Ο συστηματικός ερυθηματώδης λύκος (ΣΕΛ), ή λύκος για συντομία, είναι μια διαταραχή του ανοσοποιητικού συστήματος που προκαλεί φλεγμονή στους συνδετικούς ιστούς. Πολλοί άνθρωποι προσβάλλονται ήπια, ενώ άλλοι μπορεί να παρουσιάσουν σοβαρά συμπτώματα με διαλείπουσες εξάρσεις που υποχωρούν ύστερα για μεγάλες περιόδους. Η μόνιμη βελτίωση είναι πολύ σπάνια.
Ο συστηματικός ερυθηματώδης λύκος είναι μια ασθένεια που επηρεάζει κυρίως τις γυναίκες. Το 90% των ασθενών με λύκο είναι γυναίκες. Ο ερυθηματώδης λύκος προκαλείται από διαταραχή του ανοσολογικού συστήματος. Το σύστημα αυτό που ευθύνεται για την άμυνα του οργανισμού, αντιδρά παθολογικά και επιτίθεται εναντίον των οργάνων και ιστών του ασθενούς. Η νόσος είναι σε θέση να προκαλεί σημαντικές βλάβες σε διάφορα συστήματα του οργανισμού του ασθενούς βλάπτοντας σοβαρά την υγεία του. Το δέρμα και οι αρθρώσεις προσβάλλονται με τη μεγαλύτερη συχνότητα στο λύκο. Ωστόσο πολλά άλλα όργανα και ιστοί του οργανισμού είναι δυνατόν να προσβληθούν.
Ποια είναι τα συμπτώματα του συστηματικού ερυθηματώδη λύκου (ΣΕΛ);
Το πρώτο σύμπτωμα είναι ο πόνος στις αρθρώσεις, ιδιαίτερα στα χέρια και τα πόδια. Άλλο βασικό σύμπτωμα είναι το ερυθρό εξάνθημα, που συνήθως εξαπλώνεται στη μύτη και στα μάγουλα. Κοινά συμπτώματα είναι επίσης η κατάθλιψη και ένα γενικευμένο αίσθημα κόπωσης.
Στα συχνότερα σημεία, συμπτώματα και προβλήματα που προκαλεί ο συστηματικός ερυθηματώδης λύκος περιλαμβάνονται:
- Τυπικό εξάνθημα στο πρόσωπο που περιλαμβάνει τη μύτη και τις παρειές σε σχήμα πεταλούδας
- Εξάνθημα σε διάφορα άλλα μέρη του σώματος
- Υπερευαισθησία του δέρματος στο φως
- Κούραση
- Πυρετός
- Αρθρίτιδα που μπορεί να εντοπιστεί σε διάφορες αρθρώσεις με πόνο και δυσκαμψία των αρθρώσεων
- Πόνους στους μυς
- Απώλεια μαλλιών, αλωπεκία
- Αναιμία, ανεπάρκεια μυελού των οστών
- Δυσκολίες συγκέντρωσης και μνήμης
- Καρδιοπάθεια, περικαρδίτιδα
- Νεφροπάθεια
Πόσο κοινός είναι ο ερυθηματώδης λύκος;
Ο λύκος (Systemic Lupus erythematodus) είναι μια σπάνια διαταραχή. Η συχνότητα εμφάνισης διαφέρει ανάλογα με την ηλικία, το φύλο και την εθνικότητα – στοιχείο που καταδεικνύει την επίδραση των γενετικών παραγόντων. Συνολικά, συναντάται σε περίπου 3 ενήλικες στους 1.000. Είναι πιο διαδεδομένος σε γυναίκες από την Καραϊβική, με αναλογία περίπου 21 στις 1.000. Υπάρχουν περίπου 40 νέα κρούσματα ανά εκατομμύριο κάθε χρόνο.
Ποιος κινδυνεύει περισσότερο να προσβληθεί από ερυθηματώδη λύκο;
Ο ΣΕΛ είναι πολύ πιο συνήθης στις γυναίκες απ’ ό,τι στους άντρες και προσβάλλει συχνότερα γυναίκες της Καραϊβικής ή γυναίκες ασιατικής καταγωγής. Οι γυναίκες με λύκο πρέπει να συμβουλευτούν τον γιατρό τους αν σκέφτονται να κυοφορήσουν. Ο λύκος είναι σχετικά σπάνιος στα παιδιά και δεν εκδηλώνεται συνήθως μετά την ηλικία των 50 ετών.
Τι είναι πιο πιθανό να προκαλέσει την εκδήλωση του ερυθηματώδη λύκου;
Δεν είναι γνωστό τι προκαλεί την ασθένεια, όμως είναι πιθανόν να παίζουν κάποιο ρόλο διάφορες ιογενείς λοιμώξεις, το στρες και οι ορμονικές ανισορροπίες. Ορισμένα φάρμακα μπορούν να προκαλέσουν παρενέργειες που μοιάζουν με τα συμπτώματα του λύκου.
