Καναδοί επιστήμονες προειδοποιούν ότι μπορεί να υπάρξουν σοβαρές παρενέργειες, ακόμα και απειλητικές για τη ζωή, όταν κάποιος καταναλώνει γκρέιπφρουτ (grapefruit) μαζί με ορισμένα φάρμακα. Το γκρέιπφρουτ μπορεί να προκαλέσει παρενέργειες όχι μόνο όταν καταναλώνεται την ίδια ώρα με το φάρμακο αλλά και σε διαφορετική στιγμή. Οι παρενέργειες δεν αφορούν βέβαια όλα τα φάρμακα. Αλλά οι ερευνητές εντόπισαν 85 φάρμακα που αλληλεπιδρούν με το γκρειπφρουτ, αριθμός καθόλου ευκαταφρόνητος.
Για τους ειδικούς, όσοι παίρνουν φάρμακα πρέπει να συμβουλεύονται τον γιατρό και τον φαρμακοποιό τους πριν καταναλώσουν γκρέιπφρουτ – ειδάλλως, καλύτερα να το αποφύγουν.
Η αλληλεπίδραση του γκρέιπφρουτ με τα φάρμακα είναι ανησυχητική διότι όχι μόνο οι ασθενείς, αλλά και πολλοί γιατροί δεν γνωρίζουν για αυτόν τον κίνδυνο. Επιπλέον, όχι μόνο το γκρειπφρουτ αλλά και άλλα εσπεριδοειδή μπορεί να επηρεάζουν σημαντικά την ενέργεια των φαρμάκων όπως για παράδειγμα τα πορτοκάλια πορτοκάλια Σεβίλλης. Τέλος πολλά είναι τα διάφορα βότανα που επιδρούν σε φάρμακα.
Ποια φάρμακα επηρεάζει το γκρέιπφρουτ
Είναι γνωστό εδώ και δύο δεκαετίες ότι το γκρέιπφρουτ μπορεί να επηρεάσει ορισμένα φάρμακα, αλλά τώρα ο αριθμός αυτών των φαρμάκων αυξάνεται με ανησυχητικό ρυθμό. Μεταξύ αυτών των φαρμάκων είναι ορισμένες στατίνες οι οποίες ρίχνουν τη χοληστερόλη (χοληστερίνη), αντιβιοτικά, αντικαταθλιπτικά, αγχολυτικά, αντισταμινικά, φάρμακα για τον καρκίνο, την υπέρταση, το AIDS, φάρμακα για λοίμωξη, τις ανωμαλίες του καρδιακού ρυθμού, καθώς και φάρμακα που χορηγούνται σε όσους έχουν κάνει μεταμόσχευση.
Το γκρέιπφρουτ συνήθως αυξάνει την δράση των φαρμάκων με ορατό τον κίνδυνο να παρουσιάσουν οι ασθενείς αντιδράσεις υπερδοσολογίας, οι οποίες μπορεί να είναι πολύ σοβαρές, καθώς κυμαίνονται από γαστρεντερική αιμορραγία και αναπνευστική ανεπάρκεια έως οξεία νεφρική ανεπάρκεια και αιφνίδιο θάνατο.
Σοβαρές παρενέργειες έχουν παρατηρηθεί σε 43 από τα εν λόγω φάρμακα – με τα υπόλοιπα είναι ήπιες. Ο αριθμός αυτός είναι πολλαπλάσιος από τον αντίστοιχο του 2008 – ήταν μόλις 17 – και αποδίδεται στο ότι συνεχώς εγκρίνονται για διάθεση νέου τύπου φάρμακα.
Οι ερευνητές από το Ίδρυμα Έρευνας της Υγείας Lawson, στο Λονδίνο του Οντάριο, εξηγούν πως αυτό σημαίνει πως κάθε χρόνο προστίθενται κατά μέσον όρο 6 φάρμακα στον κατάλογο εκείνων για τα οποία υπάρχου αντενδείξεις να λαμβάνονται μαζί με γκρειπφρουτ. Το χειρότερο – λένε – είναι πως η αλληλεπίδραση μπορεί να εμφανιστεί ακόμα και αν ο ασθενής κατανάλωσε το γκρέιπφρουτ πολλές ώρες πριν πάρει το φάρμακο. Στην πραγματικότητα, μία μέτρια ποσότητα γκρέιπφρουτ (λ.χ. ένα ποτήρι) μπορεί να επηρεάσει ακόμα και φάρμακα που λαμβάνονται μία φορά την ημέρα, εάν καταναλωθεί οποιαδήποτε στιγμή στο μεσοδιάστημα μεταξύ δύο δόσεων!
Η συστηματική κατανάλωση του γκρειπφρουτ, εξάλλου, μπορεί να επιτείνει ακόμα περισσότερο το πρόβλημα. Εάν λ.χ. ένας άνθρωπος παίρνει σιμβαστατίνη (μια στατίνη) για να ρίξει την χοληστερίνη του και επί 3 μέρες πίνει μία φορά την ημέρα ένα ποτήρι των 200 ml χυμό γκρέιπφρουτ, «θα παρουσιάσει αύξηση της συγκέντρωσης της στατίνης στο αίμα του κατά 330% σε σύγκριση με εκείνην που θα είχε εάν έπινε νερό», σημειώνουν οι ερευνητές στο άρθρο τους.
