Εκατομμύρια άνθρωποι πάσχουν από αρθρίτιδα, και όμως, η πάθηση αυτή παραμένει παρεξηγημένη. Οι δυο μεγαλύτεροι μύθοι σχετικά με την αρθρίτιδα είναι ότι πρόκειται για μια αναπόφευκτη πάθηση του γήρατος και πως δεν μπορεί να γίνει κάτι γι’ αυτήν. Τίποτα από τα δυο δεν ισχύει. Αν και για την αρθρίτιδα δεν υπάρχει θεραπεία, μην αφήσετε κανέναν να σας πει πως δεν υπάρχει τρόπος να την καταπολεμήσετε: στην πραγματικότητα, ισχύει ακριβώς το αντίθετο. Υπάρχει πάντα κάτι που μπορεί να γίνει για να αντιμετωπίσετε την πάθηση και τα συμπτώματα της.
Τι είναι η αρθρίτιδα;
Υπάρχουν περίπου 200 διαφορετικοί τύποι αρθρίτιδας και μπορούν να εμφανιστούν σε ανθρώπους κάθε ηλικίας, ακόμη και σε παιδιά. Οι ασθένειες αυτές επηρεάζουν τον καθένα διαφορετικά. Οι παθήσεις αυτές μπορούν να χωριστούν σε τρεις βασικές ομάδες: τις φλεγμονώδεις αρθρίτιδες, όπως η ρευματοειδής αρθρίτιδα και η ουρική αρθρίτιδα, τις μη φλεγμονώδεις, όπως η οστεοαρθρίτιδα και η ρήξη συνδέσμων, και τις αρθρίτιδες του συνδετικού ιστού, όπως ο λύκος και η ινομυαλγία. Η αρθρίτιδα λοιπόν είναι μια ποικιλία των πολλών διαφορετικών ασθενειών οι οποίες μπορούν να προσβάλουν τις αρθρώσεις σε οποιοδήποτε στάδιο της ζωής του ανθρώπου.
Τα αίτια για την ανάπτυξη της αρθρίτιδας είναι διάφορα: φθορά των οστών της άρθρωσης, επίμονη φλεγμονή των μαλακών μορίων γύρω από μια άρθρωση, γενετική προδιάθεση, συσσώρευση κρυστάλλων ή λοίμωξη.
Πότε μια άρθρωση είναι υγιής;
Οι αρθρώσεις είναι τα σημεία του σώματος όπου έρχονται σε επαφή δυο οστά (κόκαλα). Ορισμένες αρθρώσεις, όπως οι αρθρώσεις της σπονδυλικής στήλης, συνδέονται με δίσκους από χόνδρο και επιτρέπουν ορισμένες κινήσεις. Άλλες πάλι αρθρώσεις, όπως τα οστά του κρανίου, συνδέονται με ινώδεις ιστούς και δεν επιτρέπουν καμία κίνηση. Οι περισσότερες αρθρώσεις σχηματίζουν ένα κενό ανάμεσα στα δυο οστά που ονομάζεται αρθρική κοιλότητα. Αυτές οι διαρθρώσεις, όπως το ισχίο και ο αγκώνας, επιτρέπουν την κίνηση και παρέχουν μηχανική υποστήριξη. Κατά γενικό κανόνα, οι αρθρώσεις που προσβάλλονται από αρθρίτιδα είναι αυτές που επιτρέπουν την κίνηση.
Αν και υπάρχουν πολλοί τόποι αρθρώσεων, έχουν όλες μια ομοιότητα: οι επιφάνειες των δυο οστών, όπου έρχονται σε επαφή, είναι καλυμμένες με μια λεπτή επιφανειακή επίστρωση χόνδρου που ονομάζεται αρθρικός υμένας. Οι βαθύτερες στρώσεις χόνδρου είναι ικανές να απορροφούν κραδασμούς. Οι διαρθρώσεις κινούνται με διάφορους τρόπους. Κάποιες, όπως ο καρπός του χεριού, διαθέτουν ευρύ πεδίο κινήσεων, αλλά δεν μπορούν να κάνουν μεγάλη κίνηση προς κάθε κατεύθυνση. Οι γωνιώδεις διαρθρώσεις, όπως ο αγκώνας, επιτρέπουν μεγάλη κίνηση, αλλά σε ένα μόνο επίπεδο. Οι κοτυλιαίες διαρθρώσεις, όπως το ισχίο, διαθέτουν μεγάλο εύρος κίνησης προς αρκετές κατευθύνσεις.
Ο χόνδρος και το αρθρικό υγρό παίζουν σημαντικό ρόλο στην υγεία μιας άρθρωσης. Ο χόνδρος που προστατεύει τα άκρα των οστών πρέπει να είναι λείος, ελαστικός και σκληρός. Το υγρό παρέχει τις θρεπτικές ουσίες που χρειάζεται ο χόνδρος ώστε να ανανεώνεται και φιλτράρει τα ιζήματα που προκαλούνται καθώς τα επιφανειακά στρώματα του χόνδρου τρίβονται μεταξύ τους. Η κίνηση της άρθρωσης διαρκώς πιέζει και απελευθερώνει τον χόνδρο σαν σφουγγάρι, επιτρέποντας στα θρεπτικά συστατικά να φτάσουν στα βαθύτερα στρώματα του χόνδρου και στα άχρηστα υπολείμματα να απομακρυνθούν.
