Μερικές φορές τα άτομα με διαβήτη παρουσιάζεται το φαινόμενο της υπογλυκαιμίας. Υπογλυκαιμία ή υπογλυκαιμικό επεισόδιο παρουσιάζεται όταν το επίπεδο της γλυκόζης στο αίμα σας (λέγεται και “ζάχαρο” του αίματος) πέφτει χαμηλά, κάτω από 4 mmol/l (72 mg/dl). Αυτό συμβαίνει όταν έχετε περισσότερη ινσουλίνη απ’ όση χρειάζεται ο οργανισμός σας. Τα συμπτώματα σας πρέπει να σας προειδοποιούν ότι η γλυκόζη είναι χαμηλή. Ωστόσο, αν το σώμα σας έχει συνηθίσει σε επίπεδα γλυκόζης κάτω από 4 mmol/l, τα συμπτώματα μπορεί να είναι μειωμένα ή να μην υπάρχουν καθόλου. Έτσι πολλοί αισθάνονται τα συμπτώματα της υπογλυκαιμία όταν το “ζάχαρο” πέσει κάτω από τα 60 mg/dl ή ακόμα χαμηλότερα.
Σημειώστε ότι για να μετατρέπετε τα mmol/l σε mg/dl στην περίπτωση της γλυκόζης πολλαπλασιάζετε με το 18. Για παράδειγμα, τα 3 mmol/l αντιστοιχούν σε 54 mg/dl.
Τι θα αισθανθώ αν έχω υπογλυκαιμία;
Όταν το επίπεδο της γλυκόζης στο αίμα σας είναι γύρω στα 3-4 mmol/l, μπορεί να παρουσιάσετε συμπτώματα όπως ταχυπαλμία, εφίδρωση, τρεμούλα, αίσθηση άγχους, χλόμιασμα και πείνα. Αν το επίπεδο της γλυκόζης στο αίμα πέσει κάτω από 3 mmol/l, τα συμπτώματα αλλάζουν, καθώς ο εγκέφαλος σας αρχίζει να αντιμετωπίζει έλλειψη γλυκόζης και δεν λειτουργεί πλέον καλά. Μπορεί να αισθανθείτε αποπροσανατολισμό, να μην μπορείτε να συγκεντρωθείτε, να βλέπετε θαμπά ή να έχετε πονοκέφαλο. Μπορεί, επίσης, να γίνετε μη συνεργάσιμοι και επιθετικοί.
Τι πιθανότητες έχω να πάθω υπογλυκαιμία;
Εφόσον έχετε διαβήτη, αντιμετωπίζετε κίνδυνο υπογλυκαιμίας μόνο αν παίρνετε ινσουλίνη ή χάπια έκκρισης ινσουλίνης, όπως σουλφονυλουρίες. (Αν αντιμετωπίζετε το διαβήτη με άλλου είδους χάπια ή με σωματική δραστηριότητα και υγιεινή διατροφή, δεν θα έχετε υπογλυκαιμία). Αρκετοί παράγοντες μπορεί να αυξήσουν τον κίνδυνο υπογλυκαιμίας: π.χ., αν ασχοληθείτε με εντονότερη δραστηριότητα απ’ ό,τι συνήθως ή αν υπάρξει ανισορροπία μεταξύ των χαπιών ή της ινσουλίνης και των τροφών που περιέχουν υδατάνθρακες. Η απώλεια βάρους κάνει, επίσης, πιθανότερη την υπογλυκαιμία – αν χάσετε βάρος, πιθανόν να χρειάζεστε μικρότερη δόση χαπιών ή ινσουλίνης.
Πώς μπορώ να αποφύγω τα υπογλυκαιμικά επεισόδια;
Αν εντοπίσετε τις καταστάσεις στις οποίες αντιμετωπίζετε κίνδυνο πιθανής υπογλυκαιμίας, π.χ. όταν τρώτε λιγότερο, όταν καταναλώνετε αλκοόλ ή όταν βρίσκεστε σε θερμότερο περιβάλλον, όπως σε ζεστό λουτρό ή σάουνα, θα μπορέσετε να προγραμματίσετε καλύτερα τα πράγματα. Στις περιπτώσεις αυτές, αν έχετε μαζί σας ένα μικρό γεύμα ή αν μειώσετε τη δόση των χαπιών ή της ινσουλίνης σας εκ των προτέρων, θα είστε προετοιμασμένοι να αντιμετωπίσετε τα πράγματα, αν μειωθεί η γλυκόζη σας. Αν αυτό σας βοηθά, ζητήστε από τους φίλους, την οικογένεια ή τους συναδέλφους σας να σας θυμίζουν να μετράτε το επίπεδο της γλυκόζης ή να τρώτε μικρά γεύματα.