Πιο συγκεκριμένα, το γκρέιπφρουτ επηρεάζει τα εξής φάρμακα:
Στατίνες. Είναι τα φάρμακα της χοληστερίνης. Το γκρέιπφρουτ αντενδείκνυται εντελώς σε όσους παίρνουν σιμβαστατίνη, ατορβαστατίνη και ορισμένες άλλες στατίνες.
Αναστολείς διαύλων ασβεστίου. Χορηγούνται για την υπέρταση και την στεφανιαία νόσο. Το γκρέιπφρουτ μπορεί να αυξήσει τα επίπεδα ορισμένων από αυτά, εάν καταναλωθεί σε μεγάλες ποσότητες. Ο κίνδυνος αυτός έχει παρατηρηθεί με την αμλοδιπίνη, την φελοδιπίνη, την ισραδιπίνη, την λασιδιπίνη, λερκανιδιπίνη, νιρκαρδιπίνη, την νιφεδιπίνη, την νιμοδιπίνη και την βεραπαμίλη.
Ανοσοκατασταλτικά. Χορηγούνται κυρίως σε ασθενείς που έχουν κάνει μεταμόσχευση. Η κυκλοσπορίνη, το sirolimus και το tacrolimus μπορεί να επηρεαστούν από το γκρέιπφρουτ.
Κυτταροστατικά. Είναι φάρμακα που χορηγούνται για την θεραπεία του καρκίνου.
Αντιυπερτασικά. Το φάρμακο αλισκιρένη είναι γνωστό ότι δεν πρέπει να λαμβάνεται μαζί με γκρειπφρουτ.
Για τη νόσο του Crohn. Όποιος παίρνει το φάρμακο βουδεσονίδη δεν πρέπει να πίνει ή να τρώει γκρέιπφρουτ.
Γκρέιπφρουτ, φουρανοκουμαρίνες και δοσολογία
Οι παρενεργειες οφείλεται σε μία ομάδα χημικών ουσιών που εκ φύσεως υπάρχουν στο γκρέιπφρουτ. Οι ουσίες αυτές λέγονται φουρανοκουμαρίνες και προκαλούν μη αναστρέψιμη αναστολή στο ένζυμο CYP3A4, το οποίο είναι απαραίτητο για τον μεταβολισμό των φαρμάκων (εξουδετερώνει τις επιδράσεις του 50% όλων των φαρμάκων).
Τα φάρμακα που αλληλεπιδρούν με αυτές τις χημικές ουσίες έχουν τρία χαρακτηριστικά, σημειώνουν οι ερευνητές στην ανάλυσή τους. Λαμβάνονται από το στόμα, έχουν πολύ χαμηλή έως μέση βιοδιαθεσιμότητα και μεταβολίζονται στην γαστρεντερική οδό από το CYP3A4 – βιοδιαθεσιμότητα είναι το ποσοστό της δόσης του φαρμάκου που λαμβάνεται από το στόμα και εισέρχεται αναλλοίωτη στο αίμα.
«Για τα φάρμακα με πολύ χαμηλή βιοδιαθεσιμότητα, η κατανάλωση έστω και μίας, μέτριας ποσότητα γκρέιπφρουτ μπορεί να είναι ανάλογη με την κατανάλωση πολλαπλών δόσεων από ένα φάρμακο», υπογραμμίζουν οι ερευνητές.
«Ένα χάπι μαζί με ένα ποτήρι χυμό γκρέιπφρουτ μπορεί να είναι σαν να πήρε ο ασθενής 5 ή 10 χάπια από το ίδιο φάρμακο με ένα ποτήρι νερό», δήλωσε χαρακτηριστικά ο επικεφαλής ερευνητής δρ Ντέιβιντ Μπέιλι. «Μπορεί, λοιπόν, άθελά τους οι ασθενείς να πάνε από το θεραπευτικό επίπεδο των φαρμάκων στο τοξικό, μόνο και μόνο επειδή πήραν το χάπι τους με ένα ποτήρι χυμό γκρέιπφρουτ».
Στην ανάλυσή τους, ο δρ Μπέιλι και οι συνεργάτες του σημειώνουν πως το ίδιο πρόβλημα ενδέχεται να παρατηρηθεί και με άλλα εσπεριδοειδή, όπως τα πορτοκάλια Σεβίλλης που συχνά χρησιμοποιούνται σε μαρμελάδες, καθώς και τα λάιμ και ένα είδος ασιατικού φρούτου που λέγεται pomelo, διότι και αυτά περιέχουν φουρανοκουμαρίνες.
Η μελέτη δημοσιεύθηκε στην «Επιθεώρηση της Καναδικής Ιατρικής Εταιρείας» (CMAJ).