Ποια είναι τα χαρακτηριστικά γνωρίσματα της αρθρίτιδας;
Η αρθρίτιδα έχει δύο χαρακτηριστικά γνωρίσματα – τον πόνο στις αρθρώσεις και τη φλεγμονή. Χαρακτηριστικό σημάδι της αρθρίτιδας είναι η φλεγμονή της άρθρωσης, που καταλήγει σε ευαισθησία και διόγκωση. Οι άνθρωποι που υποφέρουν από αρθρίτιδα παραπονιούνται συνήθως και για δυσκαμψία των αρθρώσεων. Τα συμπτώματα διαφέρουν από άνθρωπο σε άνθρωπο, ανάλογα με τον τύπο και τη σοβαρότητα της αρθρίτιδας.
Ποια είναι τα συμπτώματα της αρθρίτιδας
Τα χαρακτηριστικά συμπτώματα της αρθρίτιδας είναι πόνος, φλεγμονή, διόγκωση και δυσκαμψία. Αυτά είναι τα συμπτώματα που αναζητούν οι γιατροί όταν προσπαθούν να κάνουν διάγνωση. Ορισμένες φορές, τα συμπτώματα αυτά συνοδεύονται από άλλα γνωρίσματα, όπως απώλεια της λειτουργικότητας και αίσθημα αφόρητης κόπωσης ή γενικά συμπτώματα που επηρεάζουν συνολικά το σώμα.
Ο πόνος σε μια άρθρωση μπορεί να είναι ήπιος, μέτριος ή σοβαρός και είναι συνήθως χρόνιος (μεγάλης διάρκειας). Ο πόνος της άρθρωσης είναι σύμπτωμα όλων των τύπων αρθρίτιδας. Η φλεγμονή είναι σύμπτωμα διαφόρων τύπων φλεγμονώδους αρθρίτιδας, καθώς και πολλών περιπτώσεων οστεοαρθρίτιδας. Η πρωινή δυσκαμψία που διαρκεί περισσότερο από μία ώρα υποδεικνύει κάποια μορφή αρθρίτιδας. Η δυσκαμψία έπειτα από άσκηση ή αδράνεια υποδεικνύει συνήθως οστεοαρθρίτιδα.
Ο πόνος της αρθρίτιδας είναι ίδιος σε όλους;
Όχι, η αίσθηση του πόνου στην αρθρίτιδα είναι υποκειμενική. Οι πάσχοντες νιώθουν τον πόνο με διαφορετικό τρόπο. Ο πόνος μπορεί να είναι χρόνιος, που σημαίνει πως είναι αισθητός τον περισσότερο καιρό και διαρκεί για μεγάλες περιόδους. Οι άνθρωποι που υποφέρουν από μακροχρόνιο πόνο επιβαρύνονται και με άλλες επιπτώσεις, όπως η κατάθλιψη.
Η φύση του πόνου βοηθά στη διάγνωση του τύπου της αρθρίτιδας;
Συνήθως όχι. Οι φλεγμονώδεις αρθρώσεις προκαλούν πόνο και όταν βρίσκονται σε ακινησία και όταν κινούνται. Ο πόνος της αρθρίτιδας σχετίζεται κανονικά με την ευαισθησία των αρθρώσεων: όταν πιέζουμε μια άρθρωση, πονάει. Όσο πιο ενεργή είναι η αρθρίτιδα, τόσο πιο ευαίσθητες θα είναι οι αρθρώσεις.
Γιατί η αρθρίτιδα μας κάνει να αισθανόμαστε τόσο κουρασμένοι;
Χαρακτηριστικό γνώρισμα της αρθρίτιδας είναι η αίσθηση μεγάλης κούρασης. Σχετίζεται στενά με τον πόνο και την έλλειψη καλής διάθεσης ή ακόμη και με την κατάθλιψη, που είναι σύνηθες φαινόμενο στην αρθρίτιδα. Η κούραση οφείλεται στο λίγο ύπνο, τους αδύναμους μυς και τη συνολική επίδραση της πάθησης στο σώμα και το μυαλό.
Πώς θα επηρεάσει η αρθρίτιδα τον τρόπο που αντιλαμβάνομαι τον εαυτό μου;
Ένα σύνθετο ζήτημα είναι ο τρόπος με τον οποίο η αρθρίτιδα μπορεί να αλλάξει την εμφάνιση μας και το πώς βλέπουμε τον εαυτό μας. Μακροπρόθεσμα, η αρθρίτιδα επηρεάζει τόσο την εικόνα που έχουμε για τον εαυτό μας όσο και την πραγματική μας εμφάνιση. Οι αλλαγές αυτές περισσότερο επηρεάζουν την ποιότητα ζωής ενός ανθρώπου παρά προκαλούν κάποια εμφανή αναπηρία.