Καμιά φορά η γλυκόζη μου πέφτει κάτω από το 4, αλλά αισθάνομαι καλά. Χρειάζεται να κάνω κάτι;
Ναι. Κάθε φορά που το “ζάχαρο” πέφτει κάτω από το 4 (ή 72 mg/dl αντίστοιχα), πρόκειται για κατάσταση υπογλυκαιμίας, ανεξάρτητα από το πώς αισθάνεστε. Αν δεν έχετε προειδοποιητικά συμπτώματα, μπορείτε να αποκαταστήσετε την εμφάνιση τους διατηρώντας τη γλυκόζη σας εκτός επιπέδων υπογλυκαιμίας για λίγες εβδομάδες. Αν έχετε συμπτώματα υπογλυκαιμίας και αποτέλεσμα μέτρησης 4 mmol/l, μην περιμένετε να πέσει η γλυκόζη κάτω από 4 – πάρτε την αγωγή υπογλυκαιμίας αμέσως.
Ποια είναι η αντιμετώπιση στην υπογλυκαιμία;
Η αρχική αντιμετώπιση της υπογλυκαιμίας είναι να φάτε ή να πιείτε κάτι με υψηλή περιεκτικότητα σε υδατάνθρακες ταχείας δράσης. Οι επιλογές μπορεί να είναι:τρία ή περισσότερα χάπια γλυκόζης (διατίθενται στα φαρμακεία)· ένα ποτό υψηλής περιεκτικότητας σε ζάχαρη, μια συνηθισμένη κόλα ή λεμονάδα· 2-4 κουταλιές του γλυκού ζάχαρη διαλυμένη σε νερό, 10-20 γραμμάρια γέλης γλυκόζης ή δεξτρόζης (διατίθεται στα φαρμακεία). Αν στη συνέχεια φάτε κάτι που περιέχει υδατάνθρακες βραδείας δράσης (ένα σάντουιτς, μια φρυγανιά, ένα φρούτο, δυο μπισκότα, ένα μπολ δημητριακά), θα διατηρήσετε σταθερό το επίπεδο της γλυκόζης στο αίμα σας.
Θα χάσω τις αισθήσεις μου ή θα λιποθυμήσω, αν έχω υπογλυκαιμία;
Αν δεν αντιμετωπίσετε τα συμπτώματα της υπογλυκαιμία σας ή δεν πάρετε αγωγή και το επίπεδο της γλυκόζης σας συνεχίσει να πέφτει, μπορεί να χάσετε τις αισθήσεις σας, αλλά αυτό είναι σπάνιο. Συνήθως χρειάζονται μέχρι 2 ώρες ή περισσότερο μετά τα πρώτα προειδοποιητικά συμπτώματα – ωστόσο απώλεια των αισθήσεων μπορεί να υπάρξει μέσα σε 10-15 λεπτά από τα τελευταία προειδοποιητικά συμπτώματα. Αν χάσετε τις αισθήσεις σας, το σώμα σας συνήθως αναρρώνει βαθμιαία μόνο του και συνέρχεστε φυσιολογικά μέσα σε μία-δυο ώρες.
Ένας φίλος με διαβήτη έχει σετ ενέσεων γλυκαγόνης στο σπίτι του. Πρέπει να πάρω κι εγώ;
Η γλυκαγόνη χρησιμοποιείται ορισμένες φορές για να αντιμετωπιστούν σοβαρές υπογλυκαιμίες – μετατρέπει το γλυκογόνο από το συκώτι σας σε γλυκόζη. Αν ο οργανισμός σας σας δίνει προειδοποιητικά συμπτώματα υπογλυκαιμίας, δεν χρειάζεστε γλυκαγόνη, γιατί θα έχετε επαρκή χρόνο να πάρετε γλυκόζη και να φάτε ένα μικρό γεύμα υδατανθράκων. Αν δεν έχετε προειδοποιητικά συμπτώματα υπογλυκαιμίας ή έχετε την τάση να χάνετε τον προσανατολισμό σας ή τις αισθήσεις σας γρήγορα, ίσως να είναι καλό να έχετε ένα σετ γλυκαγόνης, ώστε ένας συνάδελφος, ένας φίλος ή ένα μέλος της οικογένειας να μπορεί να σας κάνει ένεση, αν είναι απαραίτητο. Αν δεν είστε βέβαιοι ότι χρειάζεστε γλυκαγόνη, συμβουλευτείτε το γιατρό σας για να σας βοηθήσει να αποφασίσετε.