Έχω ένα έντονο κόκκινο εξάνθημα στο πόδι μου. Μπορεί να είναι σύμπτωμα λύκου;
Θα μπορούσε. Το κόκκινο εξάνθημα είναι σύνηθες χαρακτηριστικό του λύκου και μπορεί να εμφανιστούν οπουδήποτε στο σώμα. Έχουν την τάση να επιδεινώνονται αν εκτίθενται στο φως του ήλιου ή σε υπεριώδη ακτινοβολία. Σε σπάνιες περιστάσεις, ο ήλιος λειτουργεί ως έναυσμα για έξαρση της ασθένειας.
Ο λύκος προσβάλλει και άλλα μέρη του σώματος εκτός από τις αρθρώσεις;
Ο λύκος επηρεάζει το δέρμα και τους ιστούς των πνευμόνων, της καρδιάς και των νεφρών. Μερικές φορές προσβάλλει και το νευρικό σύστημα. Ορισμένοι ασθενείς εμφανίζουν στοματικά έλκη και εκδηλώνουν τριχόπτωση. Η φλεγμονή των τοιχωμάτων της καρδιάς και των πνευμόνων μπορεί να προκαλέσει πόνο στο στήθος και δυσκολία στην αναπνοή. Αν προσβληθούν τα νεφρά, μπορεί να δημιουργηθούν σοβαρές επιπλοκές.
Ποια είναι η θεραπεία για τον λύκο;
Μέχρι πριν από λίγα χρόνια η πορεία του συστηματικού ερυθηματώδους λύκου ήταν σοβαρή και η πρόγνωσή του δυσμενής. Σήμερα, χάρις στις σύγχρονες θεραπευτικές δυνατότητες η δυσμενής πρόγνωση έχει ανατραπεί, αφού μπορεί πλέον να επιτευχθεί πλήρης έλεγχος των κλινικών εκδηλώσεων και ύφεση της νόσου με την εφαρμογή του κατάλληλου για κάθε ασθενή θεραπευτικού σχήματος.
Η θεραπευτική αγωγή περιλαμβάνει διάφορα φάρμακα, τα οποία καταστέλλουν το ανοσοποιητικό σύστημα και ορίζονται ως ανοσοκατασταλτικά. Ένα φάρμακο που χρησιμοποιείται συχνά είναι η αζαθειοπρίνη. Σε ήπιες μορφές, βοηθά ιδιαίτερα η υδροξυχλωροκίνη. Άλλες αγωγές περιλαμβάνουν την κυκλοσπορίνη και τη μυκοφαινολική μοφετίλη. Αν έχει παρουσιαστεί επίσης σοβαρή αγγειίτιδα (φλεγμονή των αιμοφόρων αγγείων), μπορεί να χρειαστεί συστηματική θεραπεία με στεροειδή, με ή χωρίς το ισχυρό αντικαρκινικό φάρμακο κυκλοφωσφαμίδη. Η θεραπεία αυτή πραγματοποιείται υπό αυστηρή ιατρική παρακολούθηση.
Ένα άλλο φάρμακο είναι το belimumab. Το φάρμακο αυτό επεμβαίνει στην επικοινωνία μεταξύ των λεμφοκυττάρων τύπου Τ και τύπου Β του ανοσολογικού συστήματος. Τα λεμφοκύτταρα τύπου Τ ελέγχουν την ανοσολογική απάντηση και δίνουν το μήνυμα στα λεμφοκύτταρα τύπου Β σχετικά με το είδος των αντισωμάτων που πρέπει να συνθέσουν και να απελευθερώσουν στον οργανισμό του ασθενούς. Το belimumab δε σταματά πλήρως την επικοινωνία μεταξύ των δύο σημαντικών αυτών ομάδων των κυττάρων του ανοσολογικού συστήματος. Όμως μειώνει ουσιαστικά το βαθμό της ανώμαλης υπερδραστηριότητας του ανοσολογικού συστήματος. Το belimubam, που ανακαλύφθηκε από την αμερικανική εταιρεία βιοτεχνολογίας Human Genome Sciences, χορηγείται ενδοφλέβια κάθε 28 ημέρες.
Η εκπαίδευση του ασθενούς σχετικά με τον ΣΕΛ είναι ουσιώδης. Θα πρέπει ο ασθενής να είναι ενημερωμένος για την κατάλληλη δοσολογία, η χρήση και οι παρενέργειες των φαρμάκων. Οι ασθενείς χρειάζονται συναισθηματική υποστήριξη ώστε να μπορέσουν να αντιμετωπίσουν τις μεταβολές στην εμφάνιση, λόγω των δερματικών εξανθημάτων ή όταν χορηγείται υψηλή δόση κορτικοστεροειδών. Οι ασθενείς θα πρέπει να διδαχθούν να φορούν ρούχα και καπέλα που να αποκλείουν την άμεση ηλιακή ακτινοβολία και να διατηρούν μια διατροφή πλούσια σε κάλιο και πρωτεΐνες. Η φωτοπροστασία είναι πολύ σημαντική. Με την πάροδο του χρόνου, οι ασθενείς με βαριά προϊούσα νόσο χρειάζονται βοήθεια στην αντιμετώπιση της πιθανότητας ενός πρώιμου θανάτου.
