H αγκυλοποιητική ή αγκυλωτική σπονδυλίτιδα ή σπονδυλαρθρίτιδα (Ankylosing spondylitis, spondylarthritis) είναι μια φλεγμονώδης πάθηση που προσβάλλει κυρίως τη σπονδυλική στήλη και έχει ως αποτέλεσμα εμφανή δυσκαμψία ή και αγκύλωση της σπονδυλικής στήλης. Η φυσικοθεραπεία και οι ασκήσεις αποτελούν σημαντικό μέρος της θεραπείας.
Είναι μια ασθένεια κατά την οποία το ανοσοποιητικό σύστημα δεν λειτουργεί σωστά. Τα κύτταρα του ανοσoποιητικού συστήµατος προσβάλλουν τις αρθρώσεις µεταξύ των σπονδύλων, όπως και τις αρθρώσεις µεταξύ σπονδυλικής στήλης και λεκάνης που ονοµάζονται ιερολαγόνιες αρθρώσεις.
Η αιτία της αγκυλοποιητικής σπονδυλίτιδας είναι άγνωστη. Ωστόσο, ένα γονίδιο που ονομάζεται ΗΙΑ-Β27 φαίνεται πως διαδραματίζει ρόλο στην πάθηση και το 95% των πασχόντων φέρει αυτό το γονίδιο. Ορισμένες μελέτες εκτιμούν πως 1 στους 1.000 ενήλικες έχει αγκυλωτική σπονδυλίτιδα, ενώ άλλες υποδεικνύουν πως μια πιο ήπια μορφή της ασθένειας εκδηλώνεται στο 1% των ενηλίκων.
Η σπονδυλαρθρίτιδα µπορεί επίσης να προκαλέσει δυσκαµψία του θωρακικού κλωβού (των πλευρών) σε ορισµένους ασθενείς, µε αποτέλεσµα να µειώνεται η χωρητικότητα των πνευµόνων. Γι’ αυτό είναι τόσο σηµαντικό να συνεργαστείτε µε το ρευµατολόγο σας, ώστε να υπάρξει έγκαιρη διάγνωση και να ξεκινήσει η κατάλληλη θεραπεία.
Αν δεν υπάρξει αντιμετώπιση της σπονδυλαρθρίτιδας, η βλάβη µπορεί να επεκταθεί. Στα σοβαρότερα περιστατικά, η φλεγµονή µπορεί να προκαλέσει σχηµατισµό νέου οστίτη ιστού, µε αποτέλεσµα τη συνένωση των σπονδύλων και κύρτωση της σπονδυλικής στήλης. Οι άνθρωποι µε συνένωση σπονδύλων µπορεί να αναπτύξουν µια κυρτή στάση του σώµατος που είναι γνωστή ως κύφωση. Επίσης µπορούν να προσβληθούν και άλλες περιφερικές αρθρώσεις.
Τα συμπτώματα
Η αγκυλοποιητική σπονδυλίτιδα είναι μία νόσος από την ομάδα των ρευματικών νοσημάτων της ράχης, που είναι συλλογικά γνωστή ως σπονδυλαρθρίτιδες (φλεγμονή των σπονδυλικών αρθρώσεων). Είναι πιο κοινή στους άνδρες και συχνά παρουσιάζεται κατά τη διάρκεια της νεότητας ή των πρώτων ετών της μέσης ηλικίας. Aπό τις ηλικίες των 15 και 30 ετών γίνονται αντιληπτά τα συμπτώματα της αγκυλοποιητικής σπονδυλίτιδας. Στην Ελλάδα, η συχνότητά της κυμαίνεται από 0.03% και 0.21% του πληθυσμού.
Η εκδήλωση της νόσου συνδέεται στενά με την κληρονομικότητα, καθώς πολλοί πάσχοντες έχουν κάποιον συγγενή με αυτή την παθολογική κατάσταση. Η ύπαρξη γενετικής προδιάθεσης, ωστόσο, δεν συνεπάγεται απαραίτητα εκδήλωση της αγκυλοποιητικής σπουνδυλαρθρίτιδας, καθώς υπάρχουν και άλλοι παράγοντες που διαδραματίζουν κάποιο ρόλο στην εκδήλωση της ασθένειας.
