσβάλλονται εξίσου από οστεοαρθρίτιδα του ισχίου, όπου η καταπόνηση καταστρέφει τον χόνδρο της άρθρωσης. Μπορεί να εκδηλωθεί αρχικά μετά τα 40, αλλά συνήθως εμφανίζεται αργότερα. Μπορεί να εκδηλωθεί εξίσου στο ένα ή και στα δύο ισχία. Ορισμένα προβλήματα στο ισχίο που υπάρχουν κατά τη γέννηση ή εκδηλώνονται στην παιδική ηλικία μπορεί αργότερα να καταλήξουν σε οστεοαρθρίτιδα. Ορισμένοι άνθρωποι έχουν μικρές δομικές ανωμαλίες στα οστά ή τις αρθρώσεις, που καθιστούν πιο πιθανή την εκδήλωση οστεοαρθρίτιδας.
Ποιος έχει περισσότερες πιθανότητες να εκδηλώσει οστεοαρθρίτιδα στα χέρια;
Η οστεοαρθρίτιδα των χεριών προσβάλλει κυρίως γυναίκες και εμφανίζεται συνήθως κοντά στην περίοδο της εμμηνόπαυσης. Η πάθηση επηρεάζει κυρίως την άρθρωση στη βάση του αντίχειρα και αρθρώσεις των άκρων των δακτύλων. Αν και τα δάχτυλα γεμίζουν κόμπους και μερικές φορές κυρτώνουν ελαφρά, συνήθως εξακολουθούν να λειτουργούν καλά και σπάνια προκαλούνται μακροπρόθεσμα προβλήματα.
Ο ψυχρός και υγρός καιρός επιδεινώνει την οστεοαρθρίτιδα;
Ο ψυχρός και υγρός καιρός σάς κάνει να αισθάνεστε τις αρθρώσεις σας χειρότερα, αλλά δεν έχει αποδειχθεί ότι επηρεάζει την οστεοαρθρίτιδα. Συγκεκριμένα, ο ψυχρός καιρός μπορεί να επηρεάσει την κυκλοφορία του αίματος στα χέρια και τα πόδια και να κάνει τις αρθρώσεις σας πιο δύσκαμπτες. Συχνά, οι πάσχοντες νομίζουν πως αν μετακομίσουν σε κάποιο θερμό και ξηρό κλίμα, η αρθρίτιδα τους θα βελτιωθεί. Ωστόσο, η οστεοαρθρίτιδα παραμένει εξίσου συχνό φαινόμενο σε θερμότερες περιοχές όσο και σε ψυχρότερα κλίματα.
Τι είναι η οζώδης οστεοαρθρίτιδα;
Η οζώδης οστεοαρθρίτιδα προσβάλλει τις αρθρώσεις των δακτύλων. Οι αρθρώσεις αυτές διογκώνονται και παρουσιάζουν ευαισθησία, ιδιαίτερα κατά την έναρξη της πάθησης, και ύστερα αναπτύσσουν συμπαγή, οστέινα εξογκώματα.
Πώς θα επηρεάσει η οστεοαρθρίτιδα την κινητικότητα και την ευλυγισία μου;
Αυτό εξαρτάται από την ώρα της ημέρας, καθώς ο πόνος και η δυσκαμψία εμφανίζονται συνήθως το πρωί και ύστερα από άσκηση. Εξαρτάται επίσης από το πόσο προχωρημένη είναι η πάθηση σας. Ο πόνος και η δυσκαμψία θα περιορίσουν την ευλυγισία και η κινητικότητα σας θα επηρεαστεί εμφανώς αν έχετε οστεοαρθρίτιδα στο ισχίο ή στο γόνατο.
Τι θεραπεία θα χρειαστώ για την οστεοαρθρίτιδα;
Στα αρχικά στάδια, είναι σημαντικό να ενδυναμώσετε τους μυς γύρω από την προσβεβλημένη άρθρωση με ασκήσεις. Ο γιατρός σας θα σάς χορηγήσει αναλγητικά και έπειτα θα σας συστήσει μη στεροειδή αντιφλεγμονώδη (ΜΣΑΦ) αν τα πρώτα δεν βοηθήσουν ή αν η οστεοαρθρίτιδα παρουσιάζει φλεγμονή κατά περιόδους. Τα συμπληρώματα όπως η γλυκοζαμίνη ή η χονδρoϊτίνη, οι ενδοαρθρικές ενέσεις και τα τοπικά αντιφλεγμονώδη ορισμένες φορές βοηθούν αλλά όχι πάντα. Ωστόσο, αν η οστεοαρθρίτιδα επιδεινώνεται γρήγορα θα υποβληθείτε σε επέμβαση (συνήθως με μεγάλη επιτυχία), προτού το πρόβλημα εξαπλωθεί.
Η οστεοαρθρίτιδα θα με επηρεάσει μακροπρόθεσμα;
Η ήπια οστεοαρθρίτιδα δεν είναι απαραίτητο να επιδεινωθεί και μπορεί να παραμείνει σχετικά σταθερή για το υπόλοιπο της ζωής σας. Σε πιο προχωρημένη ηλικία, η κινητικότητα σας μπορεί να είναι στα ίδια επίπεδα με άλλων συνομήλικων σας που πάσχουν από οστεοαρθρίτιδα. Τα συμπτώματα έχουν την τάση να διαφέρουν.