Τι θα μου συμβεί αν έχω υπογλυκαιμία μέσα στη νύχτα, όταν κοιμάμαι;
Μπορεί να ξυπνήσετε, αλλά και αν συνεχίσετε να κοιμάστε, ο οργανισμός σας θα διορθώσει με την πάροδο του χρόνου το επίπεδο της γλυκόζης, μετατρέποντας γλυκογόνο από το συκώτι σε γλυκόζη και εκλύοντας την στην αιματική κυκλοφορία. Η περίσσεια της ινσουλίνης, εξάλλου, μειώνεται με την πάροδο του χρόνου. Οι υπογλυκαιμίες μπορεί, σε σπάνιες περιπτώσεις, να θέσουν σε κίνδυνο τη ζωή σας, αν καταναλώσατε μεγάλες ποσότητες αλκοόλ με άδειο στομάχι, γιατί το αλκοόλ βλάπτει το συγκεκριμένο διορθωτικό μηχανισμό. Γι’ αυτό είναι σημαντικό να εξισορροπείτε την κατανάλωση αλκοόλ με τροφή ή να παίρνετε χαμηλότερη δόση ινσουλίνης ή χαπιών έκκρισης ινσουλίνης, αν ξέρετε ότι πρόκειται να πιείτε.
Ορισμένες φορές, ύστερα από υπογλυκαιμία, η γλυκόζη μου αυξάνεται πολύ. Αυτό σημαίνει ότι έφαγα υπερβολικά;
Όχι απαραίτητα. Το συκώτι σας αντιδρά στην υπογλυκαιμία εκκρίνοντας περισσότερη γλυκόζη στην αιματική κυκλοφορία. Αυτό αυξάνει τη γλυκόζη υπερβολικά έπειτα από ένα υπογλυκαιμικό επεισόδιο. Η λήψη 20-30 γραμμαρίων τροφής με υδατάνθρακες επαρκεί για να αντιμετωπιστεί η υπογλυκαιμία — αν φάτε περισσότερο, μπορεί να προκαλέσετε άνοδο του επιπέδου της γλυκόζης.
Τι να κάνω αν κάποιος φίλος ή μέλος της οικογένειας με διαβήτη πάθει υπογλυκαιμία;
Ένα μέλος της οικογένειας ή ένας διαβητικός φίλος που παίρνει ινσουλίνη ή χάπια έκκρισης ινσουλίνης, μπορεί ορισμένες φορές να παρουσιάσει υπογλυκαιμία. Αν το άτομο είναι σε σύγχυση και δεν μπορεί να φροντίσει το ίδιο για την αγωγή του, μπορεί να χρειαστεί να βοηθήσετε. Ακολουθήστε τα δύο στάδια που περιγράφονται παρακάτω, εφόσον το άτομο έχει τις αισθήσεις του. Αν χάσει τις αισθήσεις του, μπορεί να πρέπει να του κάνετε ένεση με γλυκαγόνη.
Αν το άτομο με διαβήτη έχει προειδοποιητικά συμπτώματα υπογλυκαιμίας όπως εφίδρωση, τρεμούλα ή ταχυπαλμία, ζητήστε του να μετρήσει τη γλυκόζη του. Αν έχει όψιμα συμπτώματα υπογλυκαιμίας, όπως σύγχυση, επιθετικότητα ή θολή όραση, ζητήστε του να πάρει τρία ή περισσότερα χάπια γλυκόζης ή να πιει αμέσως ένα ποτό με υψηλή περιεκτικότητα σε ζάχαρη.
Αν το άτομο αρχίσει αμέσως να αισθάνεται καλύτερα, δώστε του ένα μικρό γεύμα υδατανθράκων για να διατηρηθεί υψηλό το επίπεδο της γλυκόζης στο αίμα του. όταν απορροφηθεί η γλυκόζη ταχείας δράσης που ήδη πήρε. Μπορείτε να του δώσετε δύο μπισκότα, ένα σάντουιτς ή ένα μπολ δημητριακά. Αν καταναλώσει υπερβολική ποσότητα υδατανθράκων, μπορεί αργότερα να έχει υψηλό επίπεδο γλυκόζης στο αίμα. Μείνετε με το άτομο μέχρις ότου αισθανθεί καλύτερα. Μην δίνετε φαγητό ή ποτό σε κάποιον που υποψιάζεστε ότι χάνει τις αισθήσεις του, γιατί μπορεί να μην είναι σε θέση να καταπιεί.