Τα συμπτώματα της αγκυλοποιητικής σπονδυλίτιδας είναι συνήθως ένας αμβλύς πόνος στο μέσο της ράχης. Τα συμπτώματα είναι σχεδόν ανεπαίσθητα κατά την αρχική εκδήλωσή τους και σταδιακά γίνονται πιο έντονα. Ο πόνος συνήθως φτάνει στο αποκορύφωμά του αργά τη νύχτα, και η πρωινή δυσκαμψία είναι ένα ακόμα σύμπτωμα. Η δυσκαμψία εξαλείφεται κατά τη διάρκεια της ημέρας αλλά επανέρχεται εάν ο ασθενής παραμείνει ακίνητος για κάποιο χρονικό διάστημα της ώρας.
Η αγκυλοποιητική σπονδυλίτιδα μπορεί επίσης να προκαλέσει άλλα συμπτώματα στο σώμα. Το πλέον κοινό εξ αυτών είναι η τενοντίτιδα στον Αχίλλειο τένοντα, τον πόνο στην περιοχή της πυέλου και στα πλευρά, τη φλεγμονή της ίριδας (ιρίτιδα) του ματιού και φλεγμονή του εντέρου. Σε ορισμένες περιπτώσεις, προκαλεί φλεγμονή σε αρθρώσεις όπως στα γόνατα.
Η διάγνωση της αγκυλωτικής σπονδυλίτιδας περιλαμβάνει: Αιµατολογικές εξετάσεις: Μια από τις αιµατολογικές αυτές εξετάσεις είναι η ανίχνευση της ύπαρξης ενός γενετικού δείκτη που λέγεται αντιγόνο HLA B-27. ∆ύο άλλες χρήσιµες εξετάσεις είναι η Ταχύτητα Καθίζησης Ερυθρών (ΤΚΕ), και η C-αντιδρώσα πρωτεϊνη (CRP). Επίσης, ακτινογραφίες της σπονδυλικής στήλης και της λεκάνης γίνονται για να διαπιστωθεί αν οι αρθρώσεις στα σηµεία αυτά έχουν προσβληθεί.
Θεραπεία και ασκήσεις
Η θεραπεία της σπονδυλαρθρίτιδας συχνά συνδυάζει φάρμακα µε άσκηση και/ή φυσικοθεραπεία, για να σας βοηθήσει να διατηρήσετε την ευλυγισία σας και τη σωστή στάση του σώµατος. Υπάρχουν διαθέσιµες αρκετές φαρµακευτικές επιλογές για την αντιµετώπιση της σπονδυλαρθρίτιδας: Τα µη στεροειδή αντιφλεγµονώδη φάρµακα (ΜΣΑΦ) χορηγούνται συχνά σε ασθενείς, για να ανακουφίσουν από τον πόνο και τη δυσκαµψία. Αντιρευµατικά φάρµακα τροποποιητικά της νόσου (DMARD) χρησιµοποιούνται συχνά για την αντιµετώπιση των σοβαρότερων περιστατικών. Παραδείγµατα τέτοιων φαρµάκων είναι η σουλφασαλαζίνη και η µεθοτρεξάτη.
Οι τροποποιητές βιολογικής απάντησης (βιολογικοί παράγοντες) αποτελούν την πλέον πρόσφατη θεραπευτική επιλογή για την αντιµετώπιση της σπονδυλαρθρίτιδας. Επιδρούν στον οργανισµό, µειώνοντας τη φλεγµονή και ανακουφίζοντας από τον πόνο, ενώ καταπολεµούν τη νόσο. Αυτά τα φάρµακα ― adalimumab, eTanercepT, infliximab και golimumab ― συνταγογραφούνται για ασθενείς που δεν επιτυγχάνουν τους στόχους της θεραπείας µε DMARD ή µε ΜΣΑΦ. Μπορεί να σας βοηθήσουν να πετύχετε τους στόχους της θεραπείας σας.
Η θεραπεία της σπονδυλαρθρίτιδας περιλαμβάνει την άσκηση του σώματος και της ράχης. Βάση για κάθε θεραπευτική αγωγή κατά της αγκυλοποιητικής σπονδυλίτιδας, αποτελεί η φυσιοθεραπεία διαφόρων ειδών, ειδικότερα οι ασκήσεις σε πισίνα. Χρησιμοποιώντας και δοκιμάζοντας διαφόρων ειδών αναλγητικές και αντιφλεγμονώδεις φαρμακευτικές αγωγές, οι ασθενείς μπορούν να διατηρήσουν τα συμπτώματά τους υπό έλεγχο, ούτως ώστε να μπορούν να ολοκληρώσουν ένα πρόγραμμα με ασκήσεις.