Τι είναι η φλεγμονή;
Όταν το ανοσοποιητικό σύστημα αντιμετωπίζει κάποια λοίμωξη, η πρώτη αντίδραση είναι η φλεγμονή. Τα σιτευτικά κύτταρα απελευθερώνουν ισταμίνη, αυξάνοντας τη ροή του αίματος και προκαλώντας ερυθρότητα και αίσθηση θερμότητας. Τα αιμοφόρα αγγεία πάνω από την άρθρωση διαστέλλονται, ενώ αυτά που βρίσκονται από κάτω συστέλλονται και η άρθρωση διογκώνεται. Λευκά αιμοσφαίρια συσσωρεύονται στην περιοχή και απελευθερώνουν ποικιλία ενεργών ουσιών. Ο συνδυασμός της διόγκωσης του ιστού και των ουσιών που απελευθερώνουν τα λευκοκύτταρα διεγείρει τις νευρικές απολήξεις και προκαλεί πόνο.
Ποιες αρθρώσεις προσβάλλονται;
Οι περισσότερες μορφές αρθρίτιδας προσβάλλουν τις μικρές αρθρώσεις στα χέρια και τα πόδια και τις μεγάλες αρθρώσεις στα γόνατα και τα ισχία. Όταν οι αρθρώσεις πονούν, έχουν διογκωθεί και είναι δύσκαμπτες, δεν λειτουργούν σωστά. Μια φλεγμονή που επιμένει μπορεί να προκαλέσει βλάβη στην άρθρωση. Τελικά, η βλάβη γίνεται μη αναστρέψιμη και οι αρθρώσεις αλλάζουν μορφή. Τα πρώιμα στάδια αυτής της κατάστασης διαφέρουν, αλλά το τελικό αποτέλεσμα της βλάβης είναι η οστεοαρθρίτιδα και η απώλεια της λειτουργίας της άρθρωσης.
Προσβάλλονται μόνο οι αρθρώσεις;
Οι βλάβες στον χόνδρο και το οστό συνοδεύονται από βλάβες στους τένοντες και τα μαλακά μόρια που περιβάλλουν τις αρθρώσεις. Αυτό μπορεί να μην είναι ορατό στην αρχή, αλλά αργότερα μπορεί να προκαλέσει συνήθεις ανωμαλίες. Πολλές μορφές αρθρίτιδας σχετίζονται με μεταβολές στο δέρμα ή σε εσωτερικά όργανα, επειδή προσβάλλουν όλα τα συστήματα του σώματος. Ορισμένες φορές, επηρεάζονται ακόμη και τα μάτια. Ωστόσο, η οστεοαρθρίτιδα δεν προσβάλλει εσωτερικά όργανα.
Ποιος έχει τις περισσότερες πιθανότητες να προσβληθεί από αρθρίτιδα;
Οποιοσδήποτε μπορεί να εμφανίσει αρθρίτιδα. Η πάθηση εμφανίζεται σε άντρες και γυναίκες κάθε ηλικίας, μερικές φορές ακόμη και σε παιδιά. Κανείς δεν γνωρίζει με βεβαιότητα γιατί ορισμένοι άνθρωποι εμφανίζουν αρθρίτιδα. Περίπου το 60% των ατόμων άνω των 85 ετών πάσχει από αρθρίτιδα. Αυτός ο αριθμός δεν περιλαμβάνει μόνο τους πάσχοντες από οστεοαρθρίτιδα που εκδηλώνεται κατά το γήρας, αλλά και τους πάσχοντες από αρθρίτιδα που εκδηλώνεται σε νεότερες ηλικίες και έχει σωρρευτικές και μακροπρόθεσμες επιπτώσεις.
Ποιες είναι οι κύριες προκλήσεις που πρέπει να αντιμετωπίσει κανείς στην αρθρίτιδα;
Οι άνθρωποι που πάσχουν από αρθρίτιδα αντιμετωπίζουν συχνά δυσκολίες που δυσχεραίνουν τη ζωή τους, αν και πολλές από αυτές μπορούν να ξεπεραστούν. Υπάρχουν ορισμένοι βασικοί παράγοντες που επιδρούν αρνητικά στην καθημερινότητα μας. Πρώτον, ο πόνος και η φλεγμονή περιορίζουν άμεσα αυτά που μπορούμε να κάνουμε. Δεύτερον, οι προοδευτικές βλάβες στις αρθρώσεις καθιστούν τους μυς αδύναμους και μας κάνουν λιγότερο δραστήριους. Τρίτον, ο χρόνιος πόνος εξαντλεί και περιορίζει την ικανότητα άσκησης. Τέλος, η θεραπεία ίσως έχει επιπτώσεις στην ποιότητα της ζωής μας.