Η αγκυλοποιητική σπονδυλίτιδα θεωρείται μία χρόνια παθολογική κατάσταση, αλλά για την πλειοψηφία των ασθενών τα συμπτώματα είναι αρκετά περιορισμένα. Τα συμπτώματα συχνά εμφανίζονται σε κρίσεις, αλλά μεταξύ των κρίσεων πολλοί ασθενείς δεν έχουν πόνο ή δυσκαμψία. Χρειάζεται να πραγματοποιείτε τακτικές μετρήσεις/αξιολογήσεις της κινητικότητας με τον γιατρό σας ή τον φυσικοθεραπευτή σας, ούτως ώστε να μπορεί να αντιμετωπιστεί εγκαίρως οποιαδήποτε επιδείνωση.
Τα πιο σοβαρά περιστατικά πρέπει να εξετάζονται και να θεραπεύονται από ρευματολόγο, με μακροχρόνια παρακολούθηση από εξειδικευμένη ρευματολογική ομάδα. Οι περισσότεροι ασθενείς μπορούν να συνεχίσουν να εργάζονται, αν και ίσως χρειαστούν κάποιες ρυθμίσεις στα καθήκοντα και στις ώρες εργασίας
Συχνές ερωτήσεις για την σπονδυλαρθρίτιδα
Οι άντρες εμφανίζουν πιο συχνά την πάθηση αυτή; Ναι, ιδιαίτερα οι άνδρες μεταξύ 20 και 30 ετών, Η αναλογία ανδρών και γυναικών με αγκυλοποιητική σπονδυλίτιδα είναι περίπου 5 προς 1. Όταν η ασθένεια προσβάλλει τις γυναίκες, τείνει να είναι πιο ήπια.
Ποιες αρθρώσεις έχουν περισσότερες πιθανότητες να προσβληθούν από αγκυλοποιητική σπονδυλίτιδα; Προσβάλλονται συνήθως οι αρθρώσεις της σπονδυλικής στήλης, με πρώτες τις ιερολαγόνιες, τις δύο αρθρώσεις που συνδέουν το ιερό οστούν (στη βάση της σπονδυλικής στήλης) με την πύελο. Οι σύνδεσμοι συσσωρεύουν άλατα και σκληραίνουν. Μόλις υποχωρήσει η φλεγμονή σχηματίζεται νεό οστό, και, ως αποτέλεσμα, οι σπόνδυλοι παραμορφώνονται. Τελικά, οι αρθρώσεις μπορεί επίσης να αγκυλωθούν και να ι εμποδίζουν την κίνηση. Οι αρθρώσεις που συνδέουν τους σπονδύλους με τα πλευρά μπορεί να εμφανίσουν φλεγμονή, με αποτέλεσμα να δυσχερανθεί η αναπνοή.
Τι συμβαίνει στην αγκυλοποιητική (αγκυλωτική) σπονδυλίτιδα; Τα αρχικά συμπτώματα είναι δυσκαμψία, πόνος στη μέση και περιορισμένη κίνηση της σπονδυλικής στήλης. Δυσκαμψία παρατηρείται το πρωί και συχνά διαρκεί αρκετές ώρες. Μερικοί άνθρωποι έχουν μόνο ήπιους πόνους που εξελίσσονται με αργούς ρυθμούς. Άλλοι νοσούν εντονότερα, με συμπτώματα όπως η απώλεια βάρους και το αίσθημα αδιαθεσίας και κόπωσης. Η πάθηση σχετίζεται επίσης με την ιριδίτιδα, μια οξεία φλεγμονή του ματιού, που απαιτεί άμεση ιατρική παρακολούθηση.
Πώς θα επηρεάσει η αγκυλοποιητική σπονδυλίτιδα την κινητικότητα και την ευλυγισία μου; Με τον χρόνο, η πάθηση μπορεί να υποχωρήσει ή να προκαλέσει μικρή μόνο δυσκαμψία – ή μπορεί να γίνει πιο σοβαρή, καθώς η δυσκαμψία επιδεινώνεται και καταλήγει σε κύρτωση της σπονδυλικής στήλης και επίπεδο θώρακα. Η αρθρίτιδα στο ισχίο συνήθως υποχωρεί με τον καιρό. Ελάχιστοι ασθενείς αναπτύσσουν τελικά καταστροφική αρθρίτιδα.
Ποια είναι η μακροπρόθεσμη έκβαση; Η πρόγνωση για τους περισσότερους ανθρώπους με αγκυλοποιητική σπονδυλίτιδα είναι καλή. Η σοβαρή αναπηρία είναι σπάνια, καθώς η θεραπεία (ιδιαίτερα η τακτική άσκηση ή η φυσικοθεραπεία) είναι πολύ αποτελεσματική στην πρόληψη της δυσκαμψίας των αρθρώσεων.
